Dzieci, współmałżonek i dziadkowie: 5 grup, od których możesz domagać się alimentów

Przepisy wyraźnie określają kolejność obowiązku alimentacyjnego. Najpierw do pomocy zobowiązani są jednak krewni w linii prostej - zstępni (potomkowie: dzieci, wnuki, prawnuki) przed wstępnymi (przodkowie: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie). Dopiero w przypadku braku najbliższej rodziny obowiązek alimentacyjny przejmuje rodzeństwo (zarówno rodzone, jak i przyrodnie).

Jednocześnie alimentów od dalszych krewnych można się domagać dopiero wówczas, gdy nie udało się ich uzyskać od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności (lub gdy osoba ta nie jest w stanie wypełnić swojego obowiązku). Wyjątek dotyczy małoletnich dzieci, którym alimenty w pierwszej kolejności zobowiązani są płacić rodzice, a w drugiej kolejności dziadkowie.

Obowiązek alimentacyjny nie musi przy tym opierać się na więzach krwi. Dzieci adoptowane i rodzice także mogą domagać się alimentów na takich samych zasadach jak rodziny spokrewnione. Także na powinowatych może zostać zrzucony obowiązek alimentacyjny - ojczym i macocha mogą więc domagać się alimentów od pasierba (i na odwrót), podobnie jest w przypadku przyrodniego rodzeństwa.

Alimenty od rodziców

Zasadniczo podstawową przesłanką przyznania alimentów jest niedostatek osoby starającej się o pomoc, jednak nie dotyczy to stosunku pomiędzy dziećmi a rodzicami.

Czy alimenty w wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych są sprawiedliwe? Tak, jeśli rodzica na nie stać>>

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci trwa bowiem - pomimo osiągnięcia przez nie pełnoletności – dopóki dzieci nie będą mogły samodzielnie się utrzymywać, a ich dochody z majątku nie wystarczą na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania. Innymi słowy obowiązek alimentacyjny wobec dziecka trwa do momentu, aż ukończy ono szkołę i znajdzie pracę.

Co więcej, prawa dziecka do alimentów są zabezpieczone jeszcze przed narodzinami. Jeśli ojcostwo mężczyzny, nie będącego mężem matki dziecka, zostało ustalone, jest on zobowiązany do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu, odpowiednio do potrzeb.

Alimenty od dziadków i rodzeństwa

W przypadku, gdy rodzice nie są w stanie płacić alimentów na dziecko, do tego obowiązku mogą zostać zmuszeni w pierwszej kolejności dziadkowie, a jeśli nie są w stanie - rodzeństwo. Dokładnie taka sytuacja ma miejsce, gdy:

• nie ma osoby zobowiązanej w kolejności bliższej (na przykład osoba taka nie żyje);
• osoba zobowiązana w bliższej kolejności żyje, ale nie jest w stanie świadczyć alimentów;
• uzyskanie od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Ponadto dziadkowie lub rodzeństwo mogą zostać zobowiązani do zaspokojenia tylko części potrzeb uprawnionego do alimentów. Sąd bierze również pod uwagę możliwości zarobkowe i majątkowe osób zobowiązanych do pomocy, dlatego może na przykład nakazać rodzeństwu płacenie różnych kwot lub nawet zwolnić część osób od obowiązku alimentacyjnego.

Alimenty od dzieci

O alimenty od dzieci rodzice mogą wystąpić dopiero wtedy, gdy współmałżonkowie nie są w stanie wywiązać się z tego obowiązku.

Alimenty od współmałżonka

Pomoc dla byłego współmałżonka zależy od finału sprawy rozwodowej - jeśli rozwód został orzeczony bez wskazania strony, która zawiniła rozkładowi pożycia lub gdy sąd uznał, że oboje małżonkowie są winni, obydwie strony mogą wnieść o ustanowienie alimentów. Jeśli więc były mąż/żona znajduje się w niedostatku, eks-współmałżonek może zostać zmuszony do dostarczania mu środków w zakresie odpowiadającym jej/jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Zasadniczo obowiązek ten wygasa po pięciu latach od orzeczenia rozwodu.

W przypadku, gdy sąd uznał jednego małżonków za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, zapłaci on alimenty, gdy rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Nie ma więc tutaj warunku niedostatku małżonka niewinnego wymaganego w innym przypadku do przyznania takiej osobie alimentów. Obowiązek płacenia świadczenia wygasa w razie śmierci jednej z rozwiedzionych stron lub w razie ponownego małżeństwa uprawnionego, nie ustaje jednak w przypadku konkubinatu strony uprawnionej do alimentów.

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 583, 1062, 1087, 1199, 1274)