Subskrybuj nas na Youtube
Elektroniczne postępowania upominawcze nie nadążają za znowelizowanymi przepisami. Prawnicy alarmują, że przez to przedsiębiorcy tracą należne im odsetki.
Nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1830), uchwalona 9 października 2015 r. jeszcze przez Sejm poprzedniej kadencji, zmieniła od 1 stycznia system naliczania odsetek m.in. za opóźnienia w płatnościach. Jednak nowelizując przepisy, zupełnie zapomniano o tym, by dostosować do nowych przepisów systemy informatyczne w sądach elektronicznych. Efekt? Paraliż w wydawaniu elektronicznych nakazów zapłaty. Problem dotyczy pozwów składanych przez stronę www.e-sad.gov.pl oraz www.sadinternetowy.pl.
– Przedsiębiorcy, którzy postanowili skorzystać z systemu elektronicznego postępowania upominawczego (dalej: e.p.u.), by odzyskać dług od nieuczciwego kontrahenta wraz z ustawowymi odsetkami za okres w 2016 r., spotkają się z odmową wydania nakazu. I otrzymają informację, by pozew skierować do postępowania zwykłego – komentuje Justyna Bartnik, prawnik w kancelarii z Radomska. – Z powodu luki w systemie procedura znacznie się przedłuża. A to grozi utratą odsetek za okresy wcześniejsze – mówi.
Dlaczego tak jest? Problem ten wynika z niedostosowania formuł zawartych w elektronicznych sądach do nowelizacji wyżej wymienionej ustawy. Do tej pory wyróżniano tylko dwa rodzaje odsetek: ustawowe oraz przy transakcjach handlowych. Od początku roku obowiązuje aż pięć rodzajów odsetek. [ramka 1]
Problem w tym, że e.p.u. nie zostało uaktualnione o formułę rozróżniającą odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie. Do systemu nie zostało też wprowadzone rozróżnienie na nowe rodzaje odsetek – wciąż pozostaje formuła odsetki ustawowej. Tym samym elektroniczne sądy przewidują jedynie odsetki: ustawowe, umowne według podanej stopy, umowne, ale nie większe niż czterokrotność stopy lombardowej, oraz umowne równe czterokrotności stopy lombardowej.
– Formuły te nie pozwalają uwzględnić roszczeń powoda o odsetki za opóźnienie czy też o odsetki kapitałowe – komentuje Justyna Bartnik.
Jak dowiedzieliśmy się nieoficjalnie, opóźnienia we wprowadzeniu zmian wynikają z długiej procedury przetargowej na wdrożenie poprawek informatycznych. Wioletta Olszewska z biura prasowego ministerstwa potwierdziła jedynie, że planowane jest dostosowanie systemu do zmienionych przepisów. – Obecnie finalizowane są prace mające na celu wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – informuje Olszewska.
Przedłużający się zastój w e-sądach uderza w przedsiębiorców. Nie wchodzi w grę rozwiązanie polegające na podziale dochodzenia roszczeń na etapy. Nie można uzyskać zwrotu długu z odsetkami za okres do końca ubiegłego roku, a potem – po wprowadzeniu systemu – starać się uzyskać odsetki za czas od 1 stycznia br. do czasu spłaty kwoty przez dłużnika. – Sąd może bowiem odrzucić drugie roszczenie wobec tego samego sporu, uzasadniając to zasadą powagi rzeczy osądzonej. Jeżeli ktoś zatem zdecyduje się na dochodzenie odsetek tylko do końca 2015 r., to może zamknąć sobie drogę do dochodzenia odsetek za okres po 1 stycznia br. Tym samym bezpowrotnie przepadną mu należne odsetki za 2016 r. – mówi Justyna Bartnik.
Przedsiębiorcy mogą zdecydować się na tradycyjną drogę dochodzenia roszczeń w sądzie, zwłaszcza jeżeli w grę wchodzą duże sumy. Przy relatywnie mniejszych kwotach firmy mogą wybierać, czy chcą szybko uzyskać pieniądze, czy też czekać na zmiany w systemie informatycznym, by zostały im uwzględnione odsetki za okres w 2016 r. Muszą przy tym pamiętać o terminach przedawnienia roszczeń.
RAMKA 1.
Rodzaje odsetek po nowelizacji:
● za opóźnienie, wynikające z art. 481 par. 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.c.), które - począwszy od początku br. do 30 czerwca 2016 r. - wynoszą 7 proc. w stosunku rocznym,
● kapitałowe wynikające z art. 359 par. 2 k.c., które w tym samym okresie wynoszą 5 proc. w stosunku rocznym,
● w transakcjach handlowych, wynoszące w tym okresie 9,5 proc. w stosunku rocznym,
● kapitałowe maksymalne (dawniej nazywane odsetkami maksymalnymi), które obecnie wynoszą dwukrotność odsetek kapitałowych, zatem 10 proc.,
● umowne (bez zmian).
RAMKA 2.
Okresy przedawnienia dla roszczeń:
● Trzy lata – m.in. dla należności z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz z tytułu płatności okresowej, z tytułu kary umownej, przewidzianej w umowie miedzy kontrahentami, z tytułu niezapłaconej lub niezwróconej kaucji oraz z tytułu niezapłaconej bądź niezwróconej zaliczki i przedpłaty.
● Dwa lata – m.in. dla przedsiębiorcy z tytułu nieuregulowanej płatności za fakturę czy z tytułu odsetek za nieterminowe rozliczenie faktury. Obowiązuje także w przypadku umowy o dzieło.
● Jeden rok – m.in. dla roszczeń z tytułu umowy przewozu osób czy mienia oraz z tytułu zawarcia umowy przedwstępnej, dla roszczeń wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie uszkodzonych rzeczy oraz najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów za użytkowane rzeczy.
PRZYKŁAD
Trudny wybór
Przedsiębiorca w listopadzie 2015 r. zawarł umowę kupna sprzedaży opon z firmą transportową. Towar wydał w dniu zawarcia umowy, a wystawiona faktura umożliwiała spłatę długu w ciągu 14 dni. Wpłata jednak nie nastąpiła. Przedsiębiorca podjął próby pozasądowego odzyskania należności, lecz bezskutecznie. W marcu złożył pozew w ramach elektronicznego postępowania upominawczego. Otrzymał jednak odmowę wydania nakazu w e.p.u. z informacją, by skierować sprawę do postępowania zwykłego.
Eksperci uważają, że wyjściem z tej sytuacji byłoby sformułowanie roszczenia, w którym powód żądałby zapłaty długu wraz z odsetkami w okresie od dnia tuż po ostatecznym terminie spłacenia wierzytelności do końca 2015 r. Wtedy skutecznie uzyskałby nakaz zapłaty z e.p.u., ale byłby pokrzywdzony, bo nie odzyskałby odsetek od początku 2016 r. do dnia zapłaty przez pozwanego.
