rozwiń ›

Ojciec nie płaci alimentów, a matka nie może mu tego zabronić: ilu jest w Polsce alimenciarzy?

Na rodzicach w pierwszej kolejności spoczywa obowiązek zapewnienia dziecku środków utrzymania. Dotyczy to przede wszystkim wyżywienia, mieszkania, leczenia i edukacji. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy jeden z rodziców nie wywiązuje się z tego obowiązku. Z danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor wynika, że w Polsce żyje niemal 300 tys. dłużników alimentacyjnych.

Matka nie może zabronić kontaktów z dzieckiem ojcu, który nie płaci alimentów

Rodzic, który nie otrzymuje wsparcia finansowego, ma ograniczone prawnie możliwości działania. W takiej sytuacji niektórzy zastanawiają się, czy można „zmotywować” ojca lub matkę do płacenia, odmawiając im kontaktów z dzieckiem. Okazuje się, że prawo jest tu jednoznaczne.

– Rodzicowi, który nie realizuje ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, nie można zabronić spotkań z dzieckiem z tego powodu. Orzecznictwo jest w tym przypadku zgodne. Prawo do kontaktów i obowiązek alimentacyjny są niezależne od siebie. W praktyce oznacza to, że nie można zakazać rodzicowi, który nie płaci świadczenia, kontaktów z dzieckiem i widywania się z nim – mówi Patrycja Kułakowska-Wieleba, radczyni prawna prowadząca własną kancelarię.

Jak dodaje, utrudnianie kontaktów z małoletnim przez rodzica, przy którym wspólne dziecko pozostaje, może natomiast skutkować nałożeniem przez sąd grzywny na wniosek drugiego rodzica, a nawet zmianą w zakresie władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny może przykładowo poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej nadzorowi kuratora sądowego lub skierować rodziców do placówki albo do specjalisty zajmujących się terapią rodzinną.

Prawo: ojciec nie płaci alimentów, a matka nie może mu tego zabronić, ale może walczyć o zaległe świadczenia

Co zatem może zrobić rodzic, gdy matka lub ojciec wspólnego dziecka nie wywiązuje się z obowiązków alimentacyjnych? W pierwszej kolejności rodzic powinien złożyć do komornika wniosek o przymusową egzekucję świadczeń. Jest to możliwe wtedy, gdy został wcześniej wydany wyrok dotyczący tego obowiązku alimentacyjnego lub została w tym zakresie zawarta ugoda. Jak twierdzi Patrycja Kułakowska-Wieleba, jeżeli taki wyrok nie został jeszcze wydany, należy tę kwestię prawnie uregulować. Oznacza to, że rodzic powinien wystąpić z powództwem do właściwego sądu rodzinnego o zasądzenie alimentów na dziecko.

Kiedy egzekucja alimentów może być bezskuteczna?

W pewnych sytuacjach jednak egzekucja może okazać się bezskuteczna. Po pierwsze – gdy w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Po drugie – nie jest możliwe wszczęcie lub prowadzenie egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Polski. W takiej sytuacji – jak radzi radczyni prawna – można wystąpić o wypłatę świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Wynosi ono maksymalnie 1000 zł.

Fundusz alimentacyjny — kiedy może z niego skorzystać matka, kiedy ojciec nie płaci alimentów na dziecko

Nie każdy rodzic otrzyma jednak wsparcie. Muszą zostać spełnione kryteria wskazane w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Najważniejszym wymogiem jest niski dochód na osobę w rodzinie - nie może on przekraczać 1209 zł. Poza tym osoba uprawniona do alimentów od rodzica musi posiadać tytuł wykonawczy pochodzący lub zatwierdzony przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna.

Dłużnicy alimentacyjni - jaka kara

Wyjątkowo oporni dłużnicy alimentacyjni mogą ponieść odpowiedzialność karną. Kiedy do tego dojdzie?

– Jeżeli rodzic uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego, który został określony w wyroku albo w ugodzie, a zaległość z tego tytułu wynosi co najmniej równowartość trzech świadczeń okresowych, można złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przez tego rodzica przestępstwa określonego w art. 209 kodeksu karnego. Dodatkowo, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, brak wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego, który związany jest z rażącym zaniedbaniem obowiązków względem dziecka, stanowi podstawę do ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej. Ograniczenie lub pozbawienie tej władzy w żaden sposób nie wpływa jednak na obowiązek alimentacyjny – mówi radczyni prawna.

Dobro dziecka zawsze jest najważniejsze

Prawo rodzinne oddziela obowiązek alimentacyjny od prawa do kontaktów z dzieckiem. Żaden rodzic nie może być pozbawiony możliwości utrzymywania więzi z dzieckiem z powodu zaległości w płaceniu świadczeń. Rodzice jednak powinni pamiętać, że to dobro dziecka jest najważniejsze – to ono najbardziej odczuwa skutki konfliktu między rodzicami.

Podstawa prawna:

  • Art. 113 § 1–2 oraz art. 113¹–113⁶ ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy – regulują prawo dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców oraz zasady egzekwowania i ograniczania kontaktów.
  • Art. 133 § 1–2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – określa obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.
  • Art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny – przewiduje odpowiedzialność karną za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, gdy zaległość stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych.
  • Art. 109 § 2 pkt 5 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – pozwala sądowi ograniczyć władzę rodzicielską w razie zagrożenia dobra dziecka, w tym przez ustanowienie nadzoru kuratora.
  • Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów – reguluje zasady przyznawania świadczeń z funduszu alimentacyjnego i określa kryterium dochodowe (1209 zł na osobę w rodzinie).