TEZA: Brak pełnej dokumentacji finansowej spółki uniemożliwia skorzystanie przez nią z prawa pomocy w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Nie ma znaczenia, czy te braki są zawinione przez władze spółki.
POSTANOWIENIE NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO z 27 sierpnia 2015 r., Sygn. akt I FZ 228/15
STAN FAKTYCZNY
Spółka z o.o. złożyła do sądu administracyjnego skargę na decyzję podatkową. Jednocześnie wystąpiła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia z kosztów sądowych. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił. Podniósł, że aby rozpoznać wniosek, a więc dokonać analizy zdolności płatniczych spółki w zestawieniu z wymaganymi kosztami sądowymi, sąd musi mieć dostęp do pełnej informacji o jej sytuacji majątkowej. To wnioskodawca powinien wykazać w sposób niebudzący wątpliwości, że stan majątku uniemożliwia uregulowanie należności sądowych. Dodatkowo, w sytuacji gdy wnioskodawca jest osobą prawną, musi wykazać nie tylko, że nie ma środków na poniesienie kosztów postępowania, lecz także że nie ma ich, mimo wykorzystania wszelkich możliwości, aby zdobyć fundusze na ich pokrycie. WSA podkreślił, że spółka wielokrotnie miała możliwość przedstawienia dokumentacji dającej pełen obraz jej sytuacji finansowej. Mimo to przedstawiała dokumentację w sposób wybiórczy.
Spółka wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji. Pełnomocnik spółki wyjaśniał, że brak przedstawienia dokumentów bilansowych za poprzednie lata (2013–2014) wynikał z zawieszenia działalności. Ponadto spółka nie może sporządzić aktualnego sprawozdania finansowego, bo władze podmiotu nie dysponują pełną dokumentacją obrazującą sytuację majątkową spółki. Po przeanalizowaniu akt sprawy NSA uznał zażalenie za bezzasadne.
UZASADNIENIE
Skład orzekający przypomniał, że zasadą jest ponoszenie przez stronę postępowania kosztów jego prowadzenia. Odstępstwa od tej reguły powinny być stosowane jedynie w wyjątkowych przypadkach.
Zgodnie z art. 246 par. 2 pkt 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) osobie prawnej, w tym spółce kapitałowej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Ciężar dowodu spoczywa zaś na zainteresowanym. Przedstawione materiały podlegają uznaniowej ocenie sądu. To oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, sąd nie musi przychylić się do żądania strony.
Znalezienie majątku dłużnika w banku spółdzielczym możliwe, choć trudniejsze

Zobacz również
NSA wskazał, że spółka, która chce skorzystać z prawa pomocy, musi przedstawić do oceny pełną dokumentację księgową, w tym bilans, rachunek zysków i strat za ostatni rok. W odniesieniu do aktywów spółki pożądane jest natomiast w szczególności uzyskanie wyciągów z rachunków bankowych. NSA uznał, że jeśli zarząd spółki nie dysponuje pełną dokumentacją finansową, to musi ponieść tego negatywne konsekwencje, jak brak możliwości skorzystania z prawa pomocy. W takim przypadku nieistotne są tłumaczenia, dlaczego takowe braki wystąpiły. Jest bowiem obowiązkiem zarządu dbałość o porządek w sprawach formalnych spółki.