rozwiń ›

To część planu „wizja zero”, którego celem jest całkowite wyeliminowanie ofiar śmiertelnych na drogach do 2050 roku. Obecnie na unijnych drogach ginie ponad 20 tys. osób rocznie. Do 2030 r. ta liczba ma spaść o połowę. Co to oznacza dla milionów kierowców?

Zmiany obejmą wszystkich, ale największe emocje wywołują regulacje dotyczące kierowców w wieku 70+.

Czy po 70-tce prawo jazdy będzie odbierane automatycznie?

Pierwotny projekt Komisji Europejskiej zakładał, że seniorzy po ukończeniu 70 lat musieliby co 5 lat przechodzić badania lekarskie. Brak zaświadczenia oznaczałby automatyczną utratę prawa jazdy, a negatywna opinia lekarza – natychmiastowe cofnięcie uprawnień.

Parlament Europejski odrzucił jednak ten pomysł. Chodziło o uniknięcie dyskryminacji starszych kierowców i zachowanie ich prawa do swobodnego przemieszczania się.

Jakie badania będą obowiązkowe?

Nowe przepisy przewidują, że przed wydaniem prawa jazdy w każdym kraju UE wymagane będzie badanie lekarskie lub badanie przesiewowe oparte na samoocenie. Kierowca wypełni formularz i sam określi swoją zdolność do prowadzenia pojazdu.

To rządy poszczególnych państw zdecydują, czy wystarczy taka deklaracja, czy też konieczne będą badania lekarskie obejmujące m.in. kontrolę wzroku i układu krążenia.

W jakim wieku kierowcy są mniej sprawni?

Europa szybko się starzeje. Do 2050 roku połowa mieszkańców UE będzie miała co najmniej 50 lat, a liczba osób po 80. roku życia wzrośnie z 90 mln do ponad 400 mln.

W Polsce proces starzenia przebiega jeszcze szybciej. Już w 2030 roku liczba osób w wieku emerytalnym wyraźnie się zwiększy.

– Nie ma precyzyjnego wieku, w którym należy przestać prowadzić pojazd, ale wraz z wiekiem u większości ludzi obniża się sprawność psychofizyczna – mówi dr Ewa Odachowska-Rogalska z Instytutu Transportu Samochodowego. – Zmniejsza się wrażliwość układu nerwowego, pogarsza się widzenie, słuch i zdolności reakcji. Osoby po 75. roku życia charakteryzują się nawet dwukrotnie dłuższym czasem reakcji w porównaniu do osób młodszych – podkreśla.

Jak seniorzy radzą sobie na drodze?

Ekspertka zaznacza, że starsi kierowcy częściej mają problem z oceną pierwszeństwa przejazdu. Potrzebują na to o 50 proc. więcej czasu. Zawężone pole widzenia, słabsza wrażliwość na kontrast i gorsza ocena odległości zwiększają ryzyko błędów, które mogą prowadzić do wypadków.

Czy w Polsce seniorzy muszą przechodzić badania lekarskie?

W naszym kraju kierowcy niezawodowi przechodzą badania lekarskie tylko przy wyrabianiu prawa jazdy lub po poważnych wykroczeniach, takich jak przekroczenie punktów karnych, jazda po alkoholu czy spowodowanie wypadku.

– Badania psychologiczne mogą skłaniać do autorefleksji, wskazywać sposoby rekompensowania braków i wpływać na bezpieczeństwo – wyjaśnia Odachowska-Rogalska. – Świadomy kierowca może dostosować jazdę, np. zmniejszając prędkość czy unikając tras w godzinach szczytu. Rozsądnym rozwiązaniem byłoby badanie osób chorych, zagrożonych np. demencją – dodaje.

Ile wypadków powodują seniorzy?

Z raportu Komendy Głównej Policji za 2024 rok wynika, że kierowcy w wieku 60+ spowodowali 3866 wypadków. Zginęło w nich 339 osób, a 4327 zostało rannych.

Wśród rowerzystów to właśnie osoby po 60. roku życia odpowiadały za największą liczbę wypadków spośród wszystkich grup wiekowych.

Co nas czeka na drogach?

Nowe przepisy dadzą krajom UE swobodę w wyborze modelu badań – od samooceny po obowiązkowe badania lekarskie. Pewne jest jedno: wraz ze starzeniem się społeczeństw temat zdolności seniorów do prowadzenia pojazdów będzie powracał coraz częściej, a bezpieczeństwo na drogach pozostanie jednym z głównych wyzwań.