● Podmiot powstaje z chwilą wpisania do rejestru
● Umowa nie wymaga uczestnictwa notariusza, ale musi być pisemna
● Każdy udziałowiec odpowiada za zobowiązania solidarnie z pozostałymi i ze spółką
Spółka jawna (sp.j.) jest najprostszą i najbardziej typową osobową spółką handlową. Pozostałe – partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna – stanowią jej modyfikacje mające służyć szczególnym celom gospodarczym (np. działalności adwokatów czy architektów). Dlatego osoby, które zaplanowały prowadzenie przedsiębiorstwa na lokalnym rynku, lub w stosunkowo niewielkim wymiarze, ale chcą funkcjonować w sposób transparentny, mogą posłużyć się spółką jawną. Jest ona bowiem wpisywana do rejestru przedsiębiorców stanowiącego część Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Tym samym żaden inny
przedsiębiorca ani klient konsument nie będą mogli się tłumaczyć, że nie mieli skąd zdobyć podstawowych informacji o sposobie zorganizowania, funkcjonowaniu czy o wspólnikach takiego podmiotu. Nie bez znaczenia jest również wygodne dla wspólników jego opodatkowanie. Choć spółka jawna jest przedsiębiorcą, nie jest osobą prawną i nie płaci CIT.
Bez zarządu i rady
Mimo iż wspólnicy mają sporą dowolność w układaniu stosunków między sobą, to jednak istnieją ustawowe zasady, które – jeśli zostaną w umowie spółki złamane, to i tak nie wywołają skutków w stosunkach zewnętrznych spółki. Ich efektem mogą zaś być roszczenia między wspólnikami.
Cechą charakterystyczną spółki jawnej jest to, że sama jest przedsiębiorcą. I chociaż nie jest osobą prawną, to ma podmiotowość prawną. Wolno jej więc nabywać dla siebie, a nie do majątku wspólników np.
własność nieruchomości. Może pozywać i być pozywana. Nie posiada jednak organów takich jak zarząd czy rada nadzorcza.
Zasadą przy tym jest, że sp.j. prowadzona jest i reprezentowana przez wszystkich wspólników. Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden wspólnik będzie reprezentował spółkę lub że może to czynić wespół z innym, względnie z prokurentem, czyli pełnomocnikiem do spraw biznesowych. W takich sytuacjach uchwałę wszystkich wspólników zastępuje uchwała tych, którym powierzono prowadzenie spraw spółki. Niemniej niedopuszczalne jest powierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.
Niezbędne dane
Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Oznacza to, że ustna będzie nieważna. Niemniej nie wymaga chodzenia do notariusza. Spółka powstaje jednak dopiero z chwilą wpisania jej do rejestru
przedsiębiorców w KRS.
Umowa minimum musi zawierać określenie:
• wspólników, czyli ich imiona i nazwiska albo oznaczenie formy prawnej, jeżeli są to inne spółki handlowe,
• firmy, czyli nazwy zawiązywanej spółki,
• siedziby spółki (wystarczy podać nazwę miejscowości; podanie adresu spowoduje, że po każdej przeprowadzce spółka musiałaby aneksować umowę),
• wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
• przedmiotu działalności sp.j.,
• czasu trwania spółki, gdyby miał być oznaczony (jeśli spółka ma być zawiązana na długo, trzeba napisać, że
umowa została zawarta na czas nieoznaczony).
Inne kwestie, jeżeli nie zostaną wyartykułowane w umowie, będą rządziły się regulacjami
kodeksu spółek handlowych. Zawsze jednak jest możliwe przygotowanie aneksu i w ten sposób uregulowanie na nowo np. kwestii związanych z reprezentacją lub podziałem zysku. Każda modyfikacja umowy musi trafić do KRS i dopiero od tego momentu można się nań powoływać wobec kontrahentów.
Wartościowy know-how
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w trakcie jej istnienia. Najczęściej są to pieniądze. Niemniej mogą one polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw (czyli np. własność albo prawo użytkowania rzeczy). Możliwe jest również oddanie rzeczy do korzystania. Podobnie dopuszczalne są świadczenia na rzecz spółki, czyli usługi, a nawet świadczenie pracy, a właściwie jej wartość. Wkładem do spółki może być również know-how.
W umowie należy określić wartość wkładów. Gdyby wspólnicy tego nie uczynili, będzie działało domniemanie, zgodnie z którym wszystkie wkłady są równe.
Wartość rzeczywiście wniesionego przez wspólnika wkładu stanowi jego udział kapitałowy w majątku spółki. Zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników.
Trzeba również pamiętać, że określając udziały wspólników w zyskach i stratach, można każdego z nich wyłączyć z ponoszenia strat. Niedopuszczalne jest zaś wyłączenie z udziału w zyskach.
Ważna rejestracja
Wpis do rejestru przedsiębiorców następuje na wniosek. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek jej zgłoszenia.
Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, lecz przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania (np. za zapłatę czynszu najmu lokalu) odpowiadają solidarnie.
Do rejestracji spółki potrzebne są formularze:
• KRS-W1, czyli wniosek o rejestrację podmiotu; wpisuje się do niego podstawowe dane dotyczące spółki,
• KRS-WB dotyczący wspólników; prócz oznaczenia wspólnika wpisuje się w nim dane o ustroju majątkowym małżeńskim wspólnika, czyli np. o intercyzie wprowadzającą rozdzielność majątkową,
• KRS-WK zawiera dane wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki,
• KRS-WM opisuje przedmiot działalności, który podaje się zarówno w formie opisowej, jak i w formie kodu Polskiej Klasyfikacji Działalności,
• KRS-WL mówi o prokurentach, jeżeli zostali powołani.
Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki, a więc i wspólników i prokurenta. Poza tym konieczne są załączniki, takie jak:
• lista wspólników ze wskazaniem ich adresów,
• dowód uiszczenia opłaty sądowej za wpis,
• dowód wniesienia opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Odpowiedzialność
Przy wszystkich swoich zaletach spółka jawna nie najlepiej chroni wspólników przed odpowiedzialnością za zobowiązania prowadzone w jej przedsiębiorstwie. Każdy odpowiada całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami i ze spółką. Jest to jednak odpowiedzialność subsydiarna, co przynajmniej teoretycznie powinno powodować niewielkie ograniczenie możliwości wierzyciela. Istotą tej metody ścigania dłużników jest prawo do prowadzenia przez wierzyciela egzekucji z majątku wspólnika dopiero, gdy egzekucja z tego, co należy do spółki, okaże się bezskuteczna. Nie ma jednak przeszkód hamujących wniesienie powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. I na tym polega pułapka. Niestety z orzecznictwa wynika, że nawet kiedy pozew zostanie wniesiony wyłącznie przeciwko spółce, nie jest konieczne wytaczanie osobnego procesu przeciwko wspólnikom. Kodeks postępowania cywilnego pozwala bowiem na nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikom sp.j., chociażby tytuł egzekucyjny był wystawiony wyłącznie przeciwko spółce.
Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania działającego wcześniej przedsiębiorstwa wniesionego jako wkład.
Wzór umowy spółki jawnej
UMOWA SPÓŁKI JAWNEJ
Zawarta .................................................... data ............ w ......................... miejscowość ...............................
1) .................imię i nazwisko ............................ zamieszkałym ...................................................................... legitymującym się .................., o numerze PESEL ..............................................
2) .................imię i nazwisko ............................ zamieszkałym ...................................................................... legitymującym się .................., o numerze PESEL ..............................................
Par. 1
1. Strony oświadczają, że powołują spółkę jawną do prowadzenia działalności gospodarczej.
Par. 2
1. Spółka będzie działała pod firmą: ....................... spółka jawna, przy czym może używać skrótu: ..................... sp.j. oraz wyróżniającego ją znaku graficznego.
2. Siedzibą spółki jest ................................... miejscowość ..................................
3. Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa spółki będzie
a. ............................................... (PKD ......),
b. ............................................... (PKD ......),
c. ............................................... (PKD ......),
4. Czas trwania spółki jest nieoznaczony. Niemniej każdemu wspólnikowi przysługuje prawo wypowiedzenia jej umowy na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego.
5. Spółka może zakładać oddziały i filie, o czym decydują jednogłośną uchwałą wspólnicy.
6. Obszarem działania spółki są Polska i zagranica.
Par. 3
1. Łączny wkład wspólników do Spółki wynosi ........ kwota liczba i słownie..................., przy czym:
.................. pierwszy wspólnik ......... wnosi w gotówce do kasy spółki .............,
......... drugi wspólnik ......... wnosi w gotówce do kasy spółki .....................
2. Udziały wspólników w majątku spółki i w jej zyskach lub stratach są proporcjonalne do wniesionych wkładów.
Par. 4
1. Każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki. Do składania oświadczeń woli i składania podpisów w imieniu spółki umocowany jest każdy z nich samodzielnie.
2. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników, ale odwołać ją można jednoosobowo.
3. Do przyjmowania oświadczeń woli, kwitowania odbioru gotówki lub towarów, jak również dokonywania wszelkich innych czynności zwykłego zarządu majątkiem spółki umocowany jest każdy ze wspólników jednoosobowo.
4. Zatrudnianie pracowników należy do wszystkich wspólników łącznie. To samo dotyczy ustanawiania warunków pracy i płacy. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy przysługuje każdemu ze wspólników jednoosobowo.
Par. 5
Pożyczki udzielone na rzecz spółki przez wspólników będą oprocentowane tak samo jak kwoty pochodzące od osób trzecich. Jednak ich udziały zawsze pozostają nieoprocentowane.
Par. 6
1. Za pracę na rzecz spółki wspólnikom nie przysługuje wynagrodzenie.
2. Rok obrotowy spółki pokrywa się z rokiem kalendarzowym.
Par. 7
1. Wspólników obowiązuje bezwzględny zakaz, a zatem nie wolno im bez pisemnego zezwolenia drugiego zajmować się gdzie indziej interesami ani uczestniczyć w spółce konkurencyjnej w roli wspólnika lub członka władz. Nie wolno też wspólnikom zawierać żadnych umów, które mogłyby niekorzystnie oddziaływać na sprawy tej spółki.
2. W razie naruszenia zakazu konkurencji wspólnik odpowiada za szkodę i powinien wydać korzyści, jakie osiągnął. Poza tym drugi wspólnik może w takiej sytuacji wypowiedzieć tę umowę ze skutkiem natychmiastowym.
Par. 8
W miejsce zmarłego wspólnika wstępują jego spadkobiercy. Każdy będzie miał jednak prawo wystąpić ze spółki za uprzednim powiadomieniem pozostałego wspólnika pod rygorem bezskuteczności, w terminie miesiąca od otwarcia spadku.
Par. 9
W sprawach nieuregulowanych mają zastosowanie przepisy prawa powszechnie obowiązującego.
Par. 10
Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają uchwały wspólników i sporządzenia aneksu w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Par. 11
Koszty związane ze sporządzeniem tej umowy i doprowadzeniem spółki do funkcjonowania na rynku ponoszą wspólnicy proporcjonalnie do posiadanych udziałów.
........................................... ...........................................
podpisy wspólników
Podstawa prawna
Art. 22–85 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).
Subskrybuj nas na Youtube