Subskrybuj nas na Youtube
Sąd Najwyższy będzie musiał odpowiedzieć na pytanie, czy komornicy mogą doliczać VAT do stawek egzekucyjnych. To kwestia nie tylko interesów tej grupy zawodowej, lecz kosztów postępowań w ogóle.
Zagadnienie prawne skierował do SN Sąd Okręgowy w Białymstoku. Pyta w nim, czy komornik sądowy, określając koszty postępowania egzekucyjnego, jest uprawniony do powiększenia opłaty o VAT. Innymi słowy, czy może przerzucać ten podatek na dłużnika lub wierzyciela, zwiększając tym samym koszty postępowania, czy też ma odprowadzać go samodzielnie, uszczuplając swoje dochody.
Problem narodził się w czerwcu 2015 r., kiedy minister finansów opublikował interpretację ogólną w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez komorników sądowych (Dz.Urz. Min. Fin. z 15 czerwca 2015 r. poz. 41, weszła w życie w październiku). Zajął w niej stanowisko, zgodnie z którym czynności te stanowią świadczenie usług za wynagrodzeniem i z tego względu podlegają opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych. Tym samym została zmieniona poprzednia interpretacja z 2004 r., zgodnie z którą komornicy są uznawani za organ władzy publicznej i tym samym zwalnia się ich z VAT.
Po zmianie interpretacji MF wydało też broszurę informacyjną, w której obwieściło, iż stawki opłat egzekucyjnych należy traktować jako kwoty zawierające w sobie VAT, a nie takie, do których podatek ten powinien zostać doliczony.
Prawotwórcza broszura...
Z taką interpretacją przepisów nie zgadza się Krajowa Rada Komornicza. Stoi ona na stanowisku, że nowa interpretacja jest niezgodna z wyrażoną w art. 2 konstytucji zasadą zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa i z art. 217 konstytucji, zgodnie z którym nakładanie podatków, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych następuje w drodze ustawy.
Samorząd wydał też uchwałę, w której – na podstawie zamówionych opinii prawnych – uznał, że konieczne jest doliczanie podatku do opłat egzekucyjnych wynikających z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 790 ze zm.). Została ona jednak natychmiast zaskarżona przez ministra sprawiedliwości do Sądu Najwyższego – jako naruszająca przepisy dotyczące wysokości i zasad pobierania opłat egzekucyjnych. Zdaniem ministerstwa zostały one określone w ustawie jako maksymalne, więc organy samorządu komorniczego nie mają kompetencji do regulowania ich wysokości, gdyż nie są organami prawotwórczymi.
SN przychylił się do wniosku MS i uchylił uchwałę KRK uznając, że „rekomendowana w niej zachęta do podejmowania działań fiskalnych sprzecznych z legalną interpretacją MF (...) powoduje, że należy ją ocenić jako sprzeczną z prawem”. Jednocześnie jednak SN zastrzegł, że nie ma kognicji do oceny, czy rzeczona interpretacja MF była zgodna z prawem lub nie, bo jest to zadanie raczej dla Trybunału Konstytucyjnego albo Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Mimo to część komorników powiększa opłaty egzekucyjne o 23 proc. VAT, a orzecznictwo sądów powszechnych jest w tej kwestii niejednolite. W sprawie, która była przyczynkiem do pytania prawnego, komornik działający przy Sądzie Rejonowym w Białymstoku, określając wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, do stawek ustawowych doliczył ponad 8,4 tys. zł podatku. Sąd pomniejszył kwotę opłaty, ale komornik wniósł na to rozstrzygnięcie zażalenie do sądu okręgowego. Ten uznał jednak, że czynność komornika była nieprawidłowa, a sąd I instancji zasadnie obniżył obliczone przez niego koszty. SO uzasadnił, że nie istnieje przepis, który pozwalałby na doliczenie do opłaty egzekucyjnej VAT obciążającego komorników.
– Wskazując na art. 770 k.p.c. oraz przepisy ustawy o komornikach sąd podniósł, że nałożenie na nich nowych obowiązków podatkowych nie ma żadnego wpływu na wysokość kosztów egzekucyjnych, które mają ponieść strony postępowania egzekucyjnego – tłumaczy Wiesław Żywolewski, rzecznik SO w Białymstoku. I dodaje, że żaden przepis ustawy o komornikach, ani też k.p.c. nie przewiduje doliczania do opłaty egzekucyjnej VAT-u. Dopiero zaś wprowadzenie takiego przepisu stanowiłoby podstawę dla komorników do wliczenia do kosztów postępowania egzekucyjnego kwoty z tytułu podatku.
/>
Komornik dowodził jednak przed sądem, że żaden przepis prawa nie rozstrzyga również o tym, na kim powinien spoczywać ciężar VAT od opłat egzekucyjnych. Sąd przyjął jednak, że uznanie działalności komorników za podlegającą opodatkowaniu VAT oznacza automatycznie, że to oni są zobowiązani do jego uiszczania. Obciążenie zaś tą kwotą stron postępowania egzekucyjnego wymagałoby stosownego przepisu ustawy, którego obecnie nie ma.
Z drugiej strony jednak w tym samym sądzie okręgowym zapadło też orzeczenie przeciwne. W sprawie o sygn. akt II Cz 115/16 sąd uznał, że interpretacja MF nie precyzuje, czy podatek ma być naliczany metodą „w stu” czy „od stu” (informacja, że „w stu”, znalazła się tylko w broszurze informacyjnej). Ten sąd uznał więc, że zakaz doliczania podatku do opłat egzekucyjnych wymagałby jednoznacznego zapisu ustawowego, że opłaty te zawierają już w sobie VAT.
...czy nowelizacja?
– Jeżeli w sprawie podjęta zostanie uchwała przez Sąd Najwyższy niewątpliwie, jak każda uchwała, będzie miała moc wiążącą w danej sprawie, tj. rozpatrywanej przez Sąd Okręgowy w Białymstoku, oraz będzie przedmiotem oceny i analizy dokonywanej przez inne sądy przy rozstrzyganiu podobnych spraw – komentuje Rafał Fronczek, prezes Krajowej Rady Komorniczej.
– Nie przesądzając o sposobie rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy, wydaje się jednak, że w kwestii należności podatkowych od czynności komorników konieczna jest kompleksowa zmiana przepisów i jednoznaczne określenie przez ustawodawcę, czy komornik obowiązany jest uiszczać VAT, a jeżeli tak, to na jakich zasadach – dodaje.
Okazją ku temu mogłyby być prace nad zupełnie nową ustawą o komornikach, jakie prowadzi Ministerstwo Sprawiedliwości. Czy w nowej ustawie kwestia VAT zostanie przesądzona?
– To zagadnienie dopiero będzie przedmiotem posiedzenia zespołu, który pracuje nad zmianą ustawy o komornikach – zdradza Wioletta Olszewska z biura prasowego MS.
