Subskrybuj nas na Youtube
Ojciec mojego dziecka wyjechał kilka lat temu za granicę. Bardzo rzadko przyjeżdża, ale i wtedy nie kontaktuje się z synem. Płaci tylko na niego. Zastanawiam się nad pozbawieniem go władzy rodzicielskiej, ale nie wiem, jakie są tego konsekwencje. Czy oznacza to także rezygnację z alimentów – niepokoi się pani Justyna.
Władza rodzicielska przysługuje dwojgu rodzicom, ale jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd może orzec o jej zawieszeniu, ograniczeniu albo pozbawieniu jednego z nich lub obojga. Może to zrobić także podczas sprawy o rozwód lub separację. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia lub ograniczenia władzy rodzicielskiej (na przykład choroba, wyjazd, kara pozbawienia wolności), sąd opiekuńczy może ją przywrócić.
Aby jednego z rodziców pozbawić władzy rodzicielskiej, należy złożyć wniosek do wydziału rodzinnego sądu rejonowego. Sprawa może być wszczęta na wniosek jednego z opiekunów, ale także z urzędu na skutek zawiadomienia przez policję. We wniosku warto wpisać przesłanki, które zaistniały i mogą być podstawą dla sądu do pozbawienia władzy rodzicielskiej. W katalogu takich sytuacji są między innymi: nieinteresowanie się dzieckiem, niekorzystanie z prawa do spotkań, zaległości alimentacyjne, brak więzi i kontaktów, rażące zaniedbanie obowiązków. Władza rodzicielska może być odebrana także wtedy, gdy rodzic karze dziecko cieleśnie, toleruje popełnianie przestępstw. Składając wniosek, opiekun może także wskazać świadków.
Rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej, nie uczestniczy w wychowaniu dziecka, nie może zarządzać jego majątkiem ani występować w jego imieniu. Jego opinia nie musi być brana pod uwagę także w codziennym życiu, w wyborze szkoły, miejscu zamieszkania czy wyjazdach. Niepotrzebna jest zgodna przy wdawaniu dokumentów, takich jak dowód, paszport czy wizy. Nie przekreśla to jednak ani możliwości spotykania się z dzieckiem, ani nie zwalnia z obowiązku łożenia na jego utrzymanie, dziecko zachowuje także prawo do dziedziczenia po rodzicu pozbawionym władzy.
Władze rodzicielską można też tylko ograniczyć, sąd określa wtedy rodzaj uprawnień i obowiązków przyznanych rodzicowi. Ograniczenie władzy może być ustanowione w sytuacji, kiedy rodzice dziecka nie żyją wspólnie, ale jeszcze nie są rozwiedzeni.
Przy orzekaniu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej sąd kieruje się zawsze przede wszystkim dobrem dziecka i wydaje orzeczenie najlepsze dla małoletniego. Nie jest to forma ukarania czy represji w stosunku do jednego z rodziców. Dobro dziecka nie musiało być w przeszłości naruszone, przesłanką do ograniczenia władzy rodzicielskiej jest już zagrożenie tego dobra. Sąd powierza opiekę nad dzieckiem rodzicowi, który jest w stanie zapewnić najlepsze warunki nie tylko materialne, ale także rozwojowe. Sąd może także wyznaczyć kuratora, na przykład do zarządzania majątkiem nieletniego.
Czas postępowania w takiej sprawie jest uzależniony od wielu czynników, decyduje o tym charakter dowodów przeprowadzanych przez sąd, zasięganie opinie biegłych czy powoływanie świadków. Oboje rodzice są wzywani przed sąd, ale niestawiennictwo nie blokuje możliwości wydania przez sąd orzeczenia.
Podstawa prawna
Art. 93, art. 107, art. 109 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2082).
OPINIA EKSPERTA
/>
Przesłanki do pozbawienia władzy rodzicielskiej określone zostały ściśle w art. 111 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Orzeczenie w tej sprawie może być wydane, gdy nastąpi trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej, jej nadużywanie przez rodziców lub rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka. Poza tym pozbawienie władzy rodzicielskiej może nastąpić, jeżeli mimo udzielonej pomocy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem. Orzecznictwo Sądu Najwyższego przybliża, co w szczególności może składać się na ww. przesłanki (na przykład postanowienie SN z 2 czerwca 2000 r., sygn. II CKN 960/2000). Jednocześnie podkreślenia wymaga, że w toczącym się postępowaniu sąd rozpatruje indywidualnie każdy przypadek, oceniając, jakich rozstrzygnięć wymaga szeroko pojęte dobro dziecka. Pozbawianie władzy rodzicielskiej jest środkiem najbardziej ingerującym we władzę rodzicielską, w związku z tym należy dokładnie zbadać, czy istnieje konieczność jego zastosowania, czy też dobro dziecka wymaga np. skorzystania z innych instytucji wymienionych w art. 109 i 110 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.