Przedsiębiorca nie powinien być zawsze obciążany dodatkowymi kosztami, w tym zwrotu przesyłki. Pod warunkiem jednak, że prawidłowo wykonał umowę, a to klient odstąpił od niej bez powodu.
TEZA
Przedsiębiorca nie poniesie kosztów zwrotu przesyłki, gdy mimo spełnienia przez niego świadczenia zgodnego z zamówieniem klienta, to konsument odstępuje od umowy bez podania przyczyn.
STAN FAKTYCZNY
Stowarzyszenie wniosło pozew przeciwko T.F. o uznanie za niedozwolone postanowienia wzorca umowy o treści: „Koszt wysyłki pokrywa klient. Sklep gwarantuje zwrot kwoty równej cenie towaru. W przypadku gdy zwracany towar został dostarczony z zerowym kosztem dostawy – koszt dostawy zostanie odliczony od ceny towaru”.
Sąd przychylił się do twierdzeń powoda. Od wyroku odwołał się pozwany, na skutek czego Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił wyrok zaoczny. Dokonując oceny klauzuli, sąd okręgowy podkreślił, że zarówno art. 9, jak i art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumenta i odpowiedzialności za produkt niebezpieczny (Dz.U. z 2000 r. nr 22, poz. 271 ze zm.) nie określają kosztów zwrotu zakupionego towaru w razie odstąpienia od umowy.
W ocenie sądu, zważywszy na skutki odstąpienia od umowy, tj. obowiązek zwrotu przez strony umowy wszystkiego, co wzajemnie sobie świadczyły, słuszne wydaje się stanowisko, że nie powinno dochodzić do generowania nowych kosztów podlegających następnie zwrotowi.
Apelację wywiódł powód. Powołał się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 kwietnia 2010 r. (sygn. akt C-511/08) i podnosił, że gdyby uznać, że konsument ma ponosić koszty wysyłki towaru w razie odstąpienia od umowy, to takie obciążenie mogłoby zniechęcić go do wykonania przysługującego mu prawa do odstąpienia od umowy i doprowadzić do sytuacji, w której równowaga podziału ryzyka między stronami umowy zawieranej na odległość pozostałaby zachwiana.
UZASADNIENIE
Sąd apelacyjny oddalił apelację. Uznał, że nie można dokonywać oceny zaskarżonego postanowienia co do jego abuzywności w oderwaniu od postanowienia dotyczącego przyczyn powodujących zwrot towaru przez konsumenta.
Wzorzec bowiem stanowi, że zgodnie z ustawą o ochronie niektórych praw konsumenta i odpowiedzialności za produkt niebezpieczny klient ma prawo do zwrotu zakupionego towaru w terminie 10 dni od daty odebrania przesyłki bez podania przyczyn.
Takiej właśnie sytuacji równej odstąpieniu przez klienta od umowy dotyczy zakwestionowane postanowienie o obowiązku pokrycia kosztów wysyłki przez konsumenta.
Podkreślić należy, że art. 7 tej ustawy daje konsumentowi możliwość odstąpienia od umowy bez podania przyczyn. Skutkiem odstąpienia jest konieczność zwrotu przez strony tego, co wzajemnie sobie świadczyły, a zatem obejmuje to również zwrot towaru otrzymanego przez konsumenta od przedsiębiorcy. Przepis ten jednak nie określa zasad, na jakich ma nastąpić rozliczenie kosztów zwrotu towaru.
Z art. 12 wynika, że w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy w sytuacji, gdy przedsiębiorca, wobec niemożności spełnienia świadczenia o właściwościach zamówionych przez konsumenta zwalnia się z zobowiązania przez spełnienie świadczenia zastępczego, zwrot rzeczy przez konsumenta następuje na koszt przedsiębiorcy.
Ustawodawca wyraźnie zatem powiązał w tym wypadku koszt zwrotu towaru z przyczyną odstąpienia przez konsumenta od umowy. Zdaniem sądu brak jest jakichkolwiek podstaw do tego, by przedsiębiorca ponosił koszt zwrotu przesyłki wówczas, gdy mimo spełnienia przez niego świadczenia zgodnego z zamówieniem klienta konsument odstępuje od umowy bez podania przyczyn.
Brak jest również podstaw, by w każdej sytuacji przedsiębiorca obciążany był dodatkowymi kosztami, w tym wypadku kosztami zwrotu przesyłki.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt VI ACa 150/13
Ważny wyrok europejski
TS UE (sygn. akt C-511/08) stwierdził, że art. 6 ust. 1 i ust. 2 dyrektywy 97/7/WE PE i Rady należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które pozwalają dostawcy na obciążenie konsumenta, w umowie zawieranej na odległość, kosztami wysyłki towarów w przypadku wykonania przez klienta przysługującego mu prawa odstąpienia od umowy.
KOMENTARZ EKSPERTA

Przepisy milczą, sąd rozstrzyga

Sąd apelacyjny odniósł się do kwestii, kogo obciążają koszty zwrotu towaru przez konsumenta, jeżeli zwrot wynika z odstąpienia konsumenta od umowy bez podania przyczyn. Podtrzymał zaskarżony wyrok SOKiK, z którego wynikało, że w tego rodzaju sytuacji postanowienie wzorca umowy nakładające na konsumenta obowiązek pokrycia kosztu wysyłki nie ma charakteru niedozwolonego. Klauzula badana przez sądy w tej sprawie odnosiła się do sytuacji analogicznej do tej wynikającej z art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów i odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Sądy obu instancji wyraźnie odróżniły powyższą regulację od tej, o której mowa w art. 12 tej samej ustawy, tj. odstąpienia konsumenta od umowy w sytuacji, gdy przedsiębiorca, wobec niemożności spełnienia świadczenia o właściwościach zamówionych przez konsumenta, zwalnia się z zobowiązania przez spełnienie świadczenia zastępczego – wówczas zwrot rzeczy przez konsumenta następuje na koszt przedsiębiorcy (art. 12 par. 4 ww. ustawy). Ponieważ ustawodawca nie przewidział tego rodzaju obowiązku po stronie przedsiębiorcy, w przypadku gdy konsument odstępuje od umowy bez podania przyczyn, sąd uznał, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do tego, by to przedsiębiorca ponosił tego rodzaju koszty w sytuacji, gdy mimo spełnienia świadczenia zgodnego z zamówieniem konsument odstępuje od umowy bez podania przyczyn.