Subskrybuj nas na Youtube
W spółce z o.o., która ma być rozwiązana, wypłata z zysku powinna zostać dokonana przed otwarciem likwidacji. W przeciwnym razie wspólnicy będą ostatnimi w kolejce do należnych pieniędzy.
W okresie postępowania likwidacyjnego nie można dokonywać wypłaty dywidendy, nawet w przypadku, gdy uchwała o podziale zysku została podjęta przed otwarciem likwidacji – takie wnioski płyną z najnowszego orzecznictwa. Niestety rozstrzyga ono na niekorzyść wspólników wątpliwości pojawiające się w tym zakresie w ostatnich latach.
Prawo do dywidendy
Prawo do zysku wypracowanego przez spółkę jest jednym z podstawowych praw korporacyjnych wspólnika. Umożliwia ono wspólnikowi osiąganie przychodów z prowadzonej przez spółkę działalności. Zanim jednak dojdzie do wypłaty dywidendy na rzecz wspólników, powinny zostać spełnione ustawowe wymogi określone w ustawie z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.; dalej: k.s.h.). Umowa spółki może modyfikować poniższe reguły w określonym przez ustawę zakresie.
Reżim postępowania likwidacyjnego...
Od generalnej zasady przewidującej dopuszczalność wypłaty wypracowanego przez spółkę zysku na rzecz wspólników wprowadzony został wyjątek związany z likwidacją spółki. Zgodnie z art. 275 k.s.h. w okresie likwidacji spółki nie wolno wypłacać wspólnikom zysków, a także dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań.
Kluczowe zatem jest określenie momentu, w którym spółka zaczyna być w likwidacji. Odpowiedź na to pytanie zawiera art. 274 k.s.h., zgodnie z którym likwidacja rozpoczyna się z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania (tzw. otwarcie likwidacji).
Na tle zaprezentowanego powyżej art. 275 k.s.h. powstał praktyczny problem: czy można dokonać wypłaty dywidendy w okresie likwidacji spółki, w sytuacji gdy uchwała o podziale zysku została podjęta jeszcze przed otwarciem likwidacji?
...i rozbieżności w doktrynie
Dopuszczalność powyższego rozwiązania znalazła zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników.
Zwolennicy argumentują, że kluczowe znaczenie ma fakt nabycia przez wspólnika roszczenia o wypłatę dywidendy (na skutek podjęcia uchwały o podziale zysku) przed otwarciem likwidacji. Tym samym wypłata dywidendy w trakcie likwidacji spółki, jeszcze przed spłaceniem wszystkich zobowiązań, jest dopuszczalna. Jednym z argumentów podnoszonych za tą tezą jest zrównanie obu rodzajów wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.
Na korzyść zwolenników przeciwnej tezy, tj. przeciwników dopuszczalności możliwości wypłaty dywidendy także wtedy, gdy uchwała o podziale zysku została podjęta przed otwarciem likwidacji, opowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z 18 czerwca 2015 r. (sygn. akt III CZP 31/15). Uznał on, że w art. 275 par. 2 k.s.h. jest użyty ogólny zwrot zakazujący dokonywania wspólnikom wypłat z majątku spółki w okresie jej likwidacji. W opinii Sądu Najwyższego oznacza to, że w okresie pozostawania spółki w stanie likwidacji owym zakazem są objęte wszelkie czynności prowadzące do wyzbycia się składników majątku spółki na rzecz wspólników. Bezwzględny charakter przepisu dotyczy wszelkich wypłat, bez względu na to, kiedy powstał tytuł prawny wspólnika do dokonania wypłaty na jego rzecz. Sąd podkreślił, że powołany przepis w żaden sposób nie dokonuje zróżnicowania w zakresie stosowania zakazu z punktu widzenia daty powstania tytułu do dokonania wypłaty z majątku spółki na rzecz wspólnika, to znaczy przed czy po otwarciu likwidacji.
Wszystko w rękach wspólników
Omawiane orzeczenie Sądu Najwyższego powinno zakończyć istniejący w doktrynie spór w sposób korzystny dla reprezentantów konserwatywnego poglądu wykluczającego jakiekolwiek wypłaty dla wspólników w czasie likwidacji. W praktyce oznacza to, że podział pomiędzy wspólników dywidendy wchodzącej w skład majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji, w którym zgodnie z art. 279 k.s.h. wezwano wierzycieli spółki do zgłaszania swoich roszczeń.
W przypadku zamiaru wypłaty dywidendy w spółce, która w nieodległej przyszłości miałaby zostać rozwiązana, wspólnicy nie powinni się zbytnio spieszyć z otwarciem likwidacji. Powinni się natomiast zatroszczyć o szybką wypłatę ich udziału w zysku spółki.
Kodeks spółek handlowych nie przewiduje terminu, w którym powinna zostać wypłacona dywidenda. Nie ma przeszkód, aby zarząd dokonał wypłaty dywidendy na rzecz wspólników niezwłocznie po podjęciu uchwały o podziale zysku. Należy jednak zadbać o to, aby w uchwale o podziale zysku wskazać konkretny dzień wypłaty dywidendy, nie pozostawiając tym samym tej kwestii uznaniowości zarządu spółki oraz aby środki przeznaczone na wypłatę zostały zgromadzone do tego czasu na właściwym dla wypłat rachunku spółki. Przy dokonywaniu wypłat zysku należy dodatkowo pamiętać, że wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego.
Sytuacja staje się bardziej problematyczna w momencie, gdy wspólnicy podjęli już uchwałę o rozwiązaniu spółki, a kwota dywidendy nie została wypłacona. W takim wypadku należałoby rozważyć, czy w sytuacji danej spółki będzie możliwe odwrócenie rozpoczętej likwidacji, co otworzyłoby drogę do wypłaty uchwalonej dywidendy.
Szanse wspólników na otrzymanie dywidendy są najbardziej ograniczone w przypadku, gdy otwarcie likwidacji nie będzie zależało od woli wspólników, np. gdy o jej otwarciu decyduje prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki. W takim przypadku o możliwości zapobieżenia rozwiązaniu spółki oraz przywróceniu jej do stanu umożliwiającego wypłatę dywidendy będą decydowały przyczyny otwarcia danej likwidacji.
Ważne
Nie ma przeszkód, aby zarząd dokonał wypłaty dywidendy na rzecz wspólników niezwłocznie po podjęciu uchwały o podziale zysku
Droga do wypłaty udziału w zysku – klasyczny harmonogram