Subskrybuj nas na Youtube
Ogłoszenie wyroku nie zawsze po zamknięciu rozprawy
Postępowanie cywilne (procesowe) kończy się wydaniem przez sąd wyroku (o ile przepisy nie przewidują wydania nakazu zapłaty albo powód cofnął powództwo). Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy i przeprowadzeniu niejawnej narady. Zasadą jest ogłoszenie wyroku na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Przepisy przewidują jednak możliwość odroczenia ogłoszenia wyroku – jeden raz na czas do dwóch tygodni – w sprawie zawiłej. W praktyce takie odroczenia są zjawiskiem częstym, choć nie zawsze faktycznie występuje wspomniana zawiłość sprawy. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Ogłoszenia wyroku nie wstrzymuje nieobecność stron. Co dalej dzieje się z takim wyrokiem? Jeśli strona działa bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej RP i jest obecna przy ogłoszeniu wyroku, sąd udzieli jej wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka zaskarżenia. Przepisy wymagają aktywnego udziału strony – sąd nie działa z urzędu. Wyjaśniamy, co dalej powinna zrobić strona.
Doręczenie
Tylko wyjątkowo – gdy przepis tak stanowi – sąd doręcza stronom odpis wyroku z urzędu. Stanie się tak, gdy pozbawiona wolności strona działając w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej RP nie była obecna przy ogłoszeniu wyroku. Sąd doręcza wówczas tej stronie odpis sentencji wyroku w ciągu tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku. Jednocześnie poucza stronę o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
Doręczenie z urzędu następuje także, gdy wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym. Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów sąd uzna, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Do takich wniosków sąd może dojść przy uwzględnieniu całokształtu przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych. Za wyjątkiem przypadku cofnięcia powództwa, rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, gdy strona złoży wniosek o przeprowadzenie rozprawy. Musi to jednak uczynić w pierwszym piśmie procesowym.
Uzasadnienie
Zasadą jest jednak doręczenie odpisu wyroku na wniosek strony. Zasadą jest też, że sąd sporządza uzasadnienie wyroku ogłoszonego na posiedzeniu jawnym na wniosek strony złożony w ustawowym terminie tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku. Wniosek może złożyć strona, ale także inne podmioty biorąc udział w postępowaniu, tj.: interwenient uboczny, prokurator, Rzecznik Prawo Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, organizacja pozarządowa, inspektor pracy, rzecznik konsumentów. Konsekwencją złożenia takiego wniosku po terminie będzie odrzucenie go przez sąd na posiedzeniu jawnym.
Uzasadnienie wyroku nie jest warunkiem jego zaskarżenia. Strona pomimo braku uzasadnienia wyroku może go zaskarżyć w ustawowym terminie. Jest jednak wówczas zmuszona do konstruowania zarzutów w oderwaniu od argumentów sądu. Bierze też na siebie ryzyko, że z powodu nieznajomości uzasadnienia wyroku nie wyczerpie wszystkich zarzutów i osłabi pozycję w postępowaniu apelacyjnym.
Uzasadnienie z urzędu
Termin do wniesienia apelacji od wyroku sądu I instancji wynosi 2 tygodnie i biegnie od doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem. Strona jednak – co wspomniano powyżej – może też wnieść apelację, nie żądając wcześniej doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Termin do wniesienia apelacji biegnie wówczas od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia wspomnianego wniosku. W takiej sytuacji (podobnie w razie wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia) sąd sporządza uzasadnienie wyroku z urzędu.
Transkrypcja uzasadnienia
Jeśli przebieg posiedzenia sądowego jest utrwalany za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, albo obraz i dźwięk, uzasadnienie może być wygłoszone po ogłoszeniu sentencji wyroku i utrwalone za pomocą tego urządzenia. W takim przypadku na podstawie wniosku strony o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, zgłoszonego także w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji wyroku, sąd doręcza wyrok wraz z transkrypcją uzasadnienia.
Sprostowanie omyłek
Sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie, błędy rachunkowe, inne oczywiste omyłki. Nie ma też przeszkód, by z wnioskiem o takie sprostowanie wystąpiła również strona (także inne podmioty biorące udział w postępowaniu). Oczywistość omyłki pisarskiej, rachunkowej lub innej niedokładności może wynikać bądź z natury samej omyłki, bądź z porównania orzeczenia z uzasadnieniem, z treścią pozwu, a nawet z treścią dowodu (por. wyrok SA w Łodzi z 09.09.2015 r., III AUa 1523/14). Błąd rachunkowy może mieć odzwierciedlenie w zsumowaniu cyfr podanych w piśmie procesowym (por. wyrok SN z 26.04.2017 r., I UK 578/16). Omyłkę pisarską może stanowić z kolei tylko taki błąd literowy lub pisarski, który jest oczywisty, ale nie prowadzi ani nie zmienia merytorycznej treści, istoty ani rozumienia tekstu pisanego (por. wyrok SN z 13.04.2016 r., II PK 77/15). Nie może dotyczyć treści i rozmiarów świadczenia lub ustalenia prawa (por. wyrok SA w Gdańsku z 11.03.2016 r., III AUa 1740/15). Naprawa usterek w drodze sprostowania nie jest ograniczona żadnym terminem.
Uzupełnienie wyroku
Sąd nie orzekł o całości żądania, o natychmiastowej wykonalności albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu? W takiej sytuacja strona może, w terminie 2 tygodni od ogłoszenia wyroku (w przypadku doręczenia wyroku z urzędu – od jego doręczenia), zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku. Kompletność wyroku ma istotne znaczenie dla realizacji uprawnienia do wniesienia apelacji. Gdy do określonej części żądania strony sąd nie ustosunkował się – chociażby negatywnie – pomijając tę część w sentencji orzeczenia, a strona nie żądała uzupełnienia orzeczenia we właściwym trybie i terminie, to brak orzeczenia o pominiętym żądaniu nie daje podstawy do wniesienia apelacji od niewydanego orzeczenia (por. wyrok SA w Szczecinie z 25.05.2017 r., I ACa 967/16)
Wykładnia wyroku
Strona może zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie wątpliwości co do treści wydanego przez ten sąd wyroku. Strona nie jest w tym przypadku związana żadnym terminem. Sąd orzeka postanowieniem, także z urzędu. Wykładnia może dotyczyć zarówno treści sentencji wyroku, jak i jego uzasadnienia. Potrzeba wykładni wyroku pojawia się, gdy jego treść została sformułowana w sposób niejasny, uniemożliwiający jednoznaczne rozumienie tekstu. Wniosek o wykładnię nie może jednak zmierzać do wyjaśnienia zawartych w uzasadnieniu orzeczenia wyrażeń prawniczych i znaczenia słów, ani do kolejnej polemiki ze stanowiskiem sądu (por. postanowienie SN z 12.09.2012 r., I UK 2/12). Wniosek nie podlega opłacie.
Wniosek a bieg terminu do wniesienia apelacji
Powyższe wnioski: o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię wyroku nie mają wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia. Z tego względu wykluczone jest żądanie przywrócenia terminu do złożenia środka odwoławczego z powodu złożenia jednego z wymienionych wniosków.
Jak egzekwować orzeczenie sądu?
Wyrok został wydany i ogłoszony, roszczenie zostało zasądzone, wyrok się uprawomocnił (wskutek upływu terminu do wniesienia apelacji albo oddalenia apelacji przed sąd II instancji), a mimo to pozwany nie zastosował się do rozstrzygnięcia? W takiej sytuacji pozostaje droga egzekucji sądowej i złożenie stosownego wniosku do komornika sądowego. Podstawą egzekucji jest oczywiście tytuł wykonawczy, czyli prawomocne orzeczenie sądu (tytuł egzekucyjny) zaopatrzone w klauzulę wykonalności. O nadanie klauzuli wykonalności strona powinna się zwrócić do sądu, który wydał wyrok. Sądem właściwym do rozpatrzenia wniosku i nadania klauzuli wykonalności jest generalnie sąd, który rozpoznawał sprawę jako sąd I instancji. A do jakiego sądu zwrócić się, jeśli w sprawie została wniesiona apelacja? Nadal właściwym sądem pozostaje ten, przed którym toczyło się postępowanie w I instancji, jednak jeśli akta sprawy znajdują się jeszcze w sądzie II instancji, to wniosek można skierować do tego sądu i on wówczas nada klauzulę wykonalności. Sąd powinien rozpoznać wniosek w terminie 3 dni. W praktyce rzadko się zdarza, by sąd nadał klauzulę w ustawowym terminie.
Podstawa prawna
Art. 324 § 1, art .326, art. 327, art. 328, art. 331, art. 781 § 1, art. 7811 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1360 z późn. zm.)