Subskrybuj nas na Youtube
Nikogo nie można zmuszać do bycia powodem w sprawie. Jednak odmowa udziału w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym może skutkować usankcjonowaniem nieprawidłowego wpisu w tejże księdze.
W związku z tym te osoby, które nie chcą lub nie mogą być powodami, powinny zostać wezwane w charakterze pozwanych. Takie wnioski płyną z niedawnego wyroku Sądu Najwyższego.
Spór dotyczył uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Eugenia S. pozwała Marcina P., żądając zmiany wpisu w księdze wieczystej – w miejsce dotychczasowego właściciela (właśnie Marcina P.) żądała wpisania siebie oraz Damiana P. i Edytę S. jako współwłaścicieli. Zdaniem powódki to ona wraz ze wspomnianymi są spadkobiercami po poprzednich właścicielach nieruchomości, zaś pozwany nabył ją wskutek nieprawidłowo dokonanej darowizny.
W toku postępowania sąd I instancji zawiadomił o toczącym się procesie Damiana P. i Edytę S. Ale tu zaczęły się problemy proceduralne, bo pan P. odebrał wprawdzie stosowne pismo, ale nie zajął stanowiska. Nie zjawił się też w sądzie. Z kolei pani S. wprost oświadczyła, że nie jest zainteresowana udziałem w sprawie.
W tej sytuacji jako powódka pozostała sama Eugenia S., co w efekcie zaskutkowało oddaleniem powództwa. Sąd wskazał, że w sprawie – zgodnie z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007) – zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne powódki i innych osób, których uprawnienia z tytułu własności nie zostały dotychczas ujawnione. Ponieważ pozostali potencjalni powodowie faktycznie zrezygnowali z procesu, sąd uznał, że nie mógł postanowić o zmianie wpisu w księdze wieczystej.
Apelację złożyła Eugenia S. Sąd II instancji, do którego sprawa trafiła, powziął jednak wątpliwości, z którymi zwrócił się do Sądu Najwyższego. Postanowił zapytać go m.in. o to, czy dopuszczalne jest uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wpisanie prawa własności na rzecz współwłaścicieli nieruchomości, którzy – pomimo zawiadomienia – nie przystąpili do sprawy w charakterze powodów.
W odpowiedzi SN wydał uchwałę, zgodnie z którą, gdy w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie występują po stronie powodowej wszystkie osoby uprawnione do złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a po stronie pozwanej wszystkie inne osoby, których prawa mogą być wpisem dotknięte lub podlegają wpisaniu, sąd wzywa je do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych.
Uzasadniając orzeczenie, SN wskazał, że sprawa z powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej jest ważna, gdyż dotyczy nie tylko interesów poszczególnych osób, ale i interesu publicznego, gdyż prawidłowość wpisów w księdze stanowi o bezpieczeństwie obrotu. Skoro sprawy tego typu mają dużą wagę, strony muszą być w pełni reprezentowane. Konieczny jest więc udział wszystkich osób uprawnionych do wpisu po stronie powodowej, a po stronie pozwanej – wszystkich, których zmiany wpisu mogą dotknąć.
– Problem w tym, że niektórzy potencjalni powodowie nie będą mogli lub nie będą chcieli uczestniczyć w procesie. Nikogo nie można zmuszać do bycia powodem w sprawie. Brak uczestników zaś naraża powoda na oddalenie pozwu o uzgodnieniu treści księgi z rzeczywistym stanem prawnym, co może spowodować usankcjonowanie nieprawidłowego wpisu. Dlatego te osoby, które nie mogą lub nie chcą być powodami, muszą być wówczas wezwane do sprawy w charakterze pozwanych – powiedział sędzia Jacek Gudowski.
ORZECZNICTWO
Wyrok Sądu Najwyższego z 26 lipca 2017 r., sygn. akt III CZP 31/17
