Subskrybuj nas na Youtube
Cofnięcie pozwu jest wyrazem rezygnacji powoda z kontynuacji postępowania rozpoczętego wskutek wniesienia pozwu. Powód cofa w ten sposób swoje żądanie udzielenia mu ochrony prawnej na podstawie okoliczności faktycznych, które przytoczył w pozwie. Prawo do zakończenia przez powoda w taki sposób postępowania wynika z faktu, iż to on jest dysponentem procesu (por. postanowienie SO w Warszawie z 16.06.2015 r., V Cz 2326/15). W efekcie skutecznego cofnięcia powództwa, sąd umorzy postanowieniem postępowanie cywilne. Cofnięcie pozwu niweczy skutki wywołane jego wniesieniem. Cofnięty pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Z tego względu taki pozew nie skutkuje przerwaniem biegu terminu przedawnienia (por. wyrok SA w Krakowie z 27.10.2017 r., I ACa 807/17).
W całości albo w części
Cofnięcie pozwu może nastąpić zarówno w całości, gdy powód rezygnuje z ochrony prawnej zgłoszonych w pozwie roszczeń w całości, jak i w części. Częściowe cofnięcie pozwu powoduje ograniczenie powództwa w zakresie żądań objętych cofnięciem pozwu. Skutkiem tego będzie umorzenie tylko części postępowania i dalsze rozpatrywanie sprawy w pozostałej części. Możliwe jest także cofnięcie powództwa w zakresie należności głównej i podtrzymanie żądania zapłaty odsetek (por. wyrok SA w Warszawie z 22.01.2015 r., VI ACa 422/14).
Zrzeczenie się roszczenia
Istotny jest moment złożenia oświadczenia o cofnięciu pozwu. Od niego zależy uzależnienie dopuszczalności cofnięcia od ewentualnej zgody pozwanego, czy też możliwość odzyskania poniesionych przez powoda opłat. Pozew może być cofnięty nawet po wydaniu wyroku aż do jego uprawomocnienia się. Z tego względu dopuszczalne jest cofnięcie pozwu w postępowaniu apelacyjnym i to bez względu na treść zaskarżonego wyroku i bez względu na to, które strona wyrok zaskarżyła (por. postanowienie SO w Gdańsku z 22.12.2011 r., III Ca 447/11). Do czasu rozpoczęcia rozprawy wystarczy, że powód złoży samo oświadczenie, że cofa pozew. W późniejszym czasie, tj. po rozpoczęciu rozprawy, powód może cofnąć powództwo, ale tylko wtedy (z jednym wyjątkiem – o tym poniżej), jeśli oświadczy, że zrzeka się roszczenia. Skutkiem tego pozwany zostaje zwolniony od zobowiązania. Powód rezygnuje ze zbadania zasadności roszczenia procesowego w tym samym stanie faktycznym i wobec tego samego pozwanego. Natomiast w razie ponownego wytoczenia powództwa o to samo roszczenie i przeciwko temu samemu dłużnikowi (pozwanemu), sąd powinien wydać wyrok oddalający powództwo, jeżeli dłużnik powoła na wcześniejsze cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia przez powoda w poprzednim procesie (por. postanowienie SN z 01.02.2017 r., III SO 6/16).
Zgoda pozwanego
Cofnięcie powództwa po rozpoczęciu rozprawy bez jednoczesnego zrzeczenia się roszczenia przez powoda wymaga zgody pozwanego. Zakończenie procesu postanowieniem o umorzeniu postępowania nie daje pozwanemu gwarancji definitywnego zakończenia sporu i pozostawia go w stanie niepewności, stąd wymóg uzyskania jego zgody na cofnięcie powództwa jest uzasadniony. Jeśli cofnięcie pozwu zostało dokonane na rozprawie, zgoda pozwanego może być udzielona od razu, jak również w późniejszym czasie – sąd powinien jednak wyznaczyć pozwanemu odpowiedni termin do złożenia stosownego oświadczenia. W wypadku cofnięcia pozwu poza rozprawą, sąd ma obowiązek zawiadomić o tym pozwanego, który w ciągu dwóch tygodni powinien się ustosunkować co do cofnięcia pozwu. Brak oświadczenia poczytuje się za wyrażenie zgody na cofnięcie pozwu.
Powód może odzyskać opłatę sądową
Chwila złożenia oświadczenia o cofnięciu pozwu ma znaczenie w zakresie odzyskania przez powoda wniesionej z pozwem opłaty sądowej. Jeśli powód cofnie pozew przed wysłaniem (przez sąd) pozwanemu odpisu pozwu, sąd zwraca powodowi z urzędu całą uiszczoną opłatę. Jeśli pozew został cofnięty przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana, sąd zwraca z urzędu połowę uiszczonej opłaty. Cofnięcie pozwu już po rozpoczęciu posiedzenia nie jest w tym względzie premiowane – powód nie odzyska nawet ułamka uiszczonej opłaty. W szczególny sposób uregulowano zasady zwrotu opłaty w przypadku spraw o rozwód i separację. Sąd z urzędu zwróci całą uiszczoną opłatę w razie cofnięcia pozwu na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji. W razie pojednania przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, sąd zwróci połowę uiszczonej kwoty.
Cofnięcie pozwu = przegrana w sprawie
Cofnięcie pozwu wiąże się przeważnie z koniecznością zwrotu kosztów postępowania sądowego pozwanemu. Zasadą jest obowiązek zwrotu kosztów na żądanie pozwanego bez względu na przyczynę cofnięcia. Wiąże się to z tym, że pozwany jest w takiej sytuacji traktowany jak wygrywający proces. Warunkiem uzyskania zasądzenia kosztów postępowania przez pozwanego jest złożenie stosownego wniosku. Wniosek powinien być złożony w ciągu dwóch tygodni od momentu, w którym pozwany dowiedział się o cofnięciu pozwu, nie później niż zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania. Po tym terminie roszczenie o zasądzenie kosztów na rzecz pozwanego wygasa.
Od zasady traktowania pozwanego jako wygrywającego sprawę, w której powód cofnął pozew, jest jednak wyjątek. Mianowicie, sąd obciąży pozwanego kosztami postępowania, jeśli powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu (por. postanowienie SN z 12.04.2012 r., II CZ 208/11). Chodzi w szczególności o sytuację, w której pozwany zaspokoił powoda już po wytoczeniu powództwa. W tym przypadku powoda obciąża ciężar wykazania, że wystąpienie z pozwem było faktycznie niezbędne do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony oraz że doszło do zaspokojenia powoda w toku procesu (por. postanowienie SA we Wrocławiu z 29.03.2012 r., I ACz 491/12). Taka sytuacja jest równoznaczna z przegraniem sprawy przez pozwanego.
Kontrola sądu
Sąd zasadniczo jest związany cofnięciem pozwu i w konsekwencji powinien wydać postanowienie o umorzeniu postępowania. Ma jednak obowiązek dokonania oceny, czy w świetle zgromadzonego materiału procesowego czynność cofnięcia pozwu nie jest sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego lub czy nie zmierza do obejścia prawa. Jeśli ocena potwierdzi niezgodność w tym zakresie, sąd wyda postanowienie stwierdzające uznanie cofnięcia powództwa za niedopuszczalne, odmówi umorzenia postępowania i będzie je w dalszym ciągu prowadził.
Przyjmuje się generalnie domniemanie zgodności cofnięcia powództwa z prawem i zasadami współżycia społecznego, a niezgodność musi wyraźnie wynikać z zebranego w sprawie materiału lub oświadczeń stron (por. postanowienie SO w Olsztynie z 02.02.2015 r., IX CA 91/15).
Odwołanie cofnięcia pozwu
Dopuszczalne jest odwołanie cofnięcia pozwu pod warunkiem wskazania następczej przyczyny odwołania czynności procesowej. Powód może powołać się na wadę oświadczenia woli w postaci błędu (por. postanowienie SN z 24.02.2016 r., I CSK 81/15). Odwołanie oświadczenia o cofnięciu powództwa możliwe jest do chwili uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania cywilnego.
Podstawa prawna:
art. 203 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1360 z późn. zm.),
art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b, pkt 3 list. a, ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 300 z późn. zm.)