W stosunku do sprawcy przestępstwa z użyciem przemocy przeciwko osobie najbliższej sąd może orzec zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych. Prokurator może nakazać eksmisję sprawcy już po domowej interwencji.

Zakaz zbliżania się przez sprawcę rodzinnej przemocy do osób pokrzywdzonych jest nowym środkiem. Wprowadziła go do kodeksu karnego nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Obowiązujący od dnia 27 lipca 2005 r. Art. 41a. kodeksu karnego wprowadził nowy środek karny w postaci zakazu zbliżania. Polega on na tym, że sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. Może on być orzeczony fakultatywnie w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej; obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

Kiedy orzeczenie zakazu zbliżania jest obligatoryjne?

Środek karny w postaci zakazu zbliżania orzekany jest obligatoryjnie w sytuacjach:

  • skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania
  • za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego; obowiązek
  • lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

W razie ponownego skazania sprawcy na obligatoryjny zakaz, sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu na zawsze.

Z rozwiązania tego nie korzysta się często w praktyce. Uzasadnieniem wprowadzenia zakazu zbliżania były - podobnie jak zakazu określonego w art. 41 § 1a i 1b:

§ 1a. Sąd może orzec zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi, na zawsze w razie skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego.

§ 1b. Sąd orzeka zakaz, o którym mowa w § 1a, na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w tym przepisie.

- zaostrzenie walki z przestępczością seksualną skierowaną na szkodę małoletnich, a przede wszystkim konieczność uniemożliwienia lub utrudnienia kontynuacji przestępczości seksualnej. Jak podkreślono w uzasadnieniu tej ustawy, sprawcy, którzy stykają się z małoletnimi w ramach działalności zawodowej, mogą stanowić dla małoletnich poważne zagrożenie.

Powyższe obowiązki i zakazy, choć wymienione w jednym artykule, mają jednak charakter odrębnych środków karnych. Stosowane mogą one być odrębnie oraz łącznie.

Sąd orzeka zakaz zbliżania się w razie skazania za przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciw osobie najbliższej. Jeżeli sprawca popełni przestępstwo po raz kolejny, sąd może orzec zakaz zbliżania się na zawsze. Orzekając ten środek karny, sąd może określić odległość, na jaką oskarżony może zbliżać się do pokrzywdzonych. Jeżeli sprawca nie zastosuje się do nałożonego przez sąd zakazu, grozi mu kara do 3 lat pozbawienia wolności. Przy orzekaniu omawianego środka sąd przesyła odpis wyroku jednostce Policji. Powierza również nadzór nad wykonywaniem zakazu zawodowemu kuratorowi sądowemu.

Eksmisja

Policjant może skierować do prokuratora wniosek o eksmisję sprawcy przestępstwa. Uprawnienie to przysługuje Policji, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że sprawca ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec pokrzywdzonych, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Z wnioskiem o eksmisję Policja powinna wystąpić w ciągu 24 godzin od zatrzymania sprawcy. Eksmitowanemu można na jego wniosek wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe. Nie mogą to być placówki pobytu ofiar przemocy w rodzinie. Środek w postaci nakazania sprawcy opuszczenia lokalu stosuje się przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Może on jednak być przedłużony.