Czy można zmienić reprezentanta grupy w trakcie sprawy

Od roku trwa sprawa sądowa z pozwu zbiorowego przeciw lokalnemu przedsiębiorcy sprzedającemu trefne paliwo. Nie jesteśmy zadowoleni z reprezentanta grupy. Czy możemy go zmienić?

W związku z liczbą osób występujących po stronie powodowej powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy. Może nim być osoba będąca członkiem grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów. Reprezentant prowadzi postępowanie w imieniu własnym na rzecz wszystkich członków grupy. Ciąży na nim wiele obowiązków związanych z zebraniem grupy, uzgodnieniem zasad uczestnictwa w grupie czy ustaleniem wynagrodzenia adwokata (radcy prawnego). Członkom grupy pozostawiono jedynie decyzje w kwestiach najistotniejszych dla ochrony ich praw podmiotowych (co do cofnięcia pozwu, zrzeczenia się i ograniczenia roszczenia, i zawarcia ugody). W związku z ilością ciążących na reprezentancie grupy obowiązków może się okazać, że wyznaczony reprezentant nie jest w stanie należycie wykonywać swoich obowiązków. Przewidując takie sytuacje, ustawodawca wprowadził możliwość jego zmiany. Zgodnie z przepisami na wniosek więcej niż połowy członków grupy sąd może dokonać zmiany reprezentanta grupy. W takiej sytuacji wniosek powinien wskazywać proponowanego reprezentanta grupy oraz zawierać jego oświadczenie o wyrażeniu zgody na bycie reprezentantem. Sąd wydaje w takich przypadkach postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Podejmując decyzję o zmianie reprezentanta grupy, sąd powinien się kierować okolicznościami sprawy. Przepisy nie zawierają bowiem w tym zakresie żadnych wskazówek. Warto jednak pamiętać, że zmiana reprezentanta grupy nie powoduje wygaśnięcia udzielonego adwokatowi w postępowaniu grupowym pełnomocnictwa. Dodatkowo zaś w przypadku złożenia wniosku o zmianę reprezentanta grupy po wydaniu wyroku bieg terminu do zaskarżenia wyroku nie może się skończyć wcześniej niż z upływem dwóch tygodni od uprawomocnienia się postanowienia.
Podstawa prawna
Art. 8 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44).

Czy pozew można złożyć wyłącznie przeciw firmie

Czytelnicy rozważają możliwość pozwania lokalnego mechanika. Nie ma on wprawdzie zarejestrowanej działalności gospodarczej, ale po konkurencyjnych stawkach naprawia drobne usterki, uzupełnia i wymienia płyn i oleje. Ostatnio okazało się jednak, że naprawy dokonywane były wadliwie, a używane w trakcie pracy oleje i płyn niezgodne z normami. W efekcie doprowadzało to do dalszych usterek. Czy to, że pozwany nie jest przedsiębiorcą, uniemożliwi złożenie pozwu zbiorowego?

W ramach postępowania grupowego można pozywać osoby fizyczne i prawne. Nie ma przy tym znaczenia, czy odbywa się to w związku z ich działalnością gospodarczą, zawodową czy życiem prywatnym. Oznacza to, że pozew zbiorowy można złożyć przykładowo przeciwko biurom turystycznym, bankom, funduszom inwestycyjnym, firmom ubezpieczeniowym, deweloperom, urzędom, pracodawcy czy nawet uciążliwemu sąsiadowi. Co więcej, dochodzone roszczenia mogą mieć charakter zarówno pieniężny, jak i niepieniężny. Dodatkowo zaś, nawet powództwo w sprawach o roszczenia pieniężne może zmierzać do wydania przez sąd wyroku ograniczającego się do ustalenia odpowiedzialności pozwanego, bez orzekania o wysokości zadośćuczynienia. Trzeba pamiętać, że przepisy o postępowaniach grupowych mają zastosowanie jedynie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.
Podstawa prawna
Art. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44).

Czy pozwany może zażądać kaucji zabezpieczającej

Pozwaliśmy firmę przewozową o odszkodowanie za wypadek, jakiego doznały nasze dzieci podczas wycieczki szkolnej. Jak ustalili biegli w postępowaniu karnym, przyczyną wypadku było niezachowanie należytej ostrożności przez kierowcę. W trakcie postępowania grupowego przewoźnik zażądał od nas wpłacenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, w razie gdybyśmy przegrali sprawę. Czy jest to dopuszczalne?

Pozwany może zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, tylko gdy uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. W razie przychylenia się do takiego wniosku sąd wyznacza termin złożenia kaucji oraz jej wysokość, mając na względzie sumę kosztów, które poniesie pozwany. Kaucję składa się w gotówce i nie może być wyższa niż 20 proc. wartości przedmiotu sporu. Jeżeli sąd przyzna zwrot kosztów pozwanemu, to na jego wniosek będzie musiał zarządzić zaspokojenie z zabezpieczonej kwoty. Zgłoszenie przez pozwanego wniosku nie oznacza jednak samo w sobie, że musi on zostać uwzględniony. Decyzję w tym zakresie podejmuje sąd. Należy pamiętać, że wyznaczenie przez sąd terminu do złożenia kaucji pociąga za sobą określone konsekwencje. Zgodnie z przepisami po bezskutecznym upływie terminu na wpłacenie kaucji sąd, w przypadku złożenia stosownego wniosku przez pozwanego, nie może przystąpić do merytorycznego rozpoznawania sprawy. W takiej sytuacji może zgodnie z wnioskiem pozwanego jedynie odrzucić pozew lub środek odwoławczy, rozstrzygając jednocześnie o kosztach postępowania grupowego. W praktyce oznacza to, że pozwany traktowany jest jako wygrywający proces i co do zasady należy mu się zwrot poniesionych kosztów, w tym kosztów ustanowionego przez niego adwokata.
Podstawa prawna
Art. 8 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44).

Pozwy zbiorowe: ponad 100 spraw w ciągu 3 lat. Czy ustawa jest skuteczna? >>

Czy pozew musi być podpisany przez wszystkie osoby

Przygotowujemy się do złożenia pozwu grupowego przeciwko organizatorowi zimowego wypoczynku. Czy musi on być potwierdzony przez wszystkich poszkodowanych?

Pozew zbiorowy składany w postępowaniu grupowym powinien czynić zadość warunkom określonym w kodeksie postępowania cywilnego, a więc powinien zawierać oznaczenie sądu, do którego jest skierowany, imię i nazwisko lub nazwę stron ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, adres zamieszkania, siedziby, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na ich poparcie, podpis strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika oraz zawierać wymienienie załączników. Do pozwu powinno być dołączone również pełnomocnictwo dla adwokata bądź radcy prawnego. To jednak nie wszystkie wymagania stawiane pozwom grupowym. Z uwagi na specyfikę postępowania grupowego pozew powinien ponadto zawierać dodatkowe elementy. Zaliczają się do nich wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym, a w przypadku roszczeń pieniężnych także określenie wysokości roszczenia każdego z członków grupy lub podgrup. W piśmie powinno się znaleźć również wskazanie okoliczności, które warunkują uruchomienie postępowania grupowego, a w przypadku roszczeń pieniężnych także zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup. Pozew powinien poza tym zawierać oświadczenie powoda o tym, że działa on w charakterze reprezentanta grupy. Niezależnie od tego należy do niego dołączyć oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem określającą sposób wynagrodzenia pełnomocnika.
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44).

Czy mogę przyłączyć się do postępowania

Czytelnik dowiedział się ostatnio o wniesieniu pozwu zbiorowego przeciwko jednemu z banków. Czy może jeszcze przyłączyć się do postępowania?

Po złożeniu pozwu zbiorowego w pierwszej kolejności sąd rozstrzyga na rozprawie o dopuszczalności postępowania grupowego. Jeżeli sprawa nie może zostać rozpoznana w takiej procedurze, obowiązkiem sądu jest odrzucenie pozwu. Gdy jest to dopuszczalne, wydaje postanowienie o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd ogłasza to, wskazując, gdzie toczy się postępowanie, przedmiot sprawy i informację o zasadach wynagrodzenia pełnomocnika. Ogłasza również o możliwości przystąpienia do grupy w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od daty obwieszczenia (przez złożenie oświadczenia reprezentantowi grupy). Potem dołączenie do postępowania staje się niedopuszczalne. Nie oznacza to jednak, że osoba, która chciała przystąpić, jest pozbawiona możliwości obrony. W takiej sytuacji pozostaje jej wytoczenie procesu indywidualnego. Następnie po upływie terminu zakreślonego przez sąd – co najmniej miesiąca – od doręczenia reprezentantowi grupy zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie o składzie grupy. Ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego sąd zamieszcza w poczytnej prasie o zasięgu ogólnokrajowym. W oświadczeniu o przystąpieniu do grupy uprawniony powinien określić swe żądanie oraz wskazać okoliczności uzasadniające je. Powinien również przedstawić dowody. Wykaz osób, które należą do grupy, sporządza powód i przedstawia sądowi, dołączając stosowne oświadczenia. Sąd doręcza wykaz pozwanemu. Z chwilą przedstawienia sądowi oświadczenia o przystąpieniu do grupy między jej członkiem a pozwanym powstaje skutek sprawy w toku. Osoba, która przed wszczęciem postępowania grupowego wytoczyła przeciwko pozwanemu powództwo o to roszczenie, może złożyć oświadczenie o przystąpieniu do grupy (nie później niż do zakończenia postępowania w pierwszej instancji). Wówczas sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie indywidualnej.
Podstawa prawna
Art. 10 i 11 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44).

Czy trzeba wynająć prawnika

Grupa nowych nabywców mieszkań zamierza złożyć pozew grupowy przeciwko deweloperowi. Czy w sądzie muszą być reprezentowani przez adwokata?

W postępowaniu grupowym obowiązuje co do zasady przymus adwokacko-radcowski. Dotyczy to również sytuacji, kiedy reprezentantem grupy wnoszącej powództwo jest powiatowy (miejski) rzecznik praw konsumentów. Od zasady zastępowania reprezentanta grupy przez adwokata bądź radcę prawnego ustawa przewiduje jeden wyjątek. Wynajęcie profesjonalisty nie jest konieczne, gdy reprezentantem grupy jest właśnie adwokat lub radca prawny. Warto pamiętać, że umowa regulująca wynagrodzenie pełnomocnika może określać wynagrodzenie w stosunku do kwoty zasądzonej na rzecz powoda. Zgodnie z ustawą umowa regulująca wynagrodzenie pełnomocnika może określać wynagrodzenie w stosunku do kwoty zasądzonej na rzecz powoda, nie więcej niż 20 proc. tej kwoty.
Podstawa prawna
Art. 4 i 5 ustawy z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. nr 7, poz. 44).