Przedsiębiorcy, którzy trafili do rejestru dłużników na mocy prawomocnego postanowienia o wyjawieniu majątku, mają problem. Nawet po spłacie zobowiązania brak jest podstaw, by usunąć wpis.
Przedsiębiorcy, którzy trafili do Rejestr Dłużników Niewypłacalnych (RDN), ale po pewnym czasie uregulowali zobowiązanie, ze zdziwieniem się dowiadują, że choć nie mają już żadnych długów, to nie mogą skutecznie doprowadzić do usunięcia wpisu. Powód? Okazuje się, że w prawie jest luka: nie ma
przepisu pozwalającego na wykreślenie z rejestru. W efekcie ich wpis figuruje jako aktualny, a to utrudnia im działalność.
RDN jest częścią Krajowego Rejestru Sądowego i ma ostrzegać przed kłopotliwymi kontrahentami. W odróżnieniu od rejestrów prywatnych (np. Krajowego Rejestru Długów), jest katalogiem publicznym – prowadzą go wybrane wydziały gospodarcze
sądów rejonowych, zwane sądami rejestrowymi na podstawie ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. nr 121, poz. 769 ze zm.; dalej: ustawa o KRS). Jak wywodzi Sąd Najwyższy w postanowieniu z 19 lutego 2003 r. (sygn. akt V CK 7/03): „Jest to rozwiązanie prawne chroniące potencjalnego wierzyciela przed niewypłacalnością dłużnika jeszcze przed powstaniem zobowiązania”. W 2015 r. wpisano do RDN ok. 68 tys. podmiotów.
W rejestrze dłużników niewypłacalnych ewidencjonowane są te podmioty, które spełniają kryteria wskazane w art. 55 lub 56 ustawy o KRS. Zgodnie z art. 55 pkt 3 tej ustawy do RDN mocą postanowienia sądu rejestrowego m.in. wpisuje się z urzędu dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia
majątku w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym. Podstawę takiego wpisu stanowi wyłącznie prawomocne postanowienie sądu w przedmiocie wyjawienia majątku, którego odpis przekazuje on do właściwego sądu rejestrowego. Konsekwencje są istotne: podmioty spełniające wskazaną przesłankę uznawane są przez ustawodawcę za dłużników niewypłacalnych.
Problematyczna sytuacja dla dłużnika powstać może wtedy, gdy już po wydaniu przez sąd postanowienia o wpisie danych dłużnika do RDN spłaci on całość należności na rzecz wierzyciela, a ten cofnie w związku z tym wniosek egzekucyjny. Postępowanie egzekucyjne, w ramach którego przeprowadzono wyjawienie majątku, zostałoby więc umorzone. W takiej sytuacji pojawia się jednak istotny problem
prawny. Otóż ustawa o KRS nie przewiduje formalnej podstawy do wykreślenia danych takiego dłużnika z rejestru mimo ustania stanu jego niewypłacalności.
Przesłanki wykreślenia z rejestru przewiduje art. 59 ustawy o KRS. Katalog jest zamknięty: uchylenie lub zmiana postanowienia, na którego podstawie dokonano wpisów, uchylenie orzeczenia o ogłoszeniu upadłości, gdy tytuł wykonawczy stanowiący podstawę wpisu został prawomocnym orzeczeniem sądu pozbawiony wykonalności, umorzenie prawomocnym orzeczeniem sądu zobowiązań osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, której upadłość ogłoszono. Ustawa nie przewiduje zatem wykreślenia danych dłużnika, nawet jeśli umorzono prowadzone względem niego
postępowanie egzekucyjne z uwagi na spłatę dochodzonej przez wierzyciela należności w oparciu o ugodę pozasądową.
Obecna regulacja prowadzi więc do nieuzasadnionego karania byłego dłużnika: wpis znacząco ogranicza możliwości funkcjonowania w obrocie gospodarczym.
Sądy też mają związane ręce. Postępowanie w przedmiocie dokonania wpisu do RDN prowadzone jest bowiem na podstawie przepisów o postępowaniu rejestrowym (art. 6941-6948 kodeksu postępowania cywilnego), co oznacza, że sąd orzekający o wpisie lub o jego wykreśleniu nie bada merytorycznych podstaw, czyli przyczyn niewypłacalności dłużnika lub aktualnego stanu jego majątku. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 22 kwietnia 2005 r. (sygn. akt II CK 650/04): „W postępowaniu o wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych niedopuszczalne jest weryfikowanie prawomocnych orzeczeń sądowych stanowiących podstawę wpisu”.
Konieczne szybkie uregulowanie
Wydaje się, że legislator powinien wprowadzić formalną podstawę do wykreślenia danych dłużnika po spłacie wierzytelności i umorzeniu postępowania egzekucyjnego, w ramach którego przeprowadzono postępowanie w przedmiocie wyjawienia majątku. W przeciwnym razie wpisy w rejestrze dłużników niewypłacalnych dokonane na podstawie art. 55 pkt 3 ustawy o KRS podlegałyby wykreśleniu z urzędu zgodnie z art. 60 KRS dopiero po upływie 10 lat od dokonania wpisu. Mając więc na względzie ściśle formalny charakter postępowania rejestrowego, regulacja wymaga jednoznacznego doprecyzowania, tak aby sądy rejestrowe miały formalną podstawę do wykreślania wpisów dłużników, u których stan niewypłacalności ustał wskutek spłaty wierzytelności. Do czasu usunięcia luki prawnej trzeba będzie liczyć na racjonalne podejście sądów orzekających, oparte na wykładni funkcjonalnej.
Ministerstwo Sprawiedliwości szykuje zmiany
Problem braku możliwości wykreślenia niektórych wpisów z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych zauważyło już Ministerstwo Sprawiedliwości. W założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw, który obecnie znajduje się w konsultacjach, zaproponowano przepis dający możliwość wykreślenia dłużnika z RDN w sytuacji, gdy po dokonaniu wpisu zapadło orzeczenie lub decyzja, z których wynika, że wpisana do rejestru należność nie istnieje lub wygasło zobowiązanie. Mało tego: od 2018 r. przewiduje się rezygnację z wpisu dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 55 pkt 3 ustawy o KRS). Ponadto sam RDN ma zniknąć, a jego funkcje przejmie Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości. Uznano, że prowadzenie RDN jest zbyt kosztowne w porównaniu do zainteresowania nim, zwłaszcza że podobną funkcję pełnią analogiczne rejestry w biurach informacji gospodarczej.
Jak znaleźć dłużnika i jego numer RDN
Rejestr prowadzony jest na zasadzie jawności, każdy ma prawo wglądu do danych. Zainteresowany sytuacją kontrahenta może sprawdzić, czy nie figuruje on na stronie internetowej prowadzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości (https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniedluznika). Trzeba tylko znać numer RDN kontrahenta. Zdobycie go nie jest trudne - podając dane identyfikacyjne podmiotu (imię, nazwisko, PESEL, nazwa, REGON, NIP), można złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia, czy i pod jakim numerem RDN został on wpisany.
Subskrybuj nas na Youtube