1 stycznia br. weszła w życie nowelizacja kodeksu karnego wykonawczego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 126 k.k.w. środki pieniężne zebrane przez skazanego mogą być przekazywane na jego wniosek na wybrany rachunek bankowy lub książeczkę oszczędnościową.

Środki te, zgromadzone w tzw. żelaznej kasie, wypłacane są osobie pozbawionej wolności w chwili opuszczenia przez nią jednostki penitencjarnej i mają służyć pokryciu kosztów przejazdu do miejsca zamieszkania i utrzymaniu w pierwszych dniach wolności. Przy czym kwota ta nie podlega egzekucji.

Konsumpcja kwoty

Jak wskazuje RPO, w przepisie nie sprecyzowano jednak pojęcia „wybrany rachunek bankowy”, w związku z czym pojawiają się wątpliwości interpretacyjne. Zdaniem dyrektora generalnego Służby Więziennej jest to „rachunek, którego skazany jest właścicielem lub współwłaścicielem”, natomiast Sąd Okręgowy w P. uznał, że może to być dowolny rachunek wskazany przez osadzonego.

Według RPO niedookreślenie pojęcia „wybrany rachunek bankowy” jest potencjalnie sprzeczne z celem gromadzenia tych środków, jakim jest zapewnienie pewnej kwoty na przejazd do miejsca zamieszkania i utrzymanie w pierwszych dniach po opuszczeniu zakładu karnego.

Nieograniczony wybór rachunku bankowego może sprawić, że skazany przekaże środki dowolnej osobie i na cel odmienny od określonego.

Odpowiedniego zabezpieczenia celu gromadzenia tych środków nie zapewniają również wytyczne dyrektora generalnego Służby Więziennej, dotyczące jednolitego postępowania w tej kwestii, gdyż mogą skutkować „przedwczesną konsumpcją” zebranej kwoty.

Jak dojechać do banku

Rzecznik zwrócił też uwagę, że zgodnie z art. 126 k.k.w. administracja jednostek penitencjarnych ma obowiązek przekazania skazanym w chwili ich zwolnienia zgromadzonych środków w trybie określonym w tym przepisie. Jednak, jak informują skazani, otrzymują oni od administracji zakładów informacje, że w dniu zwolnienia środki zgromadzone na rachunku bankowym nie będą wypłacane w siedzibie jednostek.

Zdaniem RPO może to powodować, że skazani opuszczający jednostkę położoną w miejscowości, w której bank nie ma swojego przedstawicielstwa, zostaną pozbawieni środków umożliwiających im dotarcie do niego w celu wypłaty pieniędzy z rachunku bankowego.

Skazani poinformowali ponadto, że po nowelizacji istnieje możliwość prowadzenia egzekucji sądowej ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym, pomimo ich kodeksowej ochrony. W związku z tym RPO zwrócił się do ministra sprawiedliwości o podjęcie działań w celu zmiany art. 126 k.k.w.