Subskrybuj nas na Youtube
Sprawa dotyczyła sporu pomiędzy właścicielem nieruchomości a przedsiębiorstwem energetycznym, posiadającym w swoim władaniu słupy żelbetonowe oraz napowietrzną linię energetyczną NN 0,4kV z pięcioma przewodami, która przechodzi od wschodniej do zachodniej granicy działki. Wnioskodawca domagał się odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu, która miałaby polegać na prowadzeniu czynności mających na celu eksploatację sieci oraz obowiązku znoszenia przez każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istniejących urządzeń wchodzących w skład tej sieci, a także korzystania z nieruchomości obciążonej w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi urządzeń przesyłowych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Dodatkowo żądał blisko 20 tys. zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowioną służebność.
W odpowiedzi spółka podniosła zarzut zasiedzenia prawa służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Przedsiębiorstwo twierdziło, że od 1973 roku jest samoistnym posiadaczem urządzeń.
Analizując sprawę w pierwszej instancji sąd przychylił się do stanowiska uczestnika i wniosek oddalił. Wnioskodawca złożył apelację. Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie II Ca 591/14 uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Trzciance do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
Problematyczna nieruchomość znajduje się na terenie wielofunkcyjnej zabudowy wiejskiej. Jest ogrodzona, zagospodarowana, uzbrojona w energię elektryczną i wodę. Znajdują się na niej zabudowania mieszkalne oraz gospodarcze. Powierzchnia, którą zajmują słupy energetyczne jest całkowicie wyłączona z użytkowania. Całkowita powierzchnia służebności przesyłu na działce wynosi 585 m2, w tym część gruntu całkowicie wyłączona z użytkowania to 16,5 m2, część gruntu we współużytkowaniu właściciela gruntu i właściciela urządzeń energetycznych to 319,5 m2, powierzchnia pasa dojazdu do pasa służebności to 249 m2 – wskazano.
Pod koniec 2012 roku wnioskodawca wezwał spółkę do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu oraz zapłaty z tego tytułu jednorazowego wynagrodzenia.
Sąd analizując sprawę zwrócił uwagę na artykuł 305 1 Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 380) zgodnie z którym, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, która jest konieczna do korzystania z urządzeń znajdujących się na nieruchomości, jej właściciel może zgodnie z artykułem 305 2 k.c. żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.
Jak zauważył sąd „z uwagi na brak ustawowych "wskazówek", według których należy ustalić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu można tu per analogiam sięgnąć do dorobku orzecznictwa i doktryny dotyczących wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej (…) Wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Inwestycja na nieruchomości obciążonej służąca w gruncie rzeczy celom publicznym jest zdarzeniem nieodwracalnym w pewnym przedziale czasu. Przewidywany okres trwałości urządzeń ma również wpływ na wysokość wynagrodzenia, którego suma nawet w odległej perspektywie nie powinna przekraczać wartości obciążonej nieruchomości, a jeśli nieruchomość ze względu na głębokość posadowienia urządzeń przesyłowych może być nadal wykorzystywana, suma wynagrodzenia w takiej perspektywie powinna być odpowiednio niższa od wartości nieruchomości (za postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r. II CSK 401/11)”.
W przedmiotowej sprawie sąd doszedł do wniosku, że „wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze należy wziąć pod uwagę: zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność, ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, na przykład w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu. Na wysokość wynagrodzenia będzie miał wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela nieruchomości obciążonej”.
Co do podnoszonych przez uczestnika zarzutów dotyczących zasiedzenia, sąd wykluczył badanie jego przesłanek w niniejszym postępowaniu. Uznano, że zarzut ten nie został w tej skutecznie podniesiony. W postępowaniu „nie wskazano treści zasiedzianej rzekomo służebności gruntowej. Nie wiadomo jakie dokładnie prawa obejmuje podnoszony przez uczestnika zarzut”. Jak również „uczestnik nie potrafił podać dokładnie kiedy rozpoczął się bieg terminu zasiedzenia służebności”.
Z uwagi na powyższe sąd obciążył nieruchomości wnioskodawcy na rzecz uczestnika posiadającego na tej nieruchomości linię przesyłową, prawem polegającym na tym, że uczestnik może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Sąd obciążył również nieruchomość służebnością dojazdu do linii przesyłowej na działce.
Po drugie określono wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu z obszarem pasa dojazdowego koniecznego dla określenia służebności dojazdu. „W ocenie Sądu, do wartości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu należy w tej sprawie zaliczyć również umniejszenie wartości nieruchomości spowodowane posadowieniem urządzeń przesyłowych na działce. Niższa wartość działki wynikająca z istniejącej infrastruktury przesyłowej winna być zrekompensowana przez uwzględnienie w wynagrodzeniu za ustanowienie służebności, wynagrodzenia za obniżenie wartości nieruchomości”. Sąd nie zgodził się z twierdzeniem jakoby brak udowodnienia szkody przez wnioskodawcę miał być podstawą do odstąpienia od postulatu zmniejszenia wartości nieruchomości przez posadowienie urządzeń przesyłowych.
„Wynagrodzenie powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności, a zatem również zmniejszenie wartości nieruchomości’ – argumentowano.
Po zasięgnięciu opinii biegłego ustalono kwotę jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu (współkorzystania z nieruchomości) oraz wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzenia przesyłowego na poziomie 7.486 zł.
Wyrok Sądu Rejonowego w Trzciance, sygn. akt I Ns 1121/14