Subskrybuj nas na Youtube
Zięć czytelniczki był zatrudniony w księgowości, ale w firmie doszło do przekrętów finansowych i kilku pracowników działu (m.in. również on) zostało skazanych przez sąd. Teraz zięć stara się o pracę w magazynie i przyszły pracodawca wymaga od niego informacji z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności. Niestety, zięć został skazany niedawno, więc w tym rejestrze figuruje jeszcze jako osoba ukarana. Obawia się, że informacja o skazaniu spowoduje odmowę zatrudnienia. Czy pracodawca może się domagać od przyszłego pracownika takiej informacji
Tak. Pracodawca ma prawo domagać się od przyjmowanych do pracy osób np. na stanowiska związane z odpowiedzialnością materialną (a do takich zaliczana jest praca magazyniera) informacji z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności. Skoro zięć czytelniczki został skazany za malwersacje finansowe, to wykonywać taką pracę będzie mógł dopiero po zatarciu skazania, gdy już przestanie figurować w KRK. Dopiero wówczas skazanie uważane będzie za niebyłe i zainteresowany będzie mógł uchodzić za osobę nieukaraną.
Zatarcie skazania polega na usunięciu wzmianki o nim z KRK. Jedynie skazanie za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej 15 lat, nie podlega zatarciu wówczas, gdy sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Natomiast kary wymierzone za inne przestępstwa ulegają zatarciu z mocy prawa po upływie przewidzianego w przepisach okresu (uzależnionego od rodzaju wymierzonej kary i jej długości).
Oznacza to, że wpis zostaje usunięty z urzędu i skazany nie musi występować w tej sprawie z wnioskiem. Jednak skazany ma prawo ubiegać się o zatarcie skazania wcześniej. Wtedy zatarcie następuje na jego wniosek na skutek decyzji sądu. Opłata od wniosku o zatarcie skazania jest stała i wynosi 45 zł.
Zięć czytelniczki może więc wystąpić o wcześniejsze zatarcie skazania, niż nastąpiłoby to z mocy prawa, pod warunkiem że złoży wniosek po upływie pięciu lat od wykonania, darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, a on sam w tym okresie przestrzegał porządku prawnego (np. w tym czasie nie popełnił kolejnego przestępstwa), zaś wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała trzech lat. Jeśli w wyroku skazującym orzeczono również środek karny, kompensacyjny lub zabezpieczający, to zanim zostanie zatarte skazanie, muszą być one wykonane, darowane albo przedawnione.
Wniosek o zatarcie skazania należy złożyć w sądzie, który jako ostatni wydał orzeczenie o skazaniu. Oprócz nazwiska, imienia i adresu wnioskodawcy należy w nim zamieścić także sygnaturę akt sprawy, w której zapadł wyrok skazujący. Wniosek należy też uzasadnić (np. powołać się na dobre sprawowanie po odbyciu kary oraz dobrą opinię, którą cieszy się w środowisku, a nawet na problemy ze znalezieniem pracy z uwagi na informację o skazaniu) i podpisać.
Gdyby jednak w stosunku do skazanego orzekało w pierwszej instancji kilka sądów, to wówczas wniosek składa się do tego sądu, który jako ostatni wydał wyrok. Zdarza się też, że w sprawie orzekały sądy różnego rzędu. Wtedy do rozpatrzenia wniosku właściwym jest sąd wyższego rzędu.
Składając wniosek, wnioskodawca zyskuje pięć lat, ponieważ z mocy prawa zatarcie skazania zastąpiłoby dopiero po upływie dziesięciu lat. Natomiast w innych przypadkach, tzn. w razie wymierzenia kary ograniczenia wolności bądź grzywny, nie ma on możliwości ubiegania się o wcześniejsze zatarcie. Następuje ono wyłącznie z urzędu, ale termin oczekiwania jest znacznie krótszy, bo wynosi trzy lata od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary ograniczenia wolności lub rok w przypadku grzywny. Natomiast w razie odstąpienia od wymierzenia kary zatarcie następuje również wyłącznie z mocy prawa po upływie roku po wydaniu prawomocnego orzeczenia.
Gdyby jednak zięć czytelniczki został skazany za dwa lub więcej przestępstwa, które w dodatku nie pozostają ze sobą w tzw. zbiegu, bądź został skazany już po rozpoczęciu okresu wymaganego do zatarcia skazania (ale jeszcze przed jego upływem) popełnił ponownie przestępstwo, to wówczas wszystkie skazania mogą być zatarte wyłącznie jednocześnie. Nie jest więc dopuszczalne, aby zostało np. zatarte jedno skazanie, a inne nadal figurowały w rejestrze.
Podstawa prawna
Art. 106–108 ustawy w 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 ze zm.).
OPINIA EKSPERTA
Bartosz Wójcik adwokat, kancelaria Nikiel i Wspólnicy
Zatarcie skazania oznacza, że uważa się je za niebyłe, a wpis o skazaniu w Krajowym Rejestrze Karnym zostaje definitywnie usunięty. Osoba, wobec której skazanie uległo zatarciu, uznawana jest za niekaraną, a zatem można powiedzieć, że zdjęte zostaje z niej jakiekolwiek piętno związane z wydanym uprzednio wyrokiem i popełnionym przestępstwem. Posiadanie „czystej karty karnej” nie tylko pozytywnie wpływa na reputację zainteresowanego, ale ma niejednokrotnie duże znaczenie praktyczne, np. w kontekście ubiegania się o jakieś stanowisko, zatrudnienie (potencjalni pracodawcy często żądają przedstawienia aktualnego zaświadczenia o niekaralności), a nawet udziału w przetargu w trybie ustawy o zamówieniach publicznych.
Przepisy kodeksu karnego przewidują różne okresy zatarcia skazania dla poszczególnych kar (art. 107 kodeksu karnego). W razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Wielu skazanych nie ma świadomości tego, że ustawa umożliwia im złożenie wniosku o zarządzenie przez sąd zatarcia skazania zdecydowanie wcześniej, bo już po upływie 5 lat. Są jednak pewne warunki, aby skorzystać z takiego dobrodziejstwa. Po pierwsze skazany w tym okresie przestrzegać musi porządku prawnego (w szczególności nie może popełnić żadnego nowego przestępstwa). Informacje o przestrzeganiu przez skazanego porządku prawnego sąd zbiera na ogół w drodze wywiadu środowiskowego. Po drugie wymierzona kara pozbawienia wolności nie może przekraczać 3 lat. Po trzecie jeżeli w wyroku skazującym orzeczono również środek karny (np. świadczenie pieniężne), środek kompensacyjny (np. obowiązek naprawienia szkody) lub środek zabezpieczający (np. terapia), wówczas zatarcie skazania nie może nastąpić przed wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem wykonania tych środków.
Z praktyki sądowej wynika, że większość wniosków o zarządzenie wcześniejszego zatarcia skazania jest załatwianych pozytywnie. Warto więc wykazać się aktywnością i śmiało korzystać z możliwości złożenia takiego wniosku do sądu bez oczekiwania na zatarcie z mocy prawa. Wniosek taki składa się do sądu, który wydał wyrok skazujący w I instancji. W uzasadnieniu wniosku skazany powinien przytoczyć okoliczności przemawiające za zatarciem skazania, takie jak np. dobre sprawowanie po odbyciu kary, pozytywną opinię, jaką się obecnie cieszy w lokalnej społeczności itp.
W aktualnym stanie prawnym (od 21 marca 2015 r.) nie istnieje już możliwość złożenia wniosku o skrócenie okresu zatarcia skazania na karę grzywny i ograniczenia wolności. Dobra wiadomość dla skazanych jest jednak taka, że okresy te zostały znacząco zredukowane. W przypadku grzywny zatarcie skazania następuje już po roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania (wcześniej było to aż 5 lat), a w przypadku kary ograniczenia wolności – po 3 latach (wcześniej 5 lat).