Jak sporządzić testament, który będzie ważny w świetle prawa?

Materię sporządzania testamentu regulują przede wszystkim przepisy Kodeksu cywilnego.

Aktualizacja - najnowsza wersja jak sporządzić testament

Warto dodać, że testament obejmuje zarówno dokument, w którym testator (czyli osoba, która sporządza testament) spisuje swoją ostatnią wolę, jak i czynność prawną charakteryzującą się określonymi cechami.

Kto może sporządzić testament

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego testament jest prawnie ważny tylko wówczas, gdy osoba, która go sporządziła lub odwołała – dysponuje pełną zdolnością do czynności prawnych (art. 944 k.c.).

Co ważne, testament na charakter osobisty, co oznacza, że nie można go sporządzić ani odwołać przez pełnomocnika. W testamencie można zawrzeć rozporządzenia tylko jednej osoby, dokument spisany wspólnie z inną osobą (np. z małżonkiem) będzie nieważny.

Należy także pamiętać, że testament wywołuje skutki na wypadek śmierci – co oznacza, że skutki te pojawiają się nie wcześniej, niż dopiero w momencie śmierci spadkodawcy.

Rodzaje testamentu

Kodeks cywilny wyróżnia dwa rodzaje testamentu: zwykły i szczególny.

• Testament zwykły

Ten rodzaj testamentu może być sporządzony przez każdą osobę, która posiada zdolności do czynności prawnej i w każdej chwili.

Testament własnoręczny (holograficzny) – najczęściej spotykany rodzaj zapisu na wypadek śmierci. Spadkodawca musi go napisać w całości pismem ręcznym, podpisać i opatrzyć datą (art. 949 k.c.). Jednak w myśl przepisów brak daty nie pociąga za sobą nieważności napisanego testamentu – pod warunkiem, że nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu czy do jego treści.

Testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego przez notariusza (art. 950 k.c.)

Testament allograficzny – to ustne oświadczenie ostatniej woli wypowiedziane w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego (art. 951 k.c.).

Z przepisów k.c. wynika, że oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia, a potem odczytuje w obecności świadków.
Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków.

Co ważne, osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu allograficznego.

• Testament szczególny

Ten rodzaj testamentu dopuszczalny jest w wyjątkowych sytuacjach, np. wówczas, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo gdy nie ma możliwości zachowania ostatniej woli za pomocą testamentu zwykłego.

Testament ustny – czyli oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy w obecności co najmniej trzech świadków. Taki testament będzie ważny tylko wówczas, gdy oświadczenie spadkodawcy w ciągu roku zostanie spisane, a pismo podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich świadków.

Jeśli z jakichś powodów okaże się to niemożliwe, w ciągu sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy wola spadkobiercy powinna zostać potwierdzona przed sądem przez trzech, względnie dwóch świadków (art. 952 k.c.).

Testament podróżny – można go sporządzić na polskim statku powietrznym lub morskim w ten sposób, że spadkobierca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków.

Następnie dowódca statku spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca (art. 953 k.c.).

Testament wojskowy – jest określony rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej wydanym w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

Nie każda osoba może być świadkiem: w art. 956 i 967 k.c. wyszczególniona jest grupa osób, która nie może pełnić tej funkcji.

Wybór formy testamentu zależy tylko i wyłącznie od testatora i od okoliczności, w jakich się znalazł. Jeśli został sporządzony testament, a testator chciałby go zmienić albo odwołać - nic nie stoi na przeszkodzie, oczywiście pod warunkiem, że odbędzie się to zgodnie z przepisami prawa.