Straż miejska jest formacją tylko wspomagającą pracę policji, dlatego uprawnienia miejskich funkcjonariuszy są mniejsze niż policjantów.
Głównym obowiązkiem straży jest ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych, i w związku tym strażnicy mają prawo do udzielania pouczeń, legitymowania w celu ustalenia tożsamości, a także zatrzymania osób stwarzających zagrożenie dla otoczenia - ale tylko po to, aby doprowadzić je do najbliższej jednostki policji.
Strażnik miejski może też dokonać kontroli osobistej i przeszukać bagaż osoby, która jest podejrzana o popełnienie czynu zabronionego - ma też do tego prawo podczas zatrzymania niebezpiecznej osoby lub jeśli osoba nietrzeźwa, która jest doprowadzana do izby wytrzeźwień, może mieć przy sobie przedmioty niebezpieczne dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Ponadto, jeśli chodzi o przeciwdziałanie przestępstwom lub zarejestrowanie dowodów na jego popełnienie, straż ma prawo nagrywać obraz zdarzeń w miejscach publicznych. Kiedy wolno przetwarzać dane osobowe właściciela pojazdu zarejestrowanego przez monitoring>>
Za wykroczenia przeciwko porządkowi publicznemu czy bezpieczeństwu osób i mienia straż miejska może karać mandatami lub kierować wnioski o ukaranie do sądu. Mandat można otrzymać między innymi za zakłócanie ciszy nocnej, picie alkoholu w miejscach publicznych czy niszczenie cudzego mienia, w tym malowanie graffiti na budynkach. Jednak już nakładanie grzywien na kierowców zostało do 2016 roku znacznie ograniczone.
Co może strażnik miejski na drodze
Straże gminne i miejskie straciły bowiem możliwość kontroli fotoradarowej kierowców - zarówno za pomocą urządzeń przenośnych, jak i tych zainstalowanych w pojazdach straży. Stało się to po kontroli Najwyższej Izby Kontroli, która zarzuciła funkcjonariuszom, że urządzenia nie przeciwdziałają wypadkom na drodze, ale służą raczej pozyskiwaniu pieniędzy dla gmin. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>
Od stycznia rola straży w zakresie ruchu drogowego została więc ograniczona do kontroli kierowców, którzy nie stosują się do zakazu ruchu w obu kierunkach lub naruszają przepisy o postoju pojazdów. W ramach tej kontroli funkcjonariusz może zatrzymać kierującego pojazdem i wylegitymować go, ma także prawo usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół, jeśli auto zostało niewłaściwie zaparkowane.
Strażnik może także skontrolować między innymi rowerzystę - i jeśli narusza on przepisy ruchu drogowego, ukarać go mandatem.