Kostka Rubika nie będzie znakiem towarowym? "Ogranicza swobodę oferowania produktów"

Sprawa, którą zajmie się Trybunał Sprawiedliwości swój początek wzięła w 1999 roku. Wtedy to brytyjska spółka Sevent Twons dysponująca prawami własności intelektualnej dotyczącymi „kostki Rubika” zarejestrowała charakterystyczne oznaczenie przestrzenne układanek trójwymiarowych.

Następnie w 2006 firma Simba Toys przedstawiła wniosek o unieważnienie tej rejestracji, gdyż ich zdaniem, „kostka Rubika” skonstruowana została na zasadzie rotacji, co może być chronione na podstawie patentu a nie znaku towarowego. Argumenty Simba Toys nie spotkały się jednak z przychylnością Drugiej Izby Odwoławczej EUIPO, który oddalił odwołanie. Stwierdzono, że sporny kształt nie ma w sposób oczywisty kształtu układanki i nie można też uznać, że wynika on z charakteru samego towaru. Stwierdzono, że „sześcienna struktura siatki” nie dostarcza żadnej wskazówki co do funkcji towaru ani nawet co do istnienia jakiejkolwiek funkcji.

Sprawa trafiła następnie do Sądu (sygn. akt. T-450/09), który potwierdził, że na podstawie samego kształtu towaru jakim jest „kostka Rubika” nie jest możliwe uzyskanie informacji technicznych dotyczących jego produkcji. Oznacza to, że rejestracja unijnego znaku towarowego w tym przypadku jest możliwa. Od tego wyroku Simba Toys wniosła odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości.

Opinia w sprawie, którą przedstawia Rzecznik generalny Maciej Szpunar ma na celu uznanie przez TS racji firmy Simba Toys, co wiąże się z uchyleniem decyzji Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) dotyczącej rejestracji znaku towarowego.

Szpunar w przedstawionej opinii powołuje się na rozporządzenie nr 207/2009, zgodnie z którym rejestracji nie podlegają kształty, których zasadnicze właściwości są nierozłącznie związane z funkcją lub funkcjami rodzajowymi danego towar. Rzecznik wskazuje, że wykorzystanie systemu ochrony znaków towarowych w celu rozciągnięcia wyłączności na dobra niematerialne – takie jak wzory, wynalazki lub dzieła chronione przez prawo autorskie – które co do zasady podlegają ochronie terminowej, podważałoby założenia, które stoją u podstaw ochrony znaków towarowych.

Rzecznik w opinii wskazuje, że interpretacja przyjęta przez EUIPO pozwalałaby na przykład na rejestrację kostki używanej do gry w kości oraz do gier planszowych, gdyż kształt takiej kostki nie jest reglamentowany, lecz przyjęty zwyczajowo.

Rzecznik wskazuje również na art. 7 ust. 1 lit. e) ppkt (ii) rozporządzenia nr 207/2009. Jak twierdzi, ma on zastosowanie do oznaczeń składających się „wyłącznie” z kształtu towaru „niezbędnego” do uzyskania efektu technicznego.

- W ten sposób ustawodawca uwzględnił tę okoliczność, że każdy kształt towaru jest w jakiejś mierze funkcjonalny, a więc nie należy odmawiać rejestracji kształtu towaru jako znaku towarowego tylko z tego względu, że wykazuje cechy użytkowe. Dzięki wyrażeniom „wyłącznie” i „niezbędny” wspomniany przepis zapewnia, że rejestracji nie podlegają jedynie te kształty towaru, które są wyłącznie wyrazem zastosowanego rozwiązania technicznego i których rejestracja w charakterze znaku towarowego rzeczywiście utrudniłaby stosowanie tego rozwiązania technicznego przez inne przedsiębiorstwa – czytamy w przedstawionej opinii.

Jak wskazuje Szpunar, Sąd, co prawda ustalił zasadnicze właściwości oznaczenia, lecz nie dokonał ich oceny pod względem funkcji technicznej właściwej dla danego towaru. Co więcej, wskazuje, że Sąd błędnie przyjął, iż analiza rozpatrywanego kształtu pod kątem jego cech funkcjonalnych powinna opierać się wyłącznie na badaniu przedstawienia graficznego zgłoszonego do rejestracji. Zdaniem rzecznika rozumowanie przyjęte przez Sąd umożliwia właścicielowi rozciągnięcie monopolu na właściwości towarów spełniające nie tylko funkcję spornego kształtu, lecz także inne, podobne funkcje.

Rzecznik podkreślił również, że sporne oznaczenie nie zawiera żadnych właściwości dowolnych lub dekoracyjnych.

- Zarejestrowanie takiego kształtu na rzecz jednego podmiotu ogranicza więc swobodę oferowania towarów, charakteryzujących się taką samą, a nawet podobną funkcjonalnością, przez inne podmioty gospodarcze i pozostaje w sprzeczności z interesem ogólnym chronionym przez przedmiotowy przepis – podsumowuje.

Szpunar proponuje, by Trybunał uchylił zaskarżony wyrok, stwierdził nieważność decyzji Drugiej Izby Odwoławczej EUIPO z dnia 1 września 2009 r. (sprawa R 1526/2008 2) dotyczącej postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku między Simba Toys GmbH & Co. KG a Seven Towns Ltd, a także obciążył Urząd i Seven Towns kosztami postępowania przed Sądem oraz przed Trybunałem.

Podstawa prawna

Sprawa C‑30/15 P, Simba Toys GmbH & Co. KG przeciwko Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO)