Subskrybuj nas na Youtube
Jesteśmy małą rodzinną spółką z o.o. Wynajmujemy od gminy lokal użytkowy, który wymaga remontu. Staramy się o nabycie od gminy tej nieruchomości – koszty zakupu będą kredytowane. Oprócz tego musimy ponieść opłatę notarialną, ok. 3–4 tys. zł. To dla nas znaczna kwota, spółka funkcjonuje głównie dzięki kredytom, a obecnie jest na granicy zdolności kredytowej. Czy istnieje możliwość, aby notariusz udzielił przedsiębiorcy ulgi?
Tak, przedsiębiorca ma możliwość ubiegania się o zwolnienie od wynagrodzenia za czynności notarialne. Przy czym konieczne będzie wykazanie przed sądem braku dostatecznych środków na ww. cel. Decyzję w tym zakresie wydaje bowiem sąd.
Z art. 5 prawo o notariacie wynika, że notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie, określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności. Z kolei w par. 3 rozporządzenia w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej wskazano wspomniane maksymalne stawki. I tak, przykładowo, maksymalna stawka wynosi od wartości:
– powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1 proc. od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
– powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4 proc. od nadwyżki powyżej 60 000 zł.
Zatem niewątpliwie stosowanie ww. regulacji wiąże się z koniecznością ponoszenia znacznych opłat notarialnych (z pewnymi preferencjami w zakresie niektórych czynności sprzedaży nieruchomości wskazanych w par. 6) z tytułu nabycia własności nieruchomości.
Z punktu widzenia podanego zapytania na szczególną uwagę zasługuje jednak art. 6 ww. ustawy. W jego par. 1 postanowiono, że jeżeli strona czynności notarialnej nie jest w stanie bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ponieść żądanego przez notariusza wynagrodzenia, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania o zwolnienie w całości lub w części od ponoszenia tego wynagrodzenia. Co istotne, jak podano w par. 2, ww. preferencję stosuje się odpowiednio do osoby prawnej, która wykaże, że nie ma dostatecznych środków na ponoszenie wynagrodzenia żądanego przez notariusza.
Natomiast z par. 3 ww. artykułu wynika, że sąd po ustaleniu, że zachodzi potrzeba dokonania czynności notarialnej, uwzględnia wniosek i wyznacza notariusza do dokonania żądanej przez stronę czynności notarialnej. Wówczas za stronę zwolnioną od ponoszenia wynagrodzenia za dokonaną czynność notarialną wynagrodzenie ponosi Skarb Państwa. Wynagrodzenie przyznaje notariuszowi, na jego wniosek, sąd, który wyznaczył notariusza, na podstawie taksy, o której mowa w art. 5.
Cała procedura rozpoznania ww. wniosku zainteresowanego podmiotu odbywa się zaś w trybie odpowiednich regulacji kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, z uwzględnieniem przepisów o zwolnieniu od kosztów sądowych.
Zatem istnieje możliwość ubiegania się przez zainteresowany podmiot o zwolnienie w całości lub w części z ww. wynagrodzenia notariusza. Należy jednak zwrócić uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze, stosowny wniosek winien być złożony do właściwego sądu rejonowego, tj. według miejsca zamieszkania, względnie siedziby ww. podmiotu, a nie do notariusza. Po drugie, wniosek może złożyć nie tylko osoba fizyczna, lecz i osoba prawna, w konsekwencji może to zrobić także spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
W przypadku czytelnika kluczowe będzie wykazanie ww. ustawowej przesłanki, czyli wykazanie przez spółkę, że nie posiada dostatecznych środków na opłacenie wynagrodzenia żądanego przez notariusza. Z orzecznictwa sądowego ukształtowanego na kanwie zwolnienia od kosztów sądowych wynikają pewne istotne wskazówki dla osób prawnych ubiegających się o taką preferencję. I tak przejściowe trudności materialne związane z działalnością gospodarczą co do zasady nie uzasadniają zwolnienia od kosztów (por. wyrok SN z 26 kwietnia 2017 r., sygn. akt I Cz 49/17). Nadto wykazanie braku posiadania dostatecznych środków na poniesienie kosztów sądowych oznacza konieczność udowodnienia spełnienia tej okoliczności, nie wystarczy więc – jak w przypadku osób fizycznych – samo złożenie oświadczenia (por. wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 5 marca 2018 r., sygn. akt VIII Gz 93/18). Do rozstrzygnięcia wniosku osoby prawnej o zwolnienie od kosztów sądowych potrzebne są zatem aktualne, miarodajne informacje o jej kondycji finansowej i możliwościach płatniczych. Korzyść ze zwolnienia od kosztów ma odnieść strona i to ona powinna w sposób wszechstronny przedstawić dowody, które pozwalają ocenić jej sytuację majątkową w dacie złożenia wniosku. Należy zatem przedstawić nie tylko bilans roczny, sprawozdanie finansowe, lecz także np. wyciągi z kont bankowych, raporty kasowe, deklaracje podatkowe, umowy kredytowe czy pisma banku oceniające zdolność kredytową, dokumenty stwierdzające obciążenie nieruchomości hipoteką (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z 27 lutego 2017 r., sygn. akt VIII Gz 22/17).
Podstawa prawna
•art. 5, art. 6 ustawy z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 540; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020)
•par. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 272; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2196)
