Jak przekazać majątek niespokrewnionej osobie? Najprościej - za pomocą zapisu windykacyjnego

23 października 2011 r. weszła w życie długo oczekiwana i bardzo potrzebna zmiana kodeksu, dzięki której rozporządzanie majątkiem na wypadek śmierci jest uproszczone.

Wskazana przez testatora osoba (z rodziny lub nie spokrewniona) będzie mogła otrzymać składnik majątku już w chwili otwarcia spadku, czyli w momencie śmierci autora testamentu, bez konieczności podejmowania dodatkowych działań. Jest to bardzo duże ułatwienie – dotychczas bowiem bezpośrednie przekazanie określonej osobie konkretnego składnika majątku nie było możliwe.

Akt notarialny

Nie wystarczy napisać w testamencie, że przekazujemy konkretną rzecz danej osobie. By móc uznać zapis windykacyjny za skuteczny, niezbędne jest sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego (art. 9811 Kodeksu cywilnego).

Spełnienie tego warunku jest konieczne, zaś jego brak powoduje nieskuteczność zapisu windykacyjnego.

Co może być przedmiotem zapisu

Kodeks cywilny wskazuje, co może być przedmiotem zapisu. W katalogu znajdują się:

1. Rzeczy oznaczone co do tożsamości (np. samochód, łódź).

2. Zbywalne prawa majątkowe (np. majątkowe prawa autorskie).

3. Przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolne.

4. Ustanowione na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.

Co ciekawe, spadkodawca może także zapisać w testamencie prawa albo rzeczy, wymienione w art. 981[1] § 2 k.c. należące do majątku wspólnego małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej. Pozwala na to uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r. (sygn. akt. III CZP 46/12).

Należy dodać, że przedmiot zapisu windykacyjnego jest wyłączany z masy spadkowej, ale jego wartość jest uwzględniana przy wyliczaniu zachowku.

Pieniędzy nie zapiszemy

Warto pamiętać, że pieniądze nie mogą być przekazane za pomocą zapisu windykacyjnego.

Nie można także obciążyć zapisu warunkiem, ani terminem. Dla przykładu: nie można przekazać synowi samochodu pod warunkiem, że skończy studia.

Zapis można odrzucić

Osoba wskazana przez testatora na mocy zapisu windykacyjnego ma także prawo do odrzucenia rzeczy. Prawo to jest przydatne zwłaszcza wtedy, gdy zapisana rzecz jest obciążona długiem.

Należy przy tym pamiętać, że podobnie jak przy zwykłym dziedziczeniu – jeśli w ciągu 6 miesięcy nie odrzucimy spadku, będzie to jednoznaczne z jego przyjęciem.

Opłaty

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej wprowadza następujące opłaty:

200 zł – sporządzenie testamentu z zapisem windykacyjnym

100 zł – poświadczenie dziedziczenia z zapisem windykacyjnym