Subskrybuj nas na Youtube
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zostało znowelizowane ustawą z 9 kwietnia 2015 r. i w nowym kształcie będzie obowiązywało od 15 sierpnia 2015 r. Nowelizacja wprowadza wiele zmian – szczegóły można śledzić w komentarzu pod redakcją prof. dr. hab. Romana Hausera i prof. dr. hab. Marka Wierzbowskiego, który ukazał się już w maju (układ komentarza daje też możliwość porównania tekstu jednolitego ustawy z 20 stycznia 2012 r. i zmian wprowadzonych ustawą z 15 kwietnia 2015 r., w tym m.in. przepisów związanych z elektronicznym systemem prowadzenia akt i doręczeń itp., które będą obowiązywać od 2017 r.).
Część zmian, które wejdą z życie 15 sierpnia 2015 r., zmierza do przyspieszenia postępowania w sądach poprzez rozszerzenie kręgu spraw rozpoznawanych w trybie uproszczonym na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które przysługuje zażalenie, kończące postępowanie, rozstrzygające sprawę co do istoty, oraz zaskarżalne postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. Przedmiotem takiej skargi będzie mogła być także bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Wprowadzono również zmiany stanowiące uzupełnienie luk prawnych, do której to kategorii należy nowelizacja art. 130 par. 1 p.p.s.a. Wprowadza ona dodatkową przesłankę umorzenia postępowania w razie śmierci strony, po upływie 5 lat od daty wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny.
Niektóre przepisy nowelizujące ustawę niewątpliwie przysporzą pracy sądom administracyjnym. Do nich należy m.in. zmiana art. 25 par. 1 p.p.s.a. przyznającego w nowym brzmieniu zdolność sądową organom administracji publicznej, a także przepisy związane ze zwalnianiem od kosztów, dopuszczeniem do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym, ustanawianiem kuratora.
Aby wprowadzone zmiany przyniosły oczekiwany skutek, w ślad za rozwiązaniami legislacyjnymi muszą iść finanse. Jako przewodnicząca Krajowej Reprezentacji SKO muszę niestety podnieść, że bez znacznego zwiększenia liczby członków orzekających w kolegiach nie będzie można uzyskać przyspieszenia załatwiania spraw nie tylko w samorządowych kolegiach odwoławczych, lecz także w jednostkach samorządowych.
Statystyki z 2013 r. wskazują, że do 17 wojewódzkich sądów administracyjnych w kraju wpłynęły 81 634 sprawy, w tym 6262 skarg na przewlekłość postępowania. W tym czasie w WSA orzekało 524 sędziów. W tym samym okresie do SKO wpłynęło 277 418 spraw, a w 49 kolegiach orzekało 597 członków etatowych oraz 640 pozaetatowych. Liczba spraw wpływających do SKO wzrosła znacznie, ponieważ wiele ustaw poszerza im kognicję, a postępująca demokratyzacja kraju zwiększa świadomość prawną obywateli.
Jednocześnie znowelizowana ustawa zwiększa zakres obowiązków organów administracji związanych z uruchomieniem postępowania sądowoadministracyjnego (np. konieczność dokonania obwieszczenia o złożeniu skargi i o możliwości złożenia wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym w sprawach, w których doręczenia dokonywane są w drodze obwieszczenia). Zmiany te mają usprawnić postępowanie administracyjne i przyspieszyć ostateczne załatwienie sprawy.
Temu samemu celowi ma służyć wprowadzony art. 145a p.p.s.a. Paragraf 1 tego artykułu przyznaje sądom administracyjnym kompetencję do określenia w wyroku uwzględniającym skargę sposobu załatwienia sprawy, a nawet przyszłego rozstrzygnięcia. Przyznaje więc sądowi uprawnienia w kwestii zobowiązania organu do wydania decyzji lub postanowienia o wskazanym rozstrzygnięciu, w określonym przez sąd terminie. Zmiana ta przyznaje w konsekwencji sądowi administracyjnemu prawo do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia. W praktyce się okaże, czy wprowadzony art. 145a p.p.s.a. istotnie przyspieszy załatwianie spraw, skoro akta sprawy i tak muszą wrócić do organu administracji w celu wydania rozstrzygnięcia wskazanego przez sąd.
Na koniec trzeba zwrócić uwagę, że w treści komentarza do ustawy p.p.s.a. z 2004 r. pod redakcją prof. dr hab. Tadeusza Wosia – a także w innych komentarzach specjalistów w zakresie prawa administracyjnego – pojawiają się wątpliwości dotyczące zgodności z konstytucją zapisów tej ustawy. Nadanie sądom administracyjnym uprawnienia do kontroli działalności administracji publicznej naruszać może zasady z art. 45 ust. 1, art. 10, art. 173 i art. 184 konstytucji, które stanowią o zasadzie podziału i równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Sądy powinny sprawować kontrolę działania administracji wyłącznie z punktu widzenia legalności, a nie celowości.