Subskrybuj nas na Youtube
Słyszałam, że profil zaufany, niezbędny do korzystania z oferowanych przez urzędy usług online, można wyrobić, będąc klientem banku. Logując się do bankowości elektronicznej, nie widzę jednak tego typu opcji. Kompletnie nie wiem, od czego zacząć. Zastanawiam się, czy za założenie profilu bank pobierze opłatę oraz jak dużo czasu zajmie załatwianie formalności – pisze pani Grażyna. – Nie wiem również, w czym tak dokładnie może mi pomóc posiadanie profilu zaufanego – dodaje czytelniczka.
W ostatnim czasie budowa e-administracji nabrała tempa. Z jednej strony dzieje się tak za sprawą Unii Europejskiej – 1 lipca 2016 r. weszło bowiem w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym, które zakazuje dyskryminacji w obrocie prawnym dokumentów elektronicznych wyłącznie ze względu na ich cyfrową postać. Z drugiej strony również polskie władze podejmują działania na rzecz rozwoju publicznych usług online. Hitem okazała się możliwość składania za pośrednictwem internetu, w tym bankowości elektronicznej, wniosków o świadczenie 500+. Nic dziwnego, że rząd już zapowiedział umożliwienie przesyłania drogą elektroniczną wniosków dotyczących innych zasiłków rodzinnych. We wrześniu br. zaczęły też obowiązywać przepisy umożliwiające wnoszenie pism do sądów cywilnych w formie dokumentów elektronicznych, choć w wymiarze technicznym ta opcja będzie uruchamiana w kolejnych sądach stopniowo, aż do jesieni 2019 r.
Jednocześnie, aby możliwe było korzystanie z coraz szerszej palety usług online, rząd stawia na popularyzację instrumentów służących do uwierzytelniania tożsamości osób poruszających się w sieci. Chodzi o profil zaufany, który jest odpowiednikiem podpisu elektronicznego wykorzystywanego przy załatwianiu spraw urzędowych w internecie. Jest dostarczany przez państwo i, co ważne, w przeciwieństwie do rozwiązań komercyjnych całkowicie bezpłatny. Opatruje się nim dokumenty elektroniczne przesyłane do urzędów, co oznacza, że profil zastępuje własnoręczny podpis.
Do tej pory, aby uzyskać profil zaufany, należało założyć konto na elektronicznej platformie usług administracji publicznej (ePUAP), a następnie za pomocą tego konta wybrać opcję profilu zaufanego. Żeby to narzędzie zyskało pełną funkcjonalność, należało stawić się raz w jednym z punktów potwierdzających profile zaufane z dokumentem tożsamości (dowód osobisty lub paszport). Pracownik takiego punktu sprawdzał, czy obywatel, zakładając konto na ePUAP, podał prawdziwe dane. Jeśli tak, aktywował profil. Nie była to procedura ani trudna, ani czasochłonna, mimo to korzystanie z profilu zaufanego nie było zbyt popularne. Władze postanowiły więc uprościć sposób jego uzyskiwania. Stało się to możliwe dzięki wyodrębnieniu profilu zaufanego z ePUAP, choć oba systemy pozostają ze sobą zintegrowane. Od października profil można założyć przy użyciu bankowości elektronicznej. To efekt nowelizacji ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, która wskazuje, że potwierdzenia profilu zaufanego może dokonać samodzielnie osoba fizyczna przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego banku krajowego. Należy zaznaczyć, że nowa ścieżka uzyskania profilu jest alternatywą dla dotychczasowej, a więc funkcjonuje obok wcześniejszych rozwiązań, a nie zamiast nich.
Każda ścieżka ma swoje wady i zalety, które prezentujemy w schemacie.
Ścieżka uzyskania profilu zaufanego
Osoba fizyczna postanawia wyrobić profil zaufany, aby móc korzystać z e-usług oferowanych przez urzędy:
● za pośrednictwem państwowej platformy pz.gov.plścieżka 1
● przy wykorzystaniu bankowości elektronicznejścieżka 2
ŚCIEŻKA 1
krok 1 Należy założyć konto w nadzorowanym przez Ministerstwo Cyfryzacji portalu PZ.gov.pl (opcja „zarejestruj się”). W trakcie rejestracji trzeba podać podstawowe dane osobowe, jak imię i nazwisko, numer PESEL, adres e-mail, a także numer telefonu komórkowego (nie może być stacjonarny). Numer telefonu jest niezbędny, ponieważ będzie służył jako metoda autoryzacji przy opatrywaniu dokumentów elektronicznych profilem zaufanym – na wskazany numer będą przychodziły kody analogicznie jak przy potwierdzaniu operacji w banku. Należy wymyślić sobie identyfikator użytkownika, czyli login – może to być np. pierwsza litera imienia i nazwisko.
Ważne
Profil zaufany można również uzyskać za pomocą innego rządowego portalu – epuap.gov.pl, jeśli wcześniej posiadało się tu konto. W takiej sytuacji po zalogowaniu w serwisie i kliknięciu na ikonę ze swoim imieniem i nazwiskiem należy wybrać zakładkę „profil zaufany”. Użytkownik zostanie automatycznie przekierowany na stronę pz.gov.pl poświęconą właśnie profilowi, ale bez potrzeby tworzenia odrębnego konta. Jest to możliwe, ponieważ oba państwowe portale – epuap.gov.pl i pz.gov.pl – są ze sobą zintegrowane. Niestety, w takiej sytuacji trzeba jednak będzie ponownie ręcznie wpisać swoje dane osobowe w zakładce „złóż wniosek o profil”.
krok 2 Na podany w formularzu numer telefonu zostaje wysłany SMS z kodem autoryzacyjnym, który należy wpisać na stronie PZ.gov.pl i kliknąć ikonę „weryfikuj kanał autoryzacji i zarejestruj konto/złóż wniosek”. Usługa działa całodobowo w dni robocze i święta. Oznacza to, że SMS z kodem otrzymamy nawet w nocy i dni wolne od pracy. Po poprawnym wpisaniu kodu wniosek o profil zaufany zostaje pomyślnie złożony.
krok 3 W ciągu 14 dni kalendarzowych należy z dowodem osobistym lub paszportem udać się do punktu potwierdzającego profil zaufany. Wtedy pracownik takiego punktu potwierdzi, że to rzeczywiście dana osoba wnioskowała o profil zaufany. W punkcie trzeba będzie podpisać oświadczenie, że podało się prawdziwe informacje. Jest to wymóg niezbędny ze względów bezpieczeństwa, który pomaga zapobiec kradzieży tożsamości i wyrabianiu profili zaufanych na dane osób trzecich. Jeśli użytkownik nie zdąży w terminie, wniosek przepada.
Funkcję wspomnianych punktów potwierdzających pełni kilka instytucji. Są to:
● urzędy skarbowe,
● urzędy wojewódzkie,
● oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
● wybrane urzędy jednostek samorządu terytorialnego (urzędy gmin, miast),
● wybrane placówki pocztowe,
● wybrane szkoły wyższe,
● wybrane placówki bankowe.
Ważne
Pełną listę punktów potwierdzających można znaleźć na stronie pz.gov.pl. Na ostatnim etapie składania wniosku o profil system sam pokazuje odnośnik do listy.
krok 4 Z aktywowanego profilu zaufanego można korzystać przez trzy lata. Po upływie tego okresu należy odnowić profil.
ZALETY
● Korzystanie z tej ścieżki nie wymaga podawania danych osobowych podmiotom komercyjnym (bankom).
● Nie trzeba posiadać dostępu do bankowości elektronicznej banku, który oferuje usługę pośrednictwa przy wyrabianiu profilu zaufanego.
● Ta ścieżka nie wiąże się z powstaniem bezpośrednio albo pośrednio kosztów finansowych, ponieważ aby z niej skorzystać, nie trzeba posiadać produktów w banku, który oferuje możliwość wnioskowania o profil zaufany.
WADY
● Skorzystanie z tej ścieżki wiąże się z koniecznością osobistej wizyty w punkcie potwierdzającym profil zaufany.
ŚCIEŻKA 2
krok 1 Należy uzyskać dostęp do bankowości elektronicznej banku PKO BP lub jego internetowego oddziału – Inteligo. Na razie tylko ta instytucja finansowa oferuje możliwość założenia profilu zaufanego. Oznacza to, że posiadanie dostępu do e-bankowości w innym banku niż PKO BP jeszcze nie umożliwia uzyskania profilu zaufanego.
Sposobem na uzyskanie dostępu do bankowości elektronicznej jest chociażby założenie we wspomnianym banku konta. Trzeba uważać na tabelę opłat i prowizji związanych z prowadzeniem takiego rachunku.
Ważne
Nad udostępnieniem opcji zakładania profilu zaufanego pracują już kolejne banki, wśród których nieoficjalnie wymienia się Millennium, ING Bank Śląski oraz mBank. Na razie nie są jednak znane konkretne daty uruchomienia usługi.
krok 2 Po zalogowaniu się do bankowości elektronicznej trzeba wybrać zakładkę „e-urząd”, a następnie opcję „utwórz profil zaufany”. Dane osobowe niezbędne do utworzenia profilu zostaną pobrane automatycznie z bazy banku. Wystarczy jedynie określić swój identyfikator, czyli login, którym przyjdzie się posługiwać w przypadku chęci skorzystania z profilu.
krok 3 Po zaakceptowaniu zgody na przetwarzanie danych osobowych w celu stworzenia profilu system pozwoli potwierdzić jego założenie. Autoryzacja odbędzie się dokładnie w taki sam sposób, jaki użytkownik ma wybrany przy wykonywaniu innych operacji w bankowości elektronicznej, czyli np. poprzez wpisanie kodu przesyłanego przez bank SMS-em. Tuż po prawidłowej autoryzacji w systemie e-bankowści powinno pojawić się potwierdzenie utworzenia profilu. To ostatnie otrzymuje się również na adres e-mail.
krok 4 Z aktywowanego profilu zaufanego można korzystać przez trzy lata. Po upływie tego okresu należy odnowić profil.
ZALETY
● Jeśli posiada się dostęp do bankowości elektronicznej w instytucji oferującej usługę pośrednictwa przy wyrabianiu profilu zaufanego, to całość procedury można załatwić online, bez wychodzenia z domu.
WADY
● Skorzystanie z tej ścieżki wiąże się z koniecznością korzystania z usług banku, gdyż w ten sposób uzyskuje się dostęp do bankowości elektronicznej, która z kolei jest niezbędna do złożenia wniosku o profil zaufany. Posiadanie np. konta może zaś wiązać się z kosztami – opłatami i prowizjami bankowymi dotyczącymi tych usług.
● Niewielka liczba banków oferujących możliwość wnioskowania o profil zaufany.
Z jakich publicznych usług online już można skorzystać
Uruchamiając w lipcu 2015 r. ePUAP 2, czyli platformę służącą do załatwiania spraw urzędowych online, zapowiadano stopniowe wprowadzanie kolejnych e-usług. Obietnicy udało się dotrzymać. Oznacza to, że wbrew obiegowym opiniom katalog publicznych usług online jest coraz szerszy. Sprawdzamy, jakie usługi oferuje e-administracja osobom posiadającym profil zaufany
1. Uzyskanie świadczenia 500+
Co prawda szał składania wniosków o świadczenie wychowawcze mamy w tym roku za sobą, ale mogą pojawić się sytuacje, gdy rodzice będą zmuszeni załatwić coś w tej sprawie, choćby przy narodzinach kolejnego dziecka uprawnionego do otrzymywania 500 zł miesięcznie lub w związku ze zmianą sytuacji majątkowej. Usługa zamieszczona na ePUAP pozwala kompleksowo wypełnić wniosek i wysłać go do właściwego urzędu.
2. Wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ)
Użytkownik ePUAP planujący wyjazd za granicę do jednego z europejskich państw może przez internet wysłać do oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia wniosek o wydanie EKUZ. Po pozytywnej weryfikacji samą kartę NFZ prześle pocztą. Oznacza to, że na żadnym etapie procesu wydawania karty nie trzeba stawiać się w urzędzie.
3. Uzyskanie informacji sektora publicznego w celu jej ponownego wykorzystania
Chcąc uzyskać publiczne dane w celu ich ponownego wykorzystania, np. przy projektowaniu rozwiązań komercyjnych, trzeba wypełnić wniosek i przesłać go do podmiotu dysponującego interesującymi zasobami. Co ważne, odpowiedź również można otrzymać tą drogą.
4. Uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej
Podatnik, który nie ma pewności, jak prawidłowo rozliczyć się z danin publicznych, nie musi fatygować się na pocztę, by wysłać wniosek do fiskusa o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej. Dokument może bowiem otrzymać drogą elektroniczną. Opłatę za wydanie interpretacji można uregulować przelewem internetowym na konto właściwego organu podatkowego, co oznacza, że wszystkie procedury związane z uzyskaniem interpretacji da się załatwić bez wychodzenia z domu.
5. Uzyskanie zaświadczenia o niezaleganiu z podatkami
Użytkownik ePUAP może złożyć do organu podatkowego wniosek o zaświadczenie o braku zaległości podatkowych. Takie zaświadczenie przydaje się chociażby przy uruchamianiu kredytów bankowych.
6. Zgłoszenie zbycia pojazdu
Właściciel zarejestrowanego pojazdu jest zobowiązany zawiadomić właściwe starostwo powiatowe (urząd miasta) o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Powinien to zrobić w ciągu 30 dni od momentu zawarcia umowy przenoszącej własność. Ten obowiązek jest często ignorowany przez kierowców, w efekcie czego narażają się oni na ryzyko ponoszenia opłat związanych z pojazdem, choćby za jego holowanie na zlecenie straży miejskiej lub policji, mimo że go sprzedali. Służby bazują bowiem na danych zawartych w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Dlatego też warto dopełnić obowiązku, szczególnie że jest to możliwe za pośrednictwem ePUAP. System umożliwia wypełnienie stosownego wniosku oraz dołączenie zeskanowanej umowy sprzedaży.
7. Złożenie wniosku o wydanie prawa jazdy
Aby uzyskać dokument potwierdzający uprawnienia do kierowania pojazdem, trzeba złożyć stosowny wniosek w starostwie powiatowym. Dzięki ePUAP można to zrobić przez internet. W urzędzie należy pojawić się dopiero przy okazji odbioru gotowego dokumentu.
8. Wnioskowanie o wydanie dowodu osobistego lub zgłoszenie jego utraty
EPUAP umożliwia złożenie wniosku o wydanie dowodu. Formularz umożliwia przesłanie drogą elektroniczną zdjęcia niezbędnego do wyrobienia dokumentu tożsamości. Ponadto na stronie znajdziemy również informację, czy dowód osobisty jest gotowy do odbioru. Po dokument trzeba zgłosić się osobiście do urzędu, nawet jeśli wniosek składało się elektronicznie. Niezwykle ważna w kontekście bezpieczeństwa jest też możliwość zgłoszenia za pomocą ePUAP utraty bądź uszkodzenia dowodu osobistego. Dzięki temu, jeśli zdarzenie nastąpi np. w nocy lub w weekend, nie trzeba czekać na otwarcie urzędu w dzień powszedni, żeby dopełnić formalności.
9. Wnioskowanie o wydanie odpisu aktu stanu cywilnego
Umożliwienie wnioskowania przez ePUAP o wydanie odpisu aktu stanu cywilnego to kolejny etap ułatwiania dostępu do tego typu dokumentów. Po wypełnieniu stosownego wniosku i uregulowaniu opłaty odpis aktu urodzenia, zgonu lub małżeństwa zostanie dostarczony – w zależności od woli wnioskodawcy – albo drogą elektroniczną, albo tradycyjną pocztą.
10. Złożenie wniosku o zasiłek powodziowy
W sytuacjach kryzysowych najważniejsze okazują się szybko wypłacane pieniądze z pomocy państwa albo samorządów. Wniosek o wypłatę zasiłku dla dotkniętych powodzią można wysłać online, co powinno zapewnić sprawniejszą wypłatę pieniędzy.
11. Uzyskanie wypisu i wyrysu z ewidencji gruntów i budynków
Ta usługa ułatwia uzyskanie dokumentów potrzebnych np. dla dokonania zmian w księdze wieczystej. Portal ePUAP umożliwia kompleksowe załatwienie sprawy, a więc tą drogą można nie tylko złożyć stosowny wniosek, ale również otrzymać interesujący nas dokument.
12. Uzyskanie zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego
Ta opcja co prawda nie jest dostępna na portalu ePUAP, ale i tak można ją załatwić całkowicie online, jeśli posiada się profil zaufany. Należy w tym celu założyć konto na nadzorowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości stronie eKRK.ms.gov.pl. Zaświadczenie o niekaralności jest niezbędne np. przy ubieganiu się o niektóre stanowiska pracy, choćby w urzędach czy też przy opiece nad dziećmi.
Ważne
Pełny katalog publicznych usług online można znaleźć na portalu epuap.gov.pl. Pomocny może okazać się również inny rządowy serwis – Obywatel.gov.pl – zawierający instrukcje załatwiania poszczególnych spraw urzędowych drogą elektroniczną
Podstawa prawna
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 910/2014 z 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.Urz. UE z 2014 r. L 257, s.73). Art. 20c ust. 1 pkt 3 ustawy z 17 lutego 2015 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1114 ze zm.).
