Subskrybuj nas na Youtube
Odpowiedzialność za rodzinne zobowiązania nie zawsze trzeba ponosić wspólnie. W trakcie postępowania komorniczego najskuteczniejszą ochronę mogą stanowić powództwa przeciwegzekucyjne.
Czy potrzebny jest tytuł wykonawczy
Mąż od jakiegoś czasu systematycznie się zadłuża. Jeden z wierzycieli grozi, że przyśle do nas komornika. Czy powinien mieć on tytuł egzekucyjny upoważniający go do ściągnięcia zadłużenia z majątku wspólnego obojga małżonków?
/>
TAK
Aby możliwa była egzekucja długów osoby, pozostającej w związku małżeńskim, z jej majątku osobistego, z wynagrodzenia za pracę, dochodów z innej działalności oraz z praw, wierzyciel powinien uzyskać tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko niej. Z kolei do egzekucji z całego majątku wspólnego pary upoważnia tytuł wykonawczy (a więc na ogół wyrok sądu) wystawiony przeciwko obojgu małżonkom.
Klauzula wykonalności może zostać takiemu orzeczeniu nadana również przeciwko małżonkowi dłużnika: upoważnia wówczas do egzekwowania długów z całego majątku wspólnego obojga. Taką klauzulę wierzyciel uzyska jednak, tylko gdy wykaże, że na zaciągnięcie zobowiązania partner dłużnika wyraził zgodę. Okoliczności te powinien wykazać dokumentem urzędowym albo prywatnym (umową, oświadczeniem).
Również aby uzyskać klauzulę wykonalności dotyczącą majątku przedsiębiorstwa, które stanowi majątek wspólny małżonków, trzeba wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym, że zobowiązanie powstało w związku z prowadzeniem tej firmy.
W tych wszystkich przypadkach sąd może nadać tego rodzaju klauzulę, tylko dopóki istnieje między małżonkami wspólność majątkowa. Również do tego momentu wierzyciel może dochodzić zaspokojenia roszczeń z ich majątku wspólnego.
Przy dochodzeniu wierzytelności od żonatego dłużnika istotny jest również moment jej powstania. Za długi zaciągnięte przed powstaniem wspólności majątkowej (a więc na ogół przed ślubem) albo związane wyłącznie z osobistym majątkiem dłużnika (np. w związku z przyjęciem zadłużonego spadku) odpowiada on wyłącznie ze swojego majątku osobistego, z wynagrodzenia za pracę, z dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej oraz z korzyści z praw autorskich i praw pokrewnych, prawa własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Analogicznie w przypadku, gdy małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego albo zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej (np. umowy), wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej itp.
Podstawa prawna
Art. 41 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 z późn. zm.).
Art. 787 i 7871 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 286 z późn. zm.).
Czy jest sposób na ochronę własności
Od kilku lat czytelnik prowadzi osobne z małżonką gospodarstwa, mimo że sąd nie orzekł rozwodu ani separacji. Obecnie żona czytelnika nie pracuje i zaciąga długi. Wierzyciele postanowili prowadzić egzekucję jej zobowiązań z majątku wspólnego. Czy czytelnik może skutecznie bronić majątku, który sam wypracował?
TAK
Małżonek dłużnika może się bronić przed wszczęciem egzekucji z majątku wspólnego, jeżeli wierzyciel nie uzyskał przeciwko niemu klauzuli wykonalności. Już w toku samego postępowania egzekucyjnego może się też domagać, aby zostało umorzone. Gdyby w takiej sytuacji komornik nie wstrzymał swoich działań, wówczas małżonek dłużnika może złożyć na niego skargę.
Pewnym sposobem na obronę jest również wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego, w którym małżonek dłużnika może wykazywać, że wierzyciel nie ma prawa do egzekwowanego świadczenia. Chodzi o takie przypadki, gdy wierzytelność wygasła, dłużnik został zwolniony z długu, należność już się przedawniła albo że dłużnik ma wobec wierzyciela niejako symetryczne roszczenie, które podlega potrąceniu z jego własnego.
Nie jest natomiast skuteczną obroną doprowadzenie do ustania wspólności majątkowej (chociażby poprzez rozwód). Zajęcie przedmiotów objętych wspólnością, zanim ona ustała, utrzymuje się bowiem nadal.
Podstawa prawna
Art. 41 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r., poz. 788 z późn. zm).
Art. 840 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r. nr 43, poz. 286).
Czy obrona jest zawsze możliwa
Sąd nadał klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Nie zgadza się on jednak na egzekucję, przekonując, że między partnerami istnieje majątkowa umowa małżeńska ustanawiająca rozdzielność majątkową. Czy ma ona zastosowanie do już prawomocnych orzeczeń?
NIE
Przepisy przyznają małżonkom możliwość obrony w drodze powództw przeciwegzekucyjnych, np. przez wykazanie, że umowa majątkowa była skuteczna wobec wierzyciela, który miał świadomość jej istnienia. Gdy zatem dłużnik chce uniemożliwić zarekwirowanie majątku na poczet zaległości, może złożyć do sądu powództwo przeciwegzekucyjne. Nie prowadzi to jednak do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej już prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym. Ma ono więc na celu pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a nie podważenie treści orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.
Podstawą wystąpienia z takim powództwem może być m.in. podważanie faktów, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, lub też wskazanie zdarzenia, które nastąpiło po powstaniu tytułu egzekucyjnego, a wskutek którego zobowiązanie wygasło. Przykładem pierwszego z argumentów może być kwestionowanie np. obowiązków stwierdzonych bankowym tytułem egzekucyjnym lub aktem notarialnym. Z kolei przykładem zdarzenia, na skutek którego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, będzie sytuacja, w której dłużnik po wydaniu przeciwko niemu orzeczenia oraz nadaniu mu klauzuli wykonalności zapłacił całą należność wierzycielowi, a ten mimo to wniósł przeciwko dłużnikowi wniosek do komornika.
Podstawa prawna
Art. 840 i n. ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 286 z późn. zm.).
Czy za błędy należy się odszkodowanie
W czasie egzekucji komornik zarekwirował samochód, wchodzący w skład osobistego majątku męża czytelniczki. Już w trakcie czynności żona pokazywała dokumenty wskazujące na to, że auto nie może podlegać egzekucji. W dodatku okazało się, że podczas czynności zostało ono uszkodzone. Czy można wystąpić do komornika o odszkodowanie?
TAK
Osoba, która poniosła szkodę wskutek bezprawnych działań komornika, może się ubiegać o odszkodowanie. Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych i egzekucji funkcjonariusz tego rodzaju jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem swoje działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Podstawą takiej odpowiedzialności nie jest przy tym jego wina, lecz wyłącznie bezprawność działania.
Poszkodowany musi jednocześnie wykazać fakt naruszenia przepisów przez komornika, a także określić wysokość szkody i związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem a szkodą. Solidarną odpowiedzialność za szkodę wraz z komornikiem ponosi Skarb Państwa. Co ważne, obowiązek naprawienia szkody obejmuje także szkodę niemajątkową, np. wyrządzoną w trakcie egzekucji krzywdę. Z praktycznego punktu widzenia warto pamiętać, że konstruując pozew o odszkodowanie, należy wskazać imię i nazwisko komornika, który wyrządził szkodę. Niewystarczające zatem będzie jedynie wskazanie rewiru, w którym działał. Należy również podkreślić, że komornik odpowiada w trakcie postępowania egzekucyjnego za działania zatrudnionych u niego asesorów, aplikantów, pozostałych pracowników oraz innych osób niezbędnych do obsługi kancelarii, a także ochrony i pomocy w czynnościach w terenie.
Podstawa prawna
Art.23 i 36 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 231, poz. 1376 z późn. zm).
Czy intercyza jest skuteczna
Córka czytelnika wychodzi za mąż za przedsiębiorcę, który dokonuje dosyć ryzykownych inwestycji. Czy zawarcie umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową uchroni jej majątek przed wierzycielami męża?
TAK
Jeżeli umowa o rozdzielności majątkowej zostanie zawarta jeszcze przed ślubem, wówczas małżonkowie nie wypracują żadnego wspólnego majątku. W praktyce każdy z nich będzie więc nadal pracował na swój rachunek i tworzył własny majątek osobisty. W tej sytuacji wierzyciel, który będzie chciał egzekwować zadłużenia męża, ograniczy się jedynie do jego majątku osobistego. Nie będzie mógł się domagać egzekucji z majątku osobistego żony dłużnika, nawet gdy na pokrycie należności majątek osobisty męża okaże się za mały.
Należy przy tym jednak pamiętać, że intercyzę małżonkowie mogą podpisać w każdym czasie, nie tylko przed ślubem. Różnica jest taka, że umowa o rozdzielności majątkowej zawarta dopiero po ślubie w mniejszym stopniu zabezpieczy interesy żony dłużnika. Do momentu jej zawarcia małżonkowie wypracowywali bowiem majątek wspólny, z którego na zasadach ogólnych będzie mógł zaspokoić się ewentualny wierzyciel męża. Dopiero po zawarciu intercyzy każde z małżonków zaczyna wypracowywać swój majątek osobisty. Należy bowiem pamiętać, że intercyza nie działa wstecz.
W konsekwencji więc zawarcie majątkowej umowy małżeńskiej już w trakcie postępowania egzekucyjnego nie spowoduje odstąpienia komornika od wyegzekwowania istniejącego zadłużenia ze wspólnego majątku pary.
Podstawa prawna
Art. 47–51 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r., poz. 788 z późn. zm).
Czy można podzielić majątek
Wierzyciel męża grozi, że wystąpi o podział naszego majątku wspólnego, aby łatwiej mu było wyegzekwować długi. Czy powinnam obawiać się takiego powództwa?
NIE
Wierzyciel nie może wystąpić do sądu o podział majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka. Nie może też domagać się zaspokojenia z udziału, który w przyszłości – w razie ustania wspólności majątkowej – przypadłby dłużnikowi. Nie może też wskazać konkretnych przedmiotów z majątku wspólnego pary, z których chciałby przeprowadzić egzekucję w celu zaspokojenia swojej wierzytelności.
Co więcej, w czasie trwania wspólności ustawowej nawet małżonek nie może żądać podziału majątku wspólnego, np. aby łatwiej móc zaspokoić ze swojej części roszczenia wierzyciela. Taki podział jest wykluczony nawet na zgodny wniosek obojga małżonków. Możliwość podziału majątku istnieje bowiem dopiero po ustaniu wspólności ustawowej, a więc przykładowo po orzeczeniu przez sąd rozwodu.
Podstawa prawna
Art. 35 i 42 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm).
/>
/>
/>
/>
/>