Subskrybuj nas na Youtube
Nowe przepisy dotyczące elektronicznego postępowania wieczystoksięgowego, na podstawie których notariusze, komornicy sądowi i naczelnicy urzędów skarbowych składają wnioski o wpis do księgi wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, weszły w życie 1 lipca 2016 r. Przez pierwsze dwa miesiące funkcjonowania systemu złożono już – według danych Ministerstwa Sprawiedliwości – ponad 168 tys. e-wniosków o wpis do Elektronicznych Ksiąg Wieczystych (EKW).
Celem tej noweli było przede wszystkim wzmocnienie bezpieczeństwa obrotu prawnego. Przed 1 lipca, od momentu podpisania umowy, sprzedaży nieruchomości do pojawienia się informacji o zmianie właściciela w księdze wieczystej mijało kilka dni. Istniało więc ryzyko, że w tym czasie nieruchomość mogła być sprzedana po raz kolejny. Elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe (e.p.w.) pozwala szybciej załatwić sprawę i tym samym zwiększyć bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami. Rejenci mają obowiązek złożyć wniosek o wpis do księgi wieczystej za pomocą systemu teleinformatycznego niezwłocznie po zakończeniu czynności notarialnej, zaś wzmianka o dokonanej zmianie pojawia się w elektronicznej księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości natychmiast po złożeniu wniosku przez notariusza.
Cyfryzacja postępowań wieczystoksięgowych przyczynia się też znacząco do usprawnienia pracy sądów, ponieważ obecnie wniosek o wpis przesyłany jest przez notariuszy w postaci sformalizowanej. Część zawartych w nim danych może być automatycznie przeniesiona do księgi wieczystej, a ponadto nadanie składanym przez rejentów wnioskom jednolitej struktury znacząco upraszcza identyfikowanie zmian i wprowadzanie ich do ksiąg. Przypomnijmy w tym miejscu, że do 1 lipca br. wniosek formułowany był w sposób dowolny – stanowił część aktu notarialnego.
/>
A le warto też zwrócić uwagę na inny, może nie tak oczywisty, aspekt tej reformy. Otóż notariat jest zawodem prawniczym najbardziej związanym z tradycyjną, tzn. papierową, formą dokumentu. Lex est guod notamus – to, co piszemy, stanowi prawo. Dlatego koncepcje jakichkolwiek zmian i odejścia od tej utrwalonej wielowiekową tradycją zasady wywoływały w naszym środowisku wątpliwości.
Jednakże rozwój technologii informatycznych, coraz większa świadomość społeczeństwa oraz powszechny dostęp do sieci internetowej sprawiły, że postulat cyfryzacji działań realizowanych przez rejentów zyskiwał coraz większe zrozumienie wśród samych notariuszy. Stopniowa zmiana postrzegania i ocena możliwości wykorzystania nowoczesnych rozwiązań informatycznych doprowadziły samorząd notarialny do momentu, w którym – wychodząc naprzeciw oczekiwaniom zarówno społeczeństwa, jak i instytucji państwa – rozpoczął prace nad zmianą sposobu przygotowywania, przechowywania oraz udostępniania danych z dokumentów notarialnych. Początkowo znalazło to wyraz w tworzeniu rejestrów notarialnych: w roku 2009 Rejestru Aktów Poświadczenia Dziedziczenia jako rejestru publicznego, zaś w roku 2011 Notarialnego Rejestru Testamentów jako rejestru niepublicznego. Na drodze do cyfryzacji notariatu ważnym krokiem stało się wdrożenie opisanego wyżej elektronicznego postępowania wieczystoksięgowego. To bardzo istotny moment – składanie wniosku o wpis do EKW za pośrednictwem systemu teleinformatycznego jest de facto pierwszą czynnością realizowaną przez notariuszy cyfrowo, i do tego w czasie rzeczywistym. To olbrzymia zmiana jakościowa. Zaś już we wrześniu czeka nas kolejna: uruchomienie Rejestru Spadkowego.
Wypada tu podkreślić, że dynamika realizowanych projektów to w dużej mierze efekt dobrej współpracy z instytucjami państwowymi: z Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Ministerstwem Cyfryzacji. Przypomnijmy, że z tym drugim Krajowa Rada Notarialna podpisała 8 marca 2016 r. ramowe porozumienie w zakresie współpracy związanej z informatyzacją czynności notarialnych. Założenia tego programu – roboczo nazwanego eNotariatem – dotyczą między innymi budowy elektronicznej platformy do obsługi czynności notarialnych oraz utworzenia centralnego repozytorium tych czynności.
W środowisku notarialnym od dość dawna trwają dyskusje nad ideą cyfryzacji, ale czasu tego nie można uznać za stracony. Z uwagą obserwowaliśmy różne koncepcje informatyzacji realizowane w krajach, w których funkcjonuje notariat łaciński; przyglądaliśmy się procesom i efektom ich wdrażania oraz sposobom działania. Dzięki temu zyskaliśmy czas niezbędny do zapoznania się z różnymi możliwościami i dziś dysponujemy materiałem porównawczym do dyskusji na temat najlepszych i najbardziej przystających do polskich realiów rozwiązań teleinformatycznych.
Notariat jest zawodem prawniczym najbardziej związanym z papierową formą dokumentu.