Art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego zawiera wymagania, jakie powinno spełniać prawidłowo skonstruowane pismo procesowe. Nieuwzględnienie w sporządzanym dokumencie chociażby jednego z poniższych elementów może skutkować stwierdzeniem braku formalnego i koniecznością jego uzupełnienia.
Zgodnie zatem z art. 126 kpc każde pismo procesowe powinno zawierać:
• oznaczenie sądu, do którego jest kierowane, imię nazwisko lub siedzibę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie rodzaju pisma;
• osnowę świadczenia lub wniosku wraz z przytoczeniem dowodów na potwierdzenie wskazanych okoliczności;
• podpis strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników;
Pismo specjalne: pozew cywilny
Pośród pism procesowych przepisy kpc wyróżniają te szczególne, które poza wymaganiami określonymi w art. 126 muszą spełniać dodatkowe warunki. Są nimi pozew i apelacja. Na początek przyjrzyjmy się pierwszemu z wymienionych tu dokumentów.
Zgodnie art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego, sporządzając pozew, dodatkowo wskazać należy dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczyć wartość przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna. Co więcej, konieczne jest przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.
Przepisy dopuszczają zawarcie w pozwie także wniosków o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda. Wnioski szczególne dotyczą kwestii przygotowania rozprawy tj: wezwania wskazanych przez powoda świadków i biegłych, dokonania oględzin, polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin, czy żądania dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.
Apelacja w postępowaniu cywilnym
Apelacja jest kolejnym przykładem pisma procesowego, co do którego wymagane jest spełnienie dodatkowych wymogów takich jak:
• oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części,
• zwięzłe przedstawienie zarzutów,
• uzasadnienie zarzutów,
• powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później,
• wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem żądanej zmiany lub uchylenia.
W przypadku spraw o prawa majątkowe należy także oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Wartość ta może być oznaczona na kwotę wyższą od wartości przedmiotu sporu wskazanej w pozwie jedynie wtedy, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad żądanie.
Skarga kasacyjna
Dodatkowe elementy zawierać powinna również skarga kasacyjna. Zaznaczyć należy, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo procesowe przez adwokatów lub radców prawnych, dlatego strona sama skargi kasacyjnej sporządzić nie może.
Zgodnie jednak z art. 3984 Kodeksu postępowania cywilnego skarga oprócz podstawowych wymogów pisma procesowego powinna zawierać również:
• oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części;
• przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie;
• wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany.
Ponadto skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie do rozpoznania i jego uzasadnienie. W przypadku spraw o prawa majątkowego wymagane jest oznaczenie przedmiotu sporu.