Trwający tydzień pomocy pokrzywdzonym stał się okazją do ostrej dyskusji na temat martwej ustawy, która miała im pomóc.
– Myślimy defensywnie o ofiarach – mówił prof. Andrzej Rzepliński, prezes Trybunału Konstytucyjnego otwierając wczorajszą konferencję prokuratora generalnego, organizowaną wspólnie z prezesem Trybunału Konstytucyjnego oraz rzecznikiem praw obywatelskich, pt. „Prawa ofiar przestępstw”. Tłumaczył, że gdy zajmujemy się przestępstwem, widzimy na pierwszym miejscu przede wszystkim sprawcę, a dopiero potem osoby dotknięte przestępstwem. Ma to zmienić dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Polska powinna dostosować do niej swoje przepisy do 16 listopada 2015 r.
Kto się liczy w procesie karnym
Prokurator generalny potwierdził, że centralnym punktem procesu karnego jest wciąż oskarżony, a nie pokrzywdzony. Jego zdaniem już dokonały się w tym zakresie duże zmiany, ale wciąż nie można mówić o rewolucji. O prawach ofiar przestępstw nie ma mowy w kluczowych aktach prawnych, w tym w konstytucji. Ustawa zasadnicza mówi co prawda o godności, ale nie odnosi tego bezpośrednio do osób pokrzywdzonych przestępstwem. Andrzej Seremet zaproponował, aby wprowadzić do konstytucji przepis, który mówiłby wprost: „Rzeczypospolita Polska chroni prawa ofiar przestępstw”.
Ustawa, która krzywdzi pokrzywdzonych
Z kolei prof. Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich, nie zostawiła suchej nitki na obecnej ustawie o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1415).
– Jeśli obchodzony w tym tygodniu Tydzień Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem ma nie być szyderstwem, to Ministerstwo Sprawiedliwości powinno wreszcie przedstawić założenia zmian tych przepisów – mówiła RPO.
Jej zdaniem ta ustawa dziś krzywdzi ofiarę.
– Skazuje także prokuratora na dwuznaczną sytuacje konfrontowania ofiary ze sprawcą. Narzekają na nią sędziowie. Uważam ją za swego wroga nr 1 – mówiła prof. Lipowicz. Zapewniała, że zrobi wszystko, aby zmienić wadliwe prawo. Zabiega o podjęcie inicjatywy przez prezydenta lub Senat, bo jak dotąd Ministerstwo Sprawiedliwości nie zaproponowało zmian.
– Prokurator może wnieść wniosek o kompensatę. Wiecie państwo, ile dotąd takich wniosków złożyli prokuratorzy? Tylko jeden – mówiła prof. Lipowicz.
– Mamy przygotowane założenia zmian ustawy o państwowej kompensacie. Niebawem zostaną one przedstawione publicznie i trafią na Komitet Stały Rady Ministrów – deklarował Wojciech Węgrzyn, wiceminister sprawiedliwości.
Od wczoraj trwa Tydzień Pomocy Pokrzywdzonym. W jego ramach w ośrodkach pomocy dla osób pokrzywdzonych przestępstwem zainteresowani mogą zgłaszać się na dyżury. Porad udzielają adwokaci, radcowie prawni, notariusze, prokuratorzy, policjanci, kuratorzy i komornicy.
W tym tygodniu w kilkudziesięciu ośrodkach w całym kraju można uzyskać darmową poradę prawników, policjantów, psychologów, terapeutów. Pełna lista punktów, do których można się zgłosić, wraz z terminami udzielania pomocy, znajduje się na stronie www.ms.gov.pl