Ojciec dwóch moich synów przestał płacić alimenty. Byłam już u komornika, który rozpoczął egzekucję, ale na razie efekty jego pracy są niewielkie. Czekam teraz na decyzję ośrodka pomocy społecznej o przyznaniu na dzieci świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego. Czy to prawda, że zostanie zgłoszony przez tę instytucję na ogólnopolską listę dłużników – pyta pani Magdalena
Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego (FA), które przysługują osobom nieotrzymującym przyznanych przez sąd pieniędzy na dzieci, mają charakter pomocy zwrotnej. To oznacza, że rodzic, który nie płaci alimentów, powinien zwrócić należność budżetowi państwa. Jeżeli więc komornikowi w trakcie prowadzenia egzekucji uda się od niego uzyskać całość lub część alimentacyjnego długu, przekazuje pieniądze gminie. Również samorząd podejmuje działania, które mają służyć odzyskaniu należności.
Jednym z nich jest zgłoszenie niesolidnego rodzica do biura informacji gospodarczej (BIG), które prowadzi listy dłużników. Wpis następuje wtedy, gdy alimenty nie wpływają dłużej niż sześć miesięcy. Osoba, która trafi na listę, może mieć problem z uzyskaniem kredytu, zrobieniem zakupów w systemie ratalnym lub skorzystaniem z usług firm telekomunikacyjnych. Instytucje finansowe i firmy sprawdzają bowiem, czy potencjalny klient nie figuruje w ogólnopolskich rejestrach dłużników. O ile do tej pory gmina mogła zgłosić osobę niepłacącą na dzieci tylko do jednego z BIG, to od lipca będzie miała obowiązek umieścić go w każdym z czterech obecnie działających biur. Dzięki temu rodzicowi może być trudniej uniknąć negatywnych skutków umieszczenia na liście.
Wobec dłużników alimentacyjnych tylko egzekucja sądowa

Zobacz również
Wpisanie do BIG to tylko jedno z wielu działań, które podejmuje gmina, aby ściągnąć należności. Na samym początku, po przyznaniu świadczeń dla jego dzieci przeprowadzany jest z dłużnikiem wywiad alimentacyjny, którego celem jest ustalenie przyczyn niepłacenia. W ten sposób sprawdzana jest jego sytuacja rodzinna, dochodowa i zawodowa oraz stan zdrowia. Powinien on także wypełnić oświadczenie majątkowe. Jeżeli okaże się, że dłużnik nie płaci alimentów, ponieważ nie jest zatrudniony, wtedy ośrodek pomocy społecznej wezwie go do zarejestrowania się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy (o ile jeszcze nie znajduje się w rejestrze tej instytucji). Wtedy zostanie objęty działaniami mającymi na celu znalezienie przez niego zatrudnienia.
Jeśli dłużnik odmawia przeprowadzenia wywiadu, zarejestrowania się w urzędzie pracy, złożenia oświadczenia majątkowego, gmina rozpocznie w stosunku do niego postępowanie, w wyniku którego może zostać uznany za osobę uchylającą się od zobowiązań alimentacyjnych. Powodem jego wszczęcia może być również odmowa bez uzasadnionej przyczyny podjęcia zatrudnienia, pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych lub interwencyjnych, robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu, przygotowaniu zawodowym dorosłych.
Zanim gmina wyda decyzję o uznaniu dłużnika za uchylającego się od alimentacji, sprawdzi jeszcze, czy przez ostatnie sześć miesięcy płacił chociaż połowę zasądzonych alimentów. Jeżeli wpłaty nie przekraczały 50 proc. kwoty (w każdym z badanych sześciu miesięcy), decyzja zostanie podjęta. To zaś będzie dla dłużnika rodziło kolejne konsekwencje. Gdy decyzja stanie się prawomocna, gmina skieruje do starosty wniosek o zatrzymanie mu prawa jazdy, który na tej podstawie wyda decyzję o odebraniu dokumentu. Kolejne pismo zostanie skierowane do prokuratury o ściganie za przestępstwo uporczywej niealimentacji, które jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub jej pozbawienia na maksymalnie dwa lata.
Uprawnienia rodziców, którzy nie otrzymują świadczeń
Co do zasady gminy mają obowiązek podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych, jeżeli wypłacają świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego (FA). Niektórzy rodzice nie spełniają jednak warunków do ich uzyskania, głównie z powodu dochodów przewyższających ustawowy próg pozwalający na ich przyznanie (wynosi on 725 zł na osobę w rodzinie). Jednak mogą wystąpić do gminy z wnioskiem o podjęcie w stosunku do dłużnika przewidzianych w przepisach działań. Do wniosku trzeba dołączyć zaświadczenie od komornika, które potwierdzi, że egzekucja alimentów okazała się nieskuteczna. Zakres działań, które gmina może podjąć wobec dłużnika, jest taki sam jak w przypadku tych, których dzieci otrzymują świadczenia z funduszu. Będzie więc z nim przeprowadzony wywiad alimentacyjny, zostanie zobowiązany do złożenia oświadczenia majątkowego i zarejestrowania się w urzędzie pracy. Będzie mu też grozić sankcja polegająca na zatrzymaniu prawa jazdy.
Podstawa prawna
Art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 2–5 i art. 8a ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 859).