Do 8 sierpnia 2011 r. użytkownik wieczysty może skorzystać z bonifikaty przy wykupie nieruchomości. W zależności od położenia gruntu jej wysokość wynosi nawet 90 proc. wartości. Natomiast wniosek o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności ma prawo złożyć do końca 2012 r. Jednak właściciel gruntu, który zgodzi się na przekształcenie prawa po 8 sierpnia 2011 r., nie udzieli mu bonifikaty.
O zlikwidowaniu uprawnień dla użytkowników wieczystych związanych z obowiązkową bonifikatą zadecydował Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 26 stycznia 2010 r. Uznał wówczas, że znowelizowana w 2007 r. ustawa z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz.U. z 2005 r. nr 175, poz. 1459 z późn. zm.) nie jest zgodna z konstytucją.

Kto składa wniosek

O przekształcenie użytkowania wieczystego mogą ubiegać się osoby fizyczne, które były użytkownikami nieruchomości 13 października 2005 r., czyli w dniu wejścia w życie ustawy z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Chodzi tutaj o nieruchomości zabudowane na cele mieszkaniowe, zabudowane garażami albo przeznaczone pod tego rodzaju zabudowę, a także nieruchomości rolne.
O przekształcenie prawa do gruntu mogą ubiegać się też osoby fizyczne i prawne, które są właścicielami lokali, a ich udział w nieruchomości wspólnej obejmuje prawo użytkowania wieczystego. W takiej sytuacji są np. właściciele mieszkań we wspólnotach mieszkaniowych w Warszawie. Każdy z nich ma prawo wystąpić z wnioskiem, natomiast takiego wniosku nie może złożyć wspólnota, ponieważ udział w nieruchomości przysługuje łącznie wszystkim właścicielom lokali. Są oni współużytkownikami wieczystymi.
Oprócz nich prawo do przekształcenia przysługuje także spółdzielniom mieszkaniowym, które są właścicielami budynków mieszkalnych i garaży.
W tych przypadkach przekształcenia muszą domagać się wszyscy właściciele lokali. Brak zgody choćby jednego właściciela powoduje, że na przekształcenie musi wyrazić zgodę sąd (należy ją dołączyć do wniosku o przekształcenie).
Sprawa przekształcenia nieruchomości przeznaczonych pod garaże w praktyce rodzi wątpliwości. Z prawa do przekształcenia nie można skorzystać wtedy, gdy na nieruchomości stoją wyłącznie zadaszone miejsca parkingowe lub blaszaki, czyli garaże bez fundamentów, które nie są trwale związane z gruntem. Aby w takich przypadkach dokonać przekształcenia, należy wykazać, że nieruchomość jest przeznaczona na cele zabudowy garażowej. Przeznaczenie powinno być określone w umowie o użytkowanie wieczyste. Gdy zaś w umowie brak tego określenia, to wówczas wiążące są ustalenia z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Do przekształcenia uprawnione są także osoby, które zostały wywłaszczone lub należący do nich grunt został przejęty na rzecz Skarbu Państwa przed 5 grudnia 1990 r. i były użytkownikami wieczystymi 13 października 2005 r. Oprócz nich uprawnienia mają osoby, które utraciły własność gruntu w Warszawie na podstawie tzw. dekretów Bieruta z 1945 roku, a w zamian za to otrzymały prawo użytkowania wieczystego. W stosunku do nich nie ma żadnych ograniczeń co do tego, kiedy uzyskały prawo użytkowania wieczystego. Osoby te mogą swoje uprawnienia sprzedać, podarować lub zamienić, a po ich śmierci przechodzą one na spadkobierców.

Do starosty lub wójta

Wniosek o przekształcenie należy złożyć do wójta (burmistrza albo prezydenta miasta), gdy grunt stanowi własność jednostek samorządu terytorialnego, albo do starosty, gdy jego właścicielem jest Skarb Państwa. Razem z nim składa się załączniki: aktualny odpis z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości oraz kopię aktu notarialnego, która potwierdza jej nabycie. Gdy użytkownik spełnia wymogi do przekształcenia, nie może otrzymać decyzji odmownej.
Organ, który wydaje decyzję o przekształceniu, decyduje też o bonifikacie. W wysokości 90 proc. otrzymuje ją osoba, w której gospodarstwie domowym dochód na jednego członka nie przekracza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za ostatnie półrocze roku poprzedzającego ten, w którym użytkownik wystąpił z żądaniem. Przekształcona nieruchomość musi być wówczas zabudowana na cele mieszkaniowe lub być przeznaczona pod taką zabudowę. Natomiast bonifikatę w wysokości 50 proc. otrzymują osoby, które uzyskały prawo użytkowania wieczystego przed 5 grudnia 1990 r. i ich następcy prawni, a także użytkownicy wieczyści nieruchomości lub ich części wpisanych do rejestru zabytków (przepis ten nie został uchylony).
Oprócz bonifikat, o które można ubiegać się tylko do 8 sierpnia 2011 r., właściwe organy mogą przyznać również inne. Bonifikat się nie kumuluje, a osoba uprawniona ma prawo do najkorzystniejszej z przysługujących.
Korzyści z przekształcenia
Użytkownik wieczysty po przekształceniu prawa użytkowania we własność będzie miał następujące korzyści:
● nie musi ponosić opłat za użytkowanie wieczyste gruntu w wysokości 1 proc. rocznie, które z roku na rok gwałtownie rosną, a podatek, który będą musieli uiszczać, jest znacznie niższy;
● właściciel nie może mu wypowiedzieć użytkowania wieczystego;
● będzie mógł swobodnie dysponować gruntem, ponieważ przestaną go wiązać porozumienia zawarte przy obejmowaniu użytkowania co do wykonywania prawa (np. mógł zostać zobowiązany do postawienia domu we wskazanym w porozumieniu terminie).