ikona lupy />
Stanisław Rachelski, radca prawny, wspólnik zarządzający, Kancelaria Prawnicza Rachelski i Wspólnicy
W szczególnych sytuacjach, jeżeli zarząd lub rada nadzorcza nie wytoczy powództwa w ciągu roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, prawo do wniesienia pozwu o naprawienie szkody wyrządzonej spółce zyskuje każdy jej wspólnik (art. 295 par. 1 k.s.h.).
W takiej sytuacji wspólnik działa we własnym imieniu – jako powód, ale na rzecz spółki. To oznacza, że ewentualnie zasądzone odszkodowanie przypadnie spółce, a nie wspólnikowi.
Prawo do wniesienia powództwa nie jest uzależnione od liczby i rodzaju posiadanych udziałów w spółce.
Ważne jest, aby wnoszący powództwo posiadał status wspólnika nie tylko w momencie wnoszenia powództwa, ale również w trakcie trwania procesu i wydania wyroku. Wydając wyrok, sąd bierze bowiem za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (umocowanie procesowe wspólnika do dochodzenia roszczeń na rzecz spółki). Wynika to z art. 316 par. 1 k.p.c.
W celu przeciwdziałania bezzasadnym pozwom pozwany może zgłosić przy pierwszej czynności procesowej żądanie złożenia przez występującego w roli powoda kaucji na zabezpieczenie pokrycia grożącej mu szkody.
Niezłożenie kaucji w terminie powoduje odrzucenie pozwu i umorzenie postępowania.

Sąd Najwyższy w uchwale z 27 lutego 1995 r. (sygn. akt III CZP 18/95) stwierdził, że na postanowienie sądu nakazujące powodowi złożenie kaucji na zabezpieczenie grożącej pozwanemu szkody zażalenie nie przysługuje.

Dopuszczalna jest natomiast kontrola tego postanowienia przez sąd drugiej instancji w postępowaniu wywołanym wniesieniem zażalenia na postanowienie o odrzuceniu pozwu.
Istotne jest też, że w przypadku gdy powództwo okaże się nieuzasadnione, a wnoszący je powód działał w złej wierze lub dopuścił się rażącego niedbalstwa, zobowiązany jest naprawić szkodę pozwanemu (art. 295 par. 4 k.s.h.).