Potrzebuję pieniędzy na leczenie chorego dziecka – pisze pani Alicja. – Władze gminy wyraziły zgodę, abym je zbierała podczas koncertu, który odbędzie się na stadionie piłkarskim. Zastanawiam się, jak mogę uzyskać stosowne pozwolenie. Czy pieniądze, które otrzymam, są zwolnione od podatku? Do kogo mam się zgłosić i na co zwrócić uwagę, aby wszystko odbyło się zgodnie z prawem – pyta czytelniczka.
Zasady przeprowadzania zbiórek publicznych określa ustawa z 18 lipca 2014 roku. Do wejścia w życie tego aktu normatywnego obowiązywało prawo sprzed II wojny światowej. Po ustanowieniu nowych przepisów trzeba zapoznać się z aktualnymi regulacjami dotyczącymi choćby organizowania akcji charytatywnych. Dokonano bowiem bardzo istotnych zmian. Obecna procedura znacznie różni się od tej, która obowiązywała przez ponad 80 lat.
Zbiórką jest zbieranie datków w gotówce lub w naturze na cel pożytku publicznego. Takim celem jest kultura, nauka, ekologia lub pomoc dobroczynna. Ponadto kwesta powinna być przeprowadzana w miejscu ogólnie dostępnym wśród osób nieznanych organizatorom akcji. Wiele fundacji organizuje swe działania w oparciu o zbiórki publiczne – choćby Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy.
Ustawa nie ma zastosowania w przypadku uzyskiwania darów w prywatnym zakładzie pracy wśród zamkniętego grona pracowników. Obowiązujących przepisów nie należy brać pod uwagę, gdy ofiarodawca uzyskuje w zamian wartościowy przedmiot. Wówczas dochodzi bowiem do zawarcia umowy sprzedaży. Zbiórki publicznej nie stanowią też przelewy na konto online ani płatne SMS-y na rzecz organizacji charytatywnych.
Pani Alicja organizuje zbiórkę wśród nieznanych sobie osób na rzecz chorego dziecka. Dlatego powinna zgłosić zamiar przeprowadzenia kwesty. Trzeba jednak wiedzieć, że prawo przeprowadzenia zbiórki nie przysługuje każdemu zainteresowanemu. Aby starać się o uzyskanie takiej możliwości, trzeba się w odpowiedni sposób zorganizować. Zakładamy, że czytelniczka nie działa w ramach fundacji ani stowarzyszenia. Musi zatem założyć komitet społeczny. Taki komitet powinien składać się z co najmniej trzech pełnoletnich osób, niekaranych za popełnienie przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu lub obrotowi pieniędzmi. Bardzo ważna jest więc wiarygodność osób organizujących kwestę (patrz ramka!).
Gdy organizatorka zbiórki znajdzie już dwie zaufane osoby, to tak powstały związek musi sporządzić statut. W tym dokumencie należy umieścić imiona i nazwiska, numery PESEL oraz adresy zamieszkania członków. Trzeba także wskazać cel, dla którego ma powstać komitet, w tym przypadku pomoc dobroczynną choremu dziecku.
Następnym krokiem czytelniczki powinno być wystosowanie zgłoszenia do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Istnieją dwa sposoby na powiadomienie o zamiarze przeprowadzenia zbiórki. Można skorzystać z drogi elektronicznej albo tradycyjnej – papierowej. Wysłanie zgłoszenia za pomocą internetu jest na pewno o wiele wygodniejsze i szybsze. Ten wariant można wykorzystać, jeśli organizujący zbiórkę posiada konto na ePUAP. Załatwianie spraw przez internet jest możliwe po założeniu konta i potwierdzeniu profilu w najbliższym urzędzie.
Nowa ustawa nie dyskryminuje tradycyjnej formy papierowej. O zamiarze przeprowadzenia kwesty można więc też poinformować ministerstwo za pomocą poczty. Wszystkie niezbędne informacje znajdują się w rozporządzeniu w sprawie wzorów dokumentów dotyczących zbiórek publicznych. Zgłoszenie wraz z kopią sporządzonego aktu założycielskiego komitetu należy wysłać na adres Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, ul. Batorego 5, 02-591 Warszawa. Trzeba pamiętać o własnoręcznym podpisie.
Decyzja o przyjęciu zgłoszenia powinna zostać wydana w ciągu trzech (w przypadku zgłoszenia elektronicznego) lub siedmiu dni (dla zgłoszenia papierowego). Po upływie wskazanego terminu wystarczy wejść na stronę internetową Zbiorki.gov.pl i sprawdzić, czy akcja charytatywna została zarejestrowana. Jeśli tak, to nie ma już żadnych przeszkód, aby rozpocząć zbieranie datków.
Po przeprowadzeniu zbiórki czytelniczka powinna sporządzić w imieniu komitetu dwa sprawozdania. W pierwszym dokumencie musi być podany wynik finansowy. Należy poinformować ministerstwo o uzyskanej kwocie w ciągu 30 dni od kwesty. Drugie sprawozdanie dotyczy sposobu rozdysponowania datków. Trzeba w nim wskazać cele, na które wydatkowano środki. Mogą to być koszty przeprowadzonej operacji lub zakupionego sprzętu. To sprawozdanie trzeba przekazać ministerstwu najpóźniej w ciągu roku i 30 dni od zakończenia akcji charytatywnej. Jeśli komitet nie zdąży rozdysponować całej kwoty, wówczas informacja będzie miała charakter częściowy. Po przeznaczeniu całej sumy na potrzeby chorego dziecka trzeba będzie ponownie złożyć sprawozdanie.
Dochód uzyskany w ramach przeprowadzonej zbiórki publicznej nie podlega opodatkowaniu. Ale tylko wtedy, gdy organizatorzy kwesty nie naruszą prawa i sporządzą właściwą dokumentację!
Uwaga
Brak zgłoszenia zbiórki skutkuje bardzo dotkliwymi karami, a mianowicie grzywną i przepadkiem otrzymanych darów
Organizator o złej reputacji nie przeprowadzi kwesty
Fundacja zgłosiła zamiar zorganizowania i przeprowadzenia zbiórki publicznej z przeznaczeniem środków na spotkania ze św. Mikołajem dla dzieci z ośrodków opiekuńczych. Akcja miała być przeprowadzona na terenie całego kraju. Minister spraw wewnętrznych i administracji odmówił prawa do zorganizowania kwesty, twierdząc, że organizator nie daje rękojmi należytego przeprowadzenia akcji charytatywnej. Jak się okazało, prezes fundacji został w przeszłości ukarany za prowadzenie publicznej zbiórki ofiar bez wymaganego zgłoszenia. Organizator odwołał się do sądu. Organ orzekający podzielił argumentację ministra. Wskazał, że w pracy fundacji występują znaczne usterki. Dlatego przyznanie prawa do prowadzenia zbiórki publicznej naruszałoby zasadę zaufania obywateli do organów państwa.
Wyrok WSA w Warszawie z 26 marca 2004 r., sygn. akt II SA 3657/03.
Podstawa
prawna Art. 1–4, art. 16 ustawy z 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 498). Par. 1–2 rozporządzenia ministra administracji i cyfryzacji z 9 czerwca 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących zbiórek publicznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 833).