Subskrybuj nas na Youtube
Przez dłuższy czas byłam nękana przez byłego chłopaka. Ponieważ nie dawał mi spokoju, zgłosiłam to policji. Ku mojemu zaskoczeniu okazało się, że sprawa trafiła do sądu, ale ja nie biorę w niej udziału. Nie mogłam przejrzeć akt, nie otrzymałam też żadnej informacji o wyroku – pisze pani Paulina. – Ostatecznie dowiedziałam się, że sprawa zakończyła się wyrokiem nakazowym, a po jakiekolwiek informacje mam pójść na policję. Czy tak powinno być – dziwi się czytelniczka.
/>
Wyrok nakazowy wydawany jest na posiedzeniu bez udziału stron, nie są one więc powiadamiane o jego terminie. Zatem pani Paulina – zgodnie z prawem – nie była zawiadomiona o sprawie, a sąd rozstrzygnął ją bez jej udziału. Sąd korzysta z takiego rodzaju rozstrzygnięcia, gdy – na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału – uzna, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, a okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. Dzieje się tak w sprawach, które nie wymagają przeprowadzania rozprawy, gdy kara wymierzana jest w postaci nagany, grzywny lub ograniczenia wolności. Sąd nie bada sprawy, lecz korzysta z postępowania uproszczonego, wydając jednostronny nakaz. Obwiniony może się z nim zgodzić lub nie, ale wyrok ma taką samą moc jak przeprowadzony na ogólnych zasadach.
Wyrok nakazowy jest stosowany zarówno w sprawach karnych, karnych skarbowych, dotyczących wykroczeń, jak i w sprawach cywilnych.
Często jako działanie prewencyjne stosuje się tzw. środek karny. Może on być użyty obok kary albo zamiast niej. Zadaniem tego rozwiązania jest ograniczenie pewnych praw należnych obwinionemu lub zobowiązać go do określonego działania. Do środków karnych zalicza się m.in. pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania konkrentego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Należy do nich także zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi, obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. Ostatnie z wymienionych środków mogą zostać użyte właśnie w przypadku pani Pauliny.
W innych sprawach korzysta się także z zakazu prowadzenia pojazdów, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nawiązki, świadczenia pieniężnego albo podania wyroku do publicznej wiadomości.
Wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto, staje się prawomocny, a informacja o nim trafia do Krajowego Rejestru Karnego (KRK).
W razie wymierzenia kary ograniczenia wolności zatarcie (prawomocnego) skazania następuje automatycznie z upływem trzech lat, a w przypadku grzywny – z upływem roku od wykonania bądź darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Jeżeli jednak w wyroku nakazowym, obok kary, równocześnie orzeczono środek karny, wówczas wykluczone jest zatarcie przed wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem wykonania środka karnego.
Skutek zatarcia skazania jest taki, że wpis o nim usuwa się z KRK, a skazanie uważa się za niebyłe.
OPINIA EKSPERTA
Sąd może wydać wyrok nakazowy w sprawach, w których prowadzone było dochodzenie (jak np. poruszone w liście czytelniczki nękanie lub niezgłoszenie przez pracodawcę danych dotyczących ubezpieczenia społecznego), w wypadkach pozwalających na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny (do 100 stawek dziennych albo do 200 tys. zł). Niedopuszczalny jest jednak w sprawach, w których prowadzono śledztwo (np. o rozbój), w sprawach z oskarżenia prywatnego, a także o przestępstwa zagrożone tylko karą pozbawienia wolności. Niemożliwy jest również wtedy, gdy oskarżony nie ukończył 18 lat, jest głuchy, niemy lub niewidomy albo zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności w czasie popełnienia przestępstwa oraz co do tego, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny.
W wyroku nakazowym, oprócz daty, musi znaleźć się oznaczenie sądu i sędziego, który go wydał, imię i nazwisko oraz inne dane określające tożsamość oskarżonego, a także dokładne określenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu (ze wskazaniem zastosowanych przepisów ustawy karnej) oraz wymiar kary i inne niezbędne rozstrzygnięcia. Natomiast nie jest konieczne zawarcie uzasadnienia tego wyroku.
Odpis wyroku doręcza się oskarżycielowi, prokuratorowi, a oskarżonemu i jego obrońcy – wraz z odpisem aktu oskarżenia. Musi się w nim znaleźć także pouczenie o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu od tego wyroku oraz o skutkach jego niewniesienia.
Natomiast pokrzywdzony nie otrzymuje odpisu omawianego wyroku, a prawo do przejrzenia w sądzie akt sprawy ma jedynie po uzyskaniu zgody prezesa sądu (przewodniczącego wydziału), w którym sprawa jest rozpatrywana. Ma jednak prawo zapoznać się z wyrokiem w miejscu złożenia skargi, np. na policji.
Oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie siedmiu dni od daty doręczenia jego odpisu.
W przypadku wniesienia prawidłowego sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych – na rozprawie. Sąd ponownie rozstrzygający sprawę nie jest w żaden sposób związany treścią wcześniejszego wyroku.
Sprzeciw może być cofnięty do czasu zwięzłego przedstawienia przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia (co zazwyczaj polega na odczytaniu treści zarzutów z aktu oskarżenia) na pierwszej rozprawie.
Podstawa prawna
Art. 500–506 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. nr 89, poz. 555 ze zm.). Art. 39, art. 106–107 par. 4–4a oraz 6 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.).