Subskrybuj nas na Youtube
Moja ciocia ma tylko mnie. Jest ciężko chora i leży w szpitalu, a lekarze mówią, że nie ma nadziei, żeby wyzdrowiała. Jest nieprzytomna, więc nie ma z nią kontaktu. Czy jeśli stanie się najgorsze i umrze, ja jako najbliższa krewna będę mogła odebrać jej dokumentację medyczną? – pyta pani Agnieszka. – Nie mam upoważnienia do wglądu – dodaje czytelniczka.
Jednym z podstawowych praw pacjenta jest uprawnienie do wglądu do swojej dokumentacji medycznej, a także do uzyskania jej kopii, odpisu lub wyciągu. Chory ma także prawo upoważnić do tego inną osobę. Może to być małżonek, ale także każda inna dowolnie wskazana przez niego osoba. Przy czym takie oświadczenie nie musi być wyrażone na piśmie. Wystarczy złożyć je ustnie w obecności lekarza lub pielęgniarki, którzy fakt upoważnienia danej osoby powinni odnotować w dokumentacji medycznej pacjenta. Prawo wglądu do historii choroby i innych dokumentów dotyczących leczenia dziecka lub osoby ubezwłasnowolnionej ma też ich przedstawiciel ustawowy.
W razie śmierci pacjenta z jego dokumentacją medyczną może zapoznać się tylko osoba upoważniona przez niego za życia. Prawo w tym względzie nie przewiduje żadnych wyjątków. Wymóg ten jest w wielu przypadkach powodem konfliktu między personelem medycznym a najbliższą rodziną zmarłego, jeśli ten ostatni przed śmiercią nie upoważnił do wglądu do dokumentów swoich bliskich. Najczęściej do takiego sporu dochodzi wówczas, gdy pacjent trafia do szpitala nieprzytomny i nie jest w stanie złożyć stosownego oświadczenia. Może się także zdarzyć, że chory upoważni do zapoznania się z jego dokumentacją medyczną osobę spoza kręgu najbliższej rodziny lub wręcz dla niej obcą. W takiej sytuacji placówka medyczna, w której był leczony, ma prawo odmówić najbliższym udostępnienia kopii lub odpisu dokumentów dotyczących leczenia.
Co powinni zrobić bliscy pacjenta, gdy znajdą się w takiej sytuacji? Pewną podpowiedź daje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 lutego 2013 r. (sygn. akt VII SAB/Wa 217/12). Zgodnie z nim upoważnienie do wglądu w dokumentację medyczną jest skuteczne, jeśli zostało złożone w innej placówce medycznej niż ta, w której chory był leczony tuż przed śmiercią.
Sprawa dotyczyła odmowy wglądu do dokumentów zmarłego męża. Pacjent upoważnił żonę, korzystając wcześniej ze świadczeń zdrowotnych udzielanych mu w innym szpitalu. W trakcie leczenia został przewieziony do innej placówki. Ponieważ nastąpiło to wtedy, gdy był już nieprzytomny, nie mógł złożyć stosownego oświadczenia. Po jego śmierci szpital, w którym mężczyzna zmarł, powołując się na brak upoważnienia, odmówił żonie wglądu w dokumentację medyczną męża. Skargę do sądu na tę decyzję wniósł rzecznik praw obywatelskich (RPO). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyznał rację rzecznikowi praw obywatelskich i zobowiązał szpital do wydania żonie dokumentacji w formie odpisów lub kopii.
Zatem, jeżeli pacjent złożył upoważnienie w jednym szpitalu, a zmarł w drugim w wyniku tej samej choroby, rodzina może domagać się na podstawie tego upoważnienia udostępnienia dokumentacji w tej drugiej placówce. Niestety wyrok WSA w Warszawie jest jak dotąd jedynym takim orzeczeniem i nie wszystkie szpitale się do niego stosują. Ponadto nie rozwiązuje on problemów osób, które w żadnej placówce nie podpisały zgody na udostępnienie wiedzy o przebiegu leczenia swoim bliskim lub innym osobom. Tym samym nie ma żadnego dowodu, że kiedykolwiek to uczyniły. Dlatego w trakcie przyjęcia do szpitala lub rejestracji w przychodni warto poświęcić czas na złożenie stosownych oświadczeń.
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 1 i 2 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 159).
PORADA EKSPERTA
Daniel Reck, partner i adwokat w Kancelarii Duraj & Reck i Partnerzy
Jeżeli rodzina dysponuje pisemnym upoważnieniem zmarłego, z różnych powodów nieuznawanym przez szpital lub inny podmiot leczniczy za ważny, może złożyć pozew do sądu o ustalenie w trybie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego prawa wglądu do dokumentacji medycznej. Ponadto, w razie podejrzenia nieprawidłowości w opiece nad zmarłym pacjentem, bliskim przysługuje wiele środków prawnych mających na celu zweryfikowanie przebiegu leczenia. Rodzina może skierować pozew o zapłatę zadośćuczynienia lub odszkodowania, skierować zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratury, zaangażować rzecznika praw pacjenta lub rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Każdy z tych organów na wniosek rodziny ma prawo uzyskać dostęp do dokumentacji medycznej zmarłego.
Spadkobiercy pacjenta (zasadniczo są nimi dzieci oraz małżonek) mogą zaś żądać dokumentacji medycznej zmarłego w trakcie postępowania przed specjalną wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. W tym celu muszą złożyć wniosek do tej komisji działającej przy wojewodzie.
