Jestem w trakcie rozwodu, sprawa toczy się przed polskim sądem. Nie wiem, czy zdołamy porozumieć się co do opieki nad dzieckiem. Mój mąż jest Francuzem i zamierza wyjechać z kraju. Czy sąd może mu przyznać opiekę nad synem? Boję się, że wywiezie go za granicę – pisze pani Anna
ikona lupy />
Agata Jasztal Biuro Rzecznika Praw Dziecka / Dziennik Gazeta Prawna
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wprowadza różnicy pomiędzy rodzicami w zależności od tego, czy mają obywatelstwo polskie, czy też innego kraju. Pozycja obojga w stosunku do dziecka jest taka sama.
Pół roku temu weszły w życie przepisy, które zmieniły postępowanie dotyczące przyznawania opieki nad potomkiem po rozwodzie. Nowelizacja zakłada, że rozstający się rodzice powinni się porozumieć w tej kwestii, a sąd ma obowiązek takie porozumienie uwzględnić. Opiekunowie powinni w nim pisemnie ustalić, w jaki sposób będą podejmowane decyzje dotyczące małoletniego, na przykład w sprawie edukacji, podziału kosztów oraz miejsca zamieszkania.
Jeśli jednak nie są w stanie osiągnąć porozumienia, sąd nie będzie ograniczał praw rodzicielskich jednemu z nich. Uwzględnia prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców i rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej. Rodzeństwo powinno wychowywać się razem, chyba że dobro jednego z nich wymaga innego rozstrzygnięcia. Sąd może także powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z opiekunów, ograniczając władzę drugiego, zapisując mu określone obowiązki i uprawnienia w stosunku do dziecka, jeśli jego dobro za tym przemawia. Wcześniej, gdy rodzice nie byli w stanie dojść do porozumienia, sąd obligatoryjnie przekazywał władzę rodzicielską jednemu z nich – zazwyczaj była to matka. Nowelizacja zwiększa ochronę praw dziecka i ma zapobiegać sytuacji, kiedy staje się ono kartą przetargową w konflikcie rodziców – w ustawie jest wyraźnie zaznaczone, że ma prawo do wychowania przez oboje.
Nie ma znaczenia, kto złoży pozew o rozwód
Nie ma znaczenia, kto złoży pozew o rozwód

Zobacz również
W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów jego utrzymania. Sąd właściwy w sprawie o rozwód jest też właściwy w sprawie dotyczącej władzy rodzicielskiej. Sprawa rozwodowa toczy się w tym, w okręgu którego małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania.
W sytuacji kiedy rodzic – bez względu na to, jakie ma obywatelstwo – wywozi dziecko bez zgody drugiego opiekuna, to dopuszcza się porwania rodzicielskiego. Może to w przyszłości być przesłanką dla sądu w sprawie o ograniczenie władzy rodzicielskiej, poza odpowiedzialnością karną za uprowadzenie. Dla drugiego rodzica takie uprowadzenie oznacza naruszenie jego prawa do sprawowania władzy rodzicielskiej, zaś dla dziecka, poza oczywiście stresem, ograniczenie prawa do wychowania przez oboje rodziców.
Jeśli rodzic uprowadzi dziecko za granicę, to ma zastosowanie Konwencja haska. Postępowanie wszczęte na podstawie przepisów konwencji ma na celu doprowadzenie do stanu faktycznego i prawnego sprzed uprowadzenia lub przetrzymywania dziecka. Konwencja przyjmuje jako zasadę niezwłoczny powrót dziecka do państwa jego stałego pobytu, jeśli wniosek wpłynął przed upływem roku od momentu jego uprowadzenia lub zatrzymania. Powrót może być zarządzony także, jeśli minie już rok, chyba że sąd ustali, że dziecko przystosowało się już do nowego środowiska. Wnioski o powrót są rozpatrywane przez sądy lub inne organy administracyjne państwa, do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym zostało zatrzymane.
W razie wątpliwości co do sposobu sporządzenia wniosku lub dołączania koniecznych dokumentów można zwrócić się o informację do właściwego miejscowo sądu okręgowego lub bezpośrednio do Ministerstwa Sprawiedliwości – Wydziału Prawa Międzynarodowego.
OPINIA EKSPERTA
Każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie. Sąd podejmując decyzję, któremu z rodziców powierzyć opiekę nad dzieckiem, powinien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka, predyspozycjami rodziców, a nie ich pochodzeniem lub obywatelstwem. Rodzic, któremu sąd powierzył pełnię władzy rodzicielskiej, może samodzielnie podjąć decyzję dotyczącą wyjazdu z dzieckiem za granicę. W sytuacji, gdy drugi rodzic również posiada pełnię władzy albo została ona mu ograniczona, musi również wyrazić zgodę na wyjazd dziecka, chyba że zgodę w tym zakresie za drugiego rodzica podejmie sąd.
Podstawa prawna
Art. 58, art. 151 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2015 r. poz. 2082).