Subskrybuj nas na Youtube
Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe nie mogą wywieszać informacji o licytacjach komorniczych. Nie ma podstaw prawnych do takich obwieszczeń. Priorytetem jest ochrona danych osobowych dłużnika wynikająca z RODO – twierdzi prezes UODO.
Spółdzielnia nie ma prawa upubliczniać na drzwiach wejściowych do klatek schodowych obwieszczenia o licytacji komorniczej nieruchomości, które zawiera dane osobowe dłużnika – wynika m.in. ze stanowiska UODO, które zostało opublikowane we wrześniowym numerze „Newsletter UODO dla inspektorów ochrony danych”.
Jak poinformowano, do spółdzielni, która w ten sposób postąpiła, prezes UODO skierował wystąpienie, w którym wskazał, że taka sytuacja nie powinna mieć miejsca i jednocześnie zwrócił się o podjęcie działań mających na celu, m.in. niedopuszczenie do podobnych sytuacji w przyszłości. Według prezesa UODO publikacja informacji o licytacji poprzez wywieszenie jej na ogólnodostępnej klatce schodowej, a więc w przestrzeni publicznej, gdzie istnieje możliwość zapoznania się z nią przez wiele osób, może stanowić naruszenie dóbr osobistych dłużnika. Jest zatem niezgodna z RODO. Takie działanie naraża też dłużnika i jego rodzinę na szykany i agresywne zachowania ze strony mieszkańców osiedla. [stanowisko]
Fragment stanowiska prezesa UODO opublikowanego w „Newsletterze dla inspektorów ochrony danych” nr 6 z września 2019 r.
(…) Kwestia doręczania i upubliczniania obwieszczenia o licytacji została uregulowana w art. 954 i 955 Kodeksu postępowania cywilnego. (…) Z przywołanych przepisów nie wynika, by spółdzielnia miała obowiązek bądź uprawnienie do upublicznienia obwieszczenia o licytacji lokalu, wchodzącego w skład jej zasobów. Przepisy te jednoznacznie określają miejsca, w jakich obwieszczenie jest ogłaszane – nie wymieniono wśród nich budynków należących do stron czy uczestników postępowania egzekucyjnego.
Żaden z przepisów prawa powszechnie obowiązującego nie zezwala spółdzielni na upublicznianie obwieszczenia o licytacji poprzez ich wywieszanie na klatkach schodowych budynków spółdzielni. Dodać należy, że są to miejsca ogólnodostępne, więc wywieszanie tam obwieszczeń o licytacji, które zawierają dane osobowe dłużników, stwarza możliwość zapoznania się z tymi danymi przez wiele przypadkowych, nieupoważnionych do tego osób. Narusza więc postanowienia RODO.
Takie działanie naraża dłużnika i jego rodzinę na szykany i agresywne zachowania ze strony mieszkańców osiedla. Może też stanowić naruszenie dóbr osobistych.
Jednocześnie – jak wynika z analizy przepisów przeprowadzonej przez UODO – spółdzielnia nie ma podstaw prawnych do publikacji takich informacji, bo „żaden z przepisów prawa powszechnie obowiązującego nie zezwala spółdzielni na upublicznianie obwieszczenia o licytacji poprzez ich wywieszanie na klatkach schodowych budynków spółdzielni”.
Ostatecznie prezes UODO odstąpił jednak od ukarania spółdzielni. A to dlatego, że aktywnie zareagowała ona na wystąpienie i podjęła działania naprawcze. Między innymi poinformowała o zaprzestaniu kwestionowanych działań, przeprowadziła audyt w zakresie ochrony danych osobowych, przeszkoliła wszystkich swoich pracowników z obowiązujących w tym zakresie przepisów, powołała też inspektora ochrony danych, z którym konsultuje wszystkie kwestie związane z przetwarzaniem danych osobowych.
Co to oznacza dla innych?
Choć sprawa jest jednostkowa, to wygląda na to, że spółdzielnie (a także wspólnoty mieszkaniowe) muszą bezwzględnie skończyć z obecną praktyką wywieszania ogłoszeń o licytacjach komorniczych. Wiele z nich może być zaskoczonych, bo – ze względu na zainteresowanie mieszkańców udziałem w licytacji – robią to często. Jednocześnie wywieszanie ogłoszeń o licytacjach komorniczych jest odpowiedzią na wyrażane przez mieszkańców oczekiwanie prowadzenia przejrzystej polityki informacyjnej o działaniach zarządu.
Jakie możliwości są dopuszczalne?
Prawo do obwieszczeń o licytacji przysługuje komornikowi – w określonych przez k.p.c. miejscach. Przepisy nie zaliczają do tych miejsc budynków znajdujących się w zasobach spółdzielni lub budynkach zarządzanych przez wspólnoty mieszkaniowe.
Zgodnie z art. 953 kodeksu postępowania cywilnego komornik ogłasza licytację nieruchomości przez publiczne obwieszczenie, w którym wymienia m.in. nieruchomość, która ma być sprzedana, ze wskazaniem miejsca jej położenia i przeznaczenia gospodarczego, imienia i nazwiska dłużnika – wraz z podaniem księgi wieczystej i miejsca jej przechowania lub z oznaczeniem zbioru dokumentów i sądu, w którym zbiór ten jest prowadzony (art. 953 par. 1 pkt. 1 k.p.c.). Na podstawie art. 955 kodeksu postępowania cywilnego obwieszczenie o licytacji należy co najmniej dwa tygodnie przed jej terminem ogłosić publicznie:
- na stronie internetowej oraz tablicy ogłoszeń sądu sprawującego nadzór nad egzekucją z nieruchomości,
- w lokalu organu gminy właściwym ze względu na miejsce położenia nieruchomości oraz
- na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej.
Na wniosek i koszt strony komornik może zarządzić ogłoszenie również w inny wskazany przez nią sposób, w szczególności w dzienniku poczytnym w danej miejscowości (art. 953 par. 2).
A gdyby spółdzielnia lub wspólnota była wierzycielem?
Analiza przepisów wskazuje, że brak jest podstaw prawnych do zamieszczania przez spółdzielnię mieszkaniową obwieszczeń o licytacjach komorniczych w budynkach będących w jej zasobach, nawet w takiej sytuacji, kiedy to ona była wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym, w którym doszłoby do egzekucji z nieruchomości. To samo dotyczy też wspólnot mieszkaniowych. W takim przypadku komornik na podstawie art. 954 pkt 1 k.p.c. doręczyłby jedynie obwieszczenie o licytacji lokalu zarządowi wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej. Nie oznacza to jednak, że jest to informacja dla wszystkich członków wspólnoty lub spółdzielni oraz że można ją umieścić na tablicach ogłoszeń lub klatkach schodowych, czyli w miejscu ogólnodostępnym. Co ważne spółdzielnia nie może informacji o licytacji umieść również w budynku, w którym znajduje się siedziba administracji.
A gdyby tak bez podania danych dłużnika?
Może spółdzielnia mogłaby informować o licytacji w ten sposób? Niestety, nie. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 RODO dane osobowe muszą być: przetwarzane zgodnie z prawem, rzetelnie i w sposób przejrzysty dla osoby, której dane dotyczą oraz zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach i nieprzetwarzane dalej w sposób niezgodny z tymi celami. Przetwarzanie jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy spełniony jest co najmniej jeden z warunków określonych w art. 6 ust. 1 RODO. Wywieszanie na klatkach schodowych w budynkach spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych obwieszczeń o licytacji lokalu nie spełnia żadnego z tych warunków. Wprawdzie oceny dopuszczalności przetwarzania danych należy dokonywać każdorazowo w sposób zindywidualizowany z uwzględnieniem konkretnych okoliczności i celów przetwarzania danych, to w tym przypadku nie należy interpretować, że takie działanie służy realizacji prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora. Może natomiast naruszać podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, czyli dłużnika.
Nawet jeśli dane dłużnika podane w obwieszczeniu zostaną zanonimizowane, to w małych środowiskach wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych z łatwością można ustalić o kogo chodzi. Niewątpliwie narusza to przepisy RODO i może narazić osobę, której dane dotyczą na negatywne zachowania ze strony sąsiadów.
Kto może otrzymać od zarządu informację o licytacji lokalu?
Oprócz tego, że obwieszczenie w sprawie licytacji komorniczej doręczane jest zarządowi wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej, to informację tę może otrzymać również rada nadzorcza spółdzielni lub inne organy statutowe spółdzielni (przy czym nie dotyczy to walnego zgromadzenia członków spółdzielni). W przypadku powstania zadłużenia członka wobec wspólnoty lub spółdzielni dobrą praktyką jest nie umieszczanie danych osobowych dłużnika, np. w sprawozdaniach finansowych lub zestawieniach zadłużenia, do których mają dostęp inni członkowie. Podobnie wygląda sytuacja we wspólnotach mieszkaniowych. Pomimo iż wspólnotę mieszkaniową tworzą właściciele wszystkich lokali w danej nieruchomości budynkowej, nie oznacza to, że będąc współwłaścicielami wspólnej nieruchomości każdy z członków wspólnoty ma prawo do pozyskiwania informacji o danych osobowych członków tej wspólnoty będących stroną postępowania egzekucyjnego, którego przedmiotem jest licytacja lokalu.
!Prezes UODO uznał, że podanie w obwieszczeniu spółdzielni czy wspólnoty mieszkaniowej danych zanimizowanych dłużnika też będzie naruszeniem RODO. Powód? W małych środowiskach z łatwością można ustalić, o kogo chodzi.
