Niedawno rozstałam się z ojcem mojej trzyletniej córki Martyny – pisze pani Justyna. – Chcę, żeby były partner miał kontakt z dzieckiem, nie jesteśmy jednak w stanie porozumieć się w tej sprawie. Ojciec córki przychodzi wtedy, kiedy mu pasuje, nie liczy się z moimi planami ani z rozkładem dnia dziecka. Co powinnam zrobić w takiej sytuacji? Dodam, że nie zgodził się na to, abyśmy spisali – nawet przed notariuszem – zasady jego kontaktu z Martyną. Nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej.
W takiej sytuacji pani Justyna może złożyć wniosek do sądu właściwego według miejsca zamieszkania albo pobytu córki (sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich) o ustalenie kontaktów byłego partnera z dzieckiem. Do wniosku powinna dołączyć oryginał odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka. Dokument składa się w dwóch egzemplarzach: jeden jest dla sądu, drugi zaś dla uczestnika postępowania, czyli w tym przypadku ojca Martyny. Za złożenie wniosku pobierana jest stała opłata w wysokości 40 zł.
We wniosku czytelniczka powinna określić zakres kontaktów byłego partnera z córką w sposób, który uzna za najbardziej odpowiedni, mając przed wszystkim na względzie dobro Martyny i jej rozsądne życzenia, oraz konieczność jak najbardziej regularnego uczestnictwa ojca w jej życiu.
Jeżeli były partner – przed sądem – będzie domagał się ustalenia spectrum kontaktów z dzieckiem w sposób odmienny od czytelniczki, będzie ona mogła złożyć wniosek o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego (dalej: RODK), najlepiej z miejscowości, w której mieszka Martyna, na okoliczność ustalenia optymalnego – z punktu widzenia dobra małoletniej –zakresu jej kontaktów z ojcem.
Brak jest przeszkód, aby taki wniosek dowodowy został złożony profilaktycznie już we wniosku o ustalenie kontaktów. Jeżeli zaś uczestnicy postępowania dojdą w toku rozprawy do porozumienia, wówczas ten wniosek dowodowy może być wycofany. Opinia RODK jest najbardziej obiektywnym dowodem. Dopuszczalne jest jednak zgłaszanie również innych dowodów, np. zeznań świadków czy prywatnych opinii psychologicznych.
Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z nim (odwiedziny, spotkania, zabieranie poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej (np. skype, e-mail).
Jeżeli wymaga tego dobro córki, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z potomkiem. W tym celu sąd może w szczególności:
● zakazać spotykania się z nim,
● zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
● zezwolić na spotykanie się z nim tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
● ograniczyć kontakty z synem/córką do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
● zakazać porozumiewania się na odległość.
Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z potomkiem, może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem bądź świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń. Sąd opiekuńczy w celu zapewnienia kontaktów może w szczególności:
● zobowiązać osobę uprawnioną do kontaktu z córką/synem lub osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, do pokrycia kosztów podróży i pobytu potomka bądź także osoby towarzyszącej dziecku, w tym kosztów powrotu do miejsca stałego pobytu,
● zobowiązać osobę, pod której pieczą syn/córka pozostaje, do złożenia na rachunek depozytowy ministra finansów odpowiedniej kwoty pieniężnej w celu pokrycia wydatków uprawnionego związanych z wykonywaniem kontaktu na wypadek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę zobowiązaną obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach,
● odebrać od osoby uprawnionej do kontaktu z potomkiem lub osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, przyrzeczenie określonego zachowania.
W razie uzasadnionej obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, lub osobę uprawnioną do kontaktu z nim albo osobę, której tego kontaktu zakazano, sąd opiekuńczy może zagrozić nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej za każde naruszenie owego obowiązku:
● osobie, pod której pieczą dziecko pozostaje – na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem lub
● osobie uprawnionej do kontaktu z dzieckiem albo osobie, której tego kontaktu zakazano – na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje.
Powyższe dotyczy również orzeczenia, w którym sąd określił, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach.
Dopuszczalne jest także zawarcie we wniosku o ustalenie kontaktów z małoletnim dzieckiem wniosku o udzielenie zabezpieczenia poprzez uregulowanie – na czas postępowania sądowego (tj. do czasu uprawomocnienia się postanowienia) – spectrum kontaktów z nim jednego z rodziców.
Podstawa prawna
Art. 569 par. 1, art. 5821 oraz art. 59815 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 539). Art. 23 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.). Art. 113 par. 2 oraz art. 1132 i 4 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1087).