Każdy z nas jest tylko człowiekiem i każdemu zdarza się popełnić błąd. Niestety błędy niektórych mają bardzo duży wpływ na życie tych, których dotyczą.

Tak dzieje się w przypadku przedstawicieli sądownictwa. Ich pomyłki rujnują cały świat nie tylko niesłusznie oskarżonym ale także ich rodzinom i bliskim. Jak pokazują dane z Ministerstwa Sprawiedliwości problem nie dotyczy odosobnionych przypadków.

Osoby, które mają poczucie, że wydany względem nich prawomocny wyrok skazujący jest niesłuszny mogą skorzystać z nadzwyczajnych środków zaskarżenia, jakimi są: kasacja i wznowienie postępowania. Jeżeli na ich podstawie względem skazanego zastosowane zostanie uniewinnienie, umorzenie postępowania lub zamiana kary na łagodniejszą będą mogły mieć zastosowanie przepisy dotyczące odszkodowania lub zadośćuczynienia. To samo dotyczy osób niezgadzających się z zastosowanym w stosunku do nich środkiem zapobiegawczym lub tymczasowym aresztowaniem.

Ustawodawca omawianemu problemowi poświęcił Rozdział 58 Kodeku postępowania karnego (Dz. U. z 1997r. Nr 89, poz. 555 – dalej kpk) zatytułowany – Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie.

Zgodnie z artykułem 552 kpk, odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikające z wykonania w całości lub części niesłusznej kary przysługują oskarżonemu:
• który w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę
• jeżeli po uchyleniu skazującego orzeczenia postępowanie umorzono wskutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu
• w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego w powyższych przypadkach
• w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania



Należy mieć na uwadze, że odszkodowanie dotyczy szkód materialnych czyli takich które można łatwo wycenić np. utraconego wynagrodzenia. Podczas gdy zadośćuczynienie ma na celu zrekompensowanie krzywd czyli szkód o charakterze niematerialnym np. cierpień psychicznych.

Podmiotem, odpowiedzialnym za wypłacenie obu świadczeń jest Skarb Państwa.

W 2013 r. odnotowano:

- w przedmiocie odszkodowań
• 8 przypadków za niesłuszne skazanie
• 3 przypadki niesłusznego zastosowania środka zabezpieczającego
• 164 przypadki niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania


- przedmiocie zadośćuczynień:
• 32 przypadki za niesłuszne skazanie
• 3 przypadki niesłusznego zastosowania środka zabezpieczającego
• 306 przypadków tymczasowego aresztowania lub zatrzymania


Obserwując zjawisko przez kilka ostatnich lat zauważyć można, że liczby te oscylują pomiędzy podobnymi wielkościami.

W 2012 roku budżet państwa wypłacił łącznie 13 674 547zł. W tym 4 676 416zł na odszkodowania i 9 636 737zł na zadośćuczynienia.