Subskrybuj nas na Youtube
By poznać najważniejsze uprawnienia osoby tymczasowo aresztowanej i jego bliskich warto sięgnąć po kodeks karny wykonawczy (skrót: kkw). Tymczasowemu aresztowaniu poświęcony jest rozdział XV tego kodeksu, czyli art. 207 i kolejne. Według kkw tymczasowe aresztowanie, które wykonuje się w aresztach śledczych, służy przede wszystkim zabezpieczeniu prawidłowego toku postępowania karnego (art. 207 kkw). A zatem areszt ma na celu zapobieżenie - w sytuacji realnego zagrożenia - zachowaniom osoby oskarżonej lub podejrzanej o dokonanie przestępstwa, które mogłyby utrudniać prowadzenie postępowania. Sytuacja osoby w areszcie tymczasowym jest podobna, ale nie tożsama z osobami już skazanymi i odbywającymi w więzieniu karę pozbawienia wolności.
Tymczasowo aresztowany ma prawo, bezzwłocznie po osadzeniu go w areszcie śledczym, zawiadomić o miejscu swojego pobytu osobę najbliższą albo inną osobę, stowarzyszenie, organizację lub instytucję, a także swojego obrońcę (art. 211. § 2 kkw). W przypadku zaś, gdy aresztowanym jest cudzoziemiec - wówczas ma on ponadto prawo powiadomić właściwy urząd konsularny, a w razie braku takiego urzędu – właściwe przedstawicielstwo dyplomatyczne swojego kraju.
Rzecz jasna aresztowany nie może posiadać w areszcie środków łączności, urządzeń technicznych służących do rejestrowania i odtwarzania informacji, sprzętu komputerowego, a także, poza depozytem, przedmiotów i dokumentów, które mogą utrudniać prawidłowy tok postępowania karnego. Korzystanie z wyżywienia, środków leczniczych i higieny otrzymywanych spoza aresztu możliwe jest jedynie za zgodą sądu lub prokuratury oraz za zgodą dyrektora aresztu. Paczki z żywnością czy odzieżą podlegają kontroli i nie mogą zawierać np. produktów własnej roboty, opakowań szklanych czy takich, których nie można skontrolować bez ich naruszenia.
Widzenie co najmniej raz w miesiącu
Osadzony w areszcie ma prawo do co najmniej jednego widzenia w miesiącu z osobą najbliższą. Jeśli jednak zachodzi uzasadniona obawa, że widzenie zostanie wykorzystane:
1) w celu bezprawnego utrudnienia postępowania karnego,
2) do popełnienia przestępstwa, w szczególności podżegania do przestępstwa
- wówczas sąd lub prokurator może wydać zarządzenie o odmowie wyrażenia zgody na widzenie tymczasowo aresztowanego z osobą najbliższą.
Na takie zarządzenie można wnieść zażalenie do sądu, który je wydał, a gdy odmowę wydał prokurator - wówczas pisemne zażalenie należy złożyć do prokuratora nadrzędnego.
Widzenia odbywają się pod nadzorem funkcjonariusza Służby Więziennej i w czasie jego trwania nie jest możliwy bezpośredni kontakt osadzonego z osobą odwiedzającą (bezpośredni kontakt możliwy jest tylko za zgodą sądu lub prokuratora).
Kontrola korespondencji
Korespondencja wychodząca i przychodząca aresztanta tymczasowego co do zasady podlega kontroli (zatrzymaniu, cenzurze lub nadzorowi) przez sąd lub prokuraturę. Niekontrolowana jest tylko korespondencja z pełnomocnikiem osadzonego (adwokatem lu radcą prawnym), a także Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami ochrony praw człowieka (taką korespondencję przesyła się bezpośrednio do adresata, czyli aresztowanego).
Rozmieszczenie w areszcie
Tymczasowo aresztowani powinni być rozmieszczani w areszcie śledczym w sposób zapobiegający ich wzajemnej demoralizacji (art. 212. § 1 kkw). Kodeks mówi, że w szczególności należy oddzielać niekaranych od uprzednio odbywających karę pozbawienia wolności oraz młodocianych od dorosłych. Rozmieszczenie osadzonych w areszcie ma też uwzględniać: zalecenia lekarskie, psychologiczne i rehabilitacyjne, potrzebę kształtowania właściwej atmosfery wśród tymczasowo aresztowanych oraz konieczność zapobiegania samoagresji i popełnianiu przestępstw w czasie aresztowania.
Opuszczenie zakładu karnego pod konwojem
Co do zasady opuszczanie aresztu przez osadzonego nie jest możliwe. Istnieją jednak okoliczności, gdy aresztant może uzyskać zgodę na kilkudniowe opuszczenie aresztu. Dyrektor zakładu karnego może udzielić osadzonemu zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego pod konwojem funkcjonariusza Służby Więziennej, osoby godnej zaufania lub samodzielnie, na czas nieprzekraczający 5 dni, w celu odwiedzenia poważnie chorego członka rodziny, uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny oraz w innych wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego (art. 141a. § 1 kkw). Takie opuszczenie wymaga jednak zgody prokuratora lub sądu.
Gdy okres aresztowania dobiegnie końca, wówczas administracja aresztu śledczego jest obowiązana udzielić zwalnianemu pomocy w udaniu się do miejsca zameldowania lub miejsca zamieszkania albo do szpitala lub innego miejsca leczenia, jeśli jest to niezbędne (art. 211. § 5 kkw). Warto też pamiętać, że każdorazowe użycie przymusu bezpośredniego lub broni względem tymczasowo aresztowanego jest bezzwłocznie zgłaszane prokuratorowi lub sądowi.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557)