Czy ustawodawca, wprowadzając do procedury karnej teorię zatrutego drzewa, nie wylał dziecka z kąpielą? Istnieje ryzyko, że mógł niechcący doprowadzić do sytuacji, w której nie będą brane pod uwagę kluczowe materiały.
Niebezpieczeństwo takie dotyczyć może zakupu kontrolowanego czy przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej, a więc dowodów pozyskiwanych przez służby przy najpoważniejszych przestępstwach.
Ustawodawca nieracjonalny
Wszystko dlatego, że zgodnie z art. 168a kodeksu postępowania karnego niedopuszczalne będzie wykorzystanie dowodu uzyskanego do celów postępowania karnego za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1 par. 1 kodeksu karnego. A dowody zdobywane w drodze prowokacji, takich jak zakup kontrolowany czy wręczenie korzyści, spełniają te przesłanki.
– Wydaje się, że konstruując art. 168a k.p.k., ustawodawca popełnił ogromne i bardzo doniosłe w skutkach przeoczenie. Otóż przepis ten zdaje się przekreślać możliwość posłużenia się dowodami, o których mowa w art. 19a ust. 1 i 2 oraz art. 19b ust. 1 ustawy o policji, a więc np. dowodem w postaci zakupu kontrolowanego – uważa dr Sławomir Dudziak, prokurator Prokuratury Rejonowej w Międzyrzeczu.
Wykonywanie tych czynności bezdyskusyjnie stanowi czyn zabroniony w rozumieniu kodeksu karnego, stypizowany w art. 235 k.k. – preparowanie fałszywych dowodów. Zachowanie to nie jest jednak przestępstwem, skoro jego bezprawność została wyłączona na mocy kontratypu: art. 144a ustawy o policji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 355) stanowi, że nie popełnia przestępstwa funkcjonariusz sięgający po te metody.
– Okoliczność ta w świetle nowego art. 168a k.p.k. nie ma jednak niestety żadnego znaczenia, albowiem czynności te – i to nawet jeżeli będą wykonane z zachowaniem wszystkich wymogów przewidzianych w ustawie o policji – pomimo braku cech bezprawności będą formalnie mieścić się w znamionach czynu zabronionego z art. 235 k.k. – uważa dr Sławomir Dudziak.
– To bardzo trafna uwaga. Sformułowanie z art. 168a k.p.k. „czyn zabroniony określony w art. 1 par. 1 k.k.” jest pojęciem szerszym niż pojęcie przestępstwa, nie uwzględnia więc kontratypów (wyłączenia bezprawności) i zawinienia – potwierdza prokurator Marcin Chrzanowski ze Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP.
Także jego zdaniem na podstawie art 168a k.p.k. nie będzie więc można uwzględnić dowodów pozyskanych w efekcie zakupu kontrolowanego czy wręczenia łapówki.
– A należy pamiętać, że techniki operacyjno-rozpoznawcze prowadzi się w sprawach dotyczących najpoważniejszych przestępstw, w tym korupcji – przypomina Chrzanowski.
Jak mówi, to samo dotyczyć będzie również innych dowodów, których zdobycie mógłby usprawiedliwiać np. stan wyższej konieczności.
– Ustawodawca winien rozważyć pilną nowelizację. W przeciwnym razie zbieranie przez policję dowodów w trybie ustawy o policji będzie zupełnie bezcelowe, skoro i tak nie będą one mogły być procesowo wykorzystane – uważa dr Dudziak.
Mało tego, z powodu przepisów przejściowych, jeżeli aktualnie prowadzone postępowanie nie zdoła się zakończyć wniesieniem aktu oskarżenia do 30 czerwca, jego złożenie po tej dacie będzie skutkować obowiązkiem zastosowania nowych przepisów, w tym art. 168a. To mogłoby przekreślić dowody już pozyskane.
Szczere chęci ustawodawcy
Zapytaliśmy Ministerstwo Sprawiedliwości, czy nowy art. 168a k.p.k. może przekreślać możliwość posłużenia się np. dowodem pozyskanym w drodze zakupu kontrolowanego czy wręczenia korzyści majątkowej. Patrycja Loose, rzecznik resortu, porównuje te sytuacje ze stosowaniem podsłuchu przez służby do celów procesowych.
– W takim przypadku należy dokonać oceny, czy działanie służb mieściło się w ramach kontratypu, czy też wypełniało znamiona któregoś z czynów zabronionych, np. nadużycia uprawnień przez funkcjonariusza (art. 231 k.k.) – stwierdza Loose.
Podkreśla, że dowód wynikający z podsłuchu, zakupu kontrolowanego itp. nie będzie mógł zostać dopuszczony, jeśli czynności zmierzające do uzyskania w szczególności tego typu dowodów zostały podjęte niezgodnie z przepisami określającymi granice kontratypu związanego z tymi czynnościami. Rzeczniczka nie odnosi się jednak do metod przewidzianych w ustawie o policji i ich przydatności po 1 lipca.
Ustawodawca miał jednak szczere chęci. W uzasadnieniu projektu wyraźnie wskazywał, że zakaz wynikający z nowej regulacji nie będzie dotyczył „czynności operacyjno-rozpoznawczych uregulowanych w odrębnych ustawach, (...) które mogą polegać na dokonaniu w sposób niejawny nabycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub obrót są zabronione, a także przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej”.
Wskazywano, że czynności te stanowią legalny sposób pozyskiwania dowodów przez m.in. służby, takie jak: policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, o ile zostały przeprowadzone z zachowaniem wymogów ustawowych. A to oznaczać powinno, że nie będzie przeszkód, by były one stosowane jako dowody w postępowaniu karnym.
– Problem polega na tym, że art. 168a k.p.k. nie uwzględnia kontratypów, w tym tego z art. 144a ustawy o policji, a działania takie jak zakup kontrolowany czy wręczenie korzyści wyczerpują znamiona czynu zabronionego z art. 1 par. 1 k.k. Należy więc przyjąć, że na podstawie przepisu art. 168a k.p.k. dowodów takich nie będzie można uwzględnić – podtrzymuje prokurator Chrzanowski.
Komentarze(13)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarszeSkoro ustawa o Policji dopuszcza zakup kontrolowany to chyba nie stanowi on czynu zabronionego itd. itp.
Co za pseudonaukowy bełkot. Niestety zdrowego rozsądku nie da się ustawowo uregulować. A tego mamy coraz mniej...
nie należy tego łączyć z przyszłą zmianą rządu i lawiną spraw przeciw złodziejom i łapownikom w białych kołnierzykach.
Co działo się w latach 90-tych wszyscy znamy.
Naprawa systemu, wprowadzenie nowych narzędzi znacznie wspomogły policję i innych służb w ich pracy.
Teraz jednak idealistyczni idioci ponownie rozwalają, to co dobrze funkcjonowało.
A może pilnują cudzych interesów ?
bo ja wiem? Może postawienie zarzutów i sprawiedliwe ukaranie przedstawicieli Najwyższego Majestatu Sprawiedliwości" ???
Czy ja jestem naiwny czy ten artykuł art. 286§1 Kodeksu karnego opisuje w sposób precyzyjny to co robiły z nami banki.
Tak jestem naiwny ale to nie zwalnia banku z odpowiedzialności i nie pozwala mu oszukiwać mnie, manipulować.
1. Frank nie przekroczy określonej magicznej wysokości bo się zawali bank i cała gospodarka (popierane jakimiś wykresami)
2. 2.70 za 1 CHF to coś co się nigdy nie stanie.
3. Wyciąganie mnie z innego banku (telefonicznie) gdzie rozmawiałem o PLN i proszenie abym nic nie podpisywał bo mają dla mnie świetną ofertę CHF (pracownik plus kierownik ze swojej placówki biegł do mnie i łapał w połowie drogi aby wcisnąć swoją ofertę)
4. Czy nakłanianie do kredytu CHF słowami, to dobra oferta, my wszyscy tu mamy kredyt w CHF to metoda jaka powinien posługiwać się bank.
5. Czy to, że bank nie chciał dać umowy do wglądu to nie jest coś co pasuje do tego paragrafu. OK. moją winą jest to, że nie powiedziałem kategorycznie albo umowa do wglądu tydzień wcześniej albo nie podpisuję. Tylko czy bank udostępnił by wtedy mi umowę, a najważniejszym jest przecież to, że idąc po kredyt do instytucji zaufania publicznego nie zakładałem, że to manipulator i oszust.
A oto i cały artykuł
Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.