Po śmierci spadkodawcy, jego spadkobiercy stają się właścicielami jego majątku – zarówno aktywów, jak i długów. Powstaje między nimi współwłasność. Każdy jest po części (ułamku) właścicielem wszystkich przedmiotów wchodzących w skład spadku z osobna. Rozdzielenie masy spadkowej między współspadkobierców powołanych do dziedziczenia jest działem spadku.

Wraz z zakończeniem trwania wspólności określa się wielkość sched spadkobierców. W tym celu określa się wartość całego majątku. Dział spadku może być dokonany w drodze umowy lub w drodze postępowania przed sądem.

Ważne. Współspadkobiercy nie muszą dokonywać działu spadku. Ustawa nie nakłada na nich takiego obowiązku.

Dział spadku może zostać dokonany długo po śmierci spadkodawcy, nie ma podanego terminu ostatecznego.

Jeśli wszyscy spadkodawcy są zgodni co do zakresu i szczegółów podziału majątku wchodzącego w skład masy spadku – mogą sporządzić umowę, w której uregulują zasady podziału. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa musi mieć formę aktu notarialnego.

Umowa nie musi dotyczyć całości spadku, a tylko ograniczyć się do jego części. Jest to przydatne w sytuacjach, w których sporny jest tylko jeden elementów spadku, co do pozostały natomiast istnieje zgoda spadkobierców.

Jeśli nie ma zgody między spadkobiercami w kwestii podziału spadku, działu takiego można dochodzić przed sądem rejonowym miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w postępowaniu nieprocesowym. W pierwszej kolejności konieczne jest dokonanie spisu inwentarza, a istotna dla rozpoczęcia czynności przed sądem jest chwila otwarcia spadku, czyli śmierć spadkodawcy.

Postępowanie jest nieprocesowe, a uczestnikami są wszyscy spadkobiercy, nawet ci, którzy zbyli udział w spadku oraz wszyscy zapisobiorcy zwykli. Przeprowadzenie działu przed sądem ma na celu dokonanie fizycznego podziału spadku i określenie schedy spadkowej każdego uprawnionego do spadku.

Darowizny, testamenty,spadki po zmianach przepisów. >>> Sprawdź, kto musi zapłacić podatek od dziedziczonej nieruchomości

Dział spadku powinien obejmować całą masę spadkową, a jedynie w niektórych sytuacjach można domagać się podziału części spadku (np. jeżeli istnieją wątpliwości czy wszystkie rzeczy określone jako spadek należały do spadkodawcy). Wartość składu spadku ustala się według cen obowiązujących w dniu orzekania. W przypadku sprzeczności między spadkobiercami, co do wartości przedmiotów spadku sąd może powołać biegłego, a jeżeli oświadczenia składane przez spadkobierców są ze sobą sprzeczne, sąd wyjaśnia wszelkie rozbieżności.
Sąd na wniosek spadkobiercy dokona rozdzielenia przedmiotów i praw należących do spadku. Sąd nie jest jednak związany wnioskiem – i może dokonać rozporządzenia w sposób jaki uzna za właściwy, biorąc pod uwagę:

  • stan majątkowy spadkodawców,
  • miejsce ich zamieszkania,
  • wzajemne stosunki między spadkodawcami,
  • charakter przedmiotów należących do spadku.