Subskrybuj nas na Youtube
Parlamentarzyści zmienili status i doprecyzowali zakres działania zespołów ekspertów, którzy sporządzają dla sądów opinie w sprawie rozwodów
Rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne (RODK) 1 stycznia 2016 r. zostaną opiniodawczymi zespołami sądowych specjalistów. Z organów pomocniczych sądów staną się częścią sądów okręgowych. Na wprowadzenie powyższych zmian zdecydował się parlament w ustawie o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (OZSS), która została uchwalona na trwającym posiedzeniu Sejmu. Teraz akt czeka już tylko na podpis prezydenta. Jego treść i nowy tytuł to wynik modyfikacji w poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (druk 3058), wniesionym do Sejmu we wrześniu zeszłego roku.
Zgodnie z ustawą zadaniem zespołów ma być wydawanie – na podstawie badań – opinii na zlecenie sądu lub prokuratora w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich. Na zlecenie sądu prowadzić będą mogły także mediacje, wywiady środowiskowe w sprawach nieletnich oraz poradnictwo specjalistyczne dla małoletnich, nieletnich i ich rodzin.
Dzięki takiemu określeniu zakresu działań OZSS i wskazaniu wprost, że są one kompetentne, by zajmować się sprawami cywilnymi, ustawodawca – na co zwróciła uwagę Helsińska Fundacja Praw Człowieka – zamierza uniknąć ewentualnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności przepisów regulujących dotąd działalność RODK.
Dziś działają one na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 382). Akt ten jednak znajduje zastosowanie w zakresie:
¦ zapobiegania i zwalczania demoralizacji osób, które nie ukończyły lat 18;
¦ postępowania w sprawach o czyny karalne osób po ukończeniu lat 13, ale przed ukończeniem lat 17;
¦ wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone.
W art. 84 ustawy rozstrzygnięto, że minister sprawiedliwości w drodze rozporządzenia określi organizację i zakres działania RODK, w szczególności obejmujący diagnozowanie nieletnich i ich środowiska rodzinnego. Na tej właśnie podstawie zostało wydane rozporządzenie w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych (Dz.U. z 2001 r. nr 97, poz. 1063), na mocy którego trafiają do nich m.in. sprawy rodzinne, w tym rozwodowe.
Były jednak poważne wątpliwości, czy takie uprawnienie ma oparcie w przepisach. W ocenie m.in. rzecznika praw obywatelskich i prokuratora generalnego, który zaskarżył obecną regulację, minister sprawiedliwości przekroczył upoważnienie ustawowe.
Nowa regulacja zastępująca ośrodki zespołami nowelizuje też kodeks postępowania cywilnego, dodając do niego art. 2901. Przepis ten wprost upoważnia sądy do żądania w sprawach rodzinnych i opiekuńczych opinii zespołu sądowych specjalistów.
W skład zespołu wchodzić mają eksperci w zakresie psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży.
Ustawa wyraźnie zastrzega, że specjalista przy wykonywaniu swoich funkcji jest niezależny.
Prezes sądu okręgowego nie będzie mógł mu więc wydawać w tej mierze poleceń. Nadzór nad działalnością zespołów ma prowadzić natomiast minister sprawiedliwości.
Etap legislacyjny
Ustawa czeka na podpis prezydenta
