W gospodarce opartej na innowacyjnych rozwiązaniach, w której dobry pomysł wart jest nierzadko więcej niż środki produkcji potrzebne do jego wdrożenia, kluczowym stosunkiem prawnym staje się licencja. Z jednej strony umożliwia ona legalne korzystanie z cudzych dóbr własności intelektualnej chronionych prawem autorskim lub własności przemysłowej. Z drugiej zaś pozwala zarobić na własnej kreatywności
ikona lupy />
Dziennik Gazeta Prawna
Co stanowi przedmiot umowy licencji
Pani Karolina negocjuje umowę licencji. Zastanawia się, które z jej postanowień nie mogą zostać usunięte. Czy umowa licencji powinna zawierać wyraźną zgodę na korzystanie z przedmiotu licencji?
TAK
Istotą umowy licencji jest udzielenie zgody na korzystanie z danego dobra własności intelektualnej takiego jak utwór, artystyczne wykonanie, wynalazek, znak towarowy, wzór użytkowy, przemysłowy lub topografia układu scalonego, przy jednoczesnym określeniu zasad, na jakich owo korzystanie będzie się odbywać.
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Art. 66 ust. 2 w związku z art. 100, 118, 163 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).
Kto może zostać stroną umowy licencji
Pan Wojciech nabył autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego. Czy może udzielać na niego licencji?
TAK
Podmiot udzielający zgody na korzystanie z dobra nazywany jest licencjodawcą, zaś strona zainteresowana nabyciem prawa do legalnego wykorzystywania wspomnianego dobra to licencjobiorca. O ile przepisy nie stawiają żadnych wymogów licencjobiorcy i w związku z tym może nim zostać każdy podmiot posiadający zdolność prawną, o tyle licencjodawcą może być jedynie podmiot posiadający bezpośrednie prawa do dobra własności intelektualnej. Licencjodawcą nie musi być koniecznie twórca danego dobra, ale także podmiot, który – na podstawie czynności prawnej albo ustawy – nabył prawa do tego dobra. Licencjodawcą może być również licencjobiorca, którego umowa licencji zezwala na udzielanie sublicencji.
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631)
Art. 66 ust. 2 w związku z art. 100, 118, 163 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).
Jakie są uprawnienia i obowiązki stron
Pan Jakub chciałby wykorzystać zdjęcie wykonane przez kolegę na prowadzonej przez siebie stronie internetowej. W związku z tym stara się przygotować stosowną umowę. Znalezione w internecie wzorce umów licencyjnych liczą jednak po kilkadziesiąt stron. Zastanawia się, jakie kwestie powinien uregulować przede wszystkim. Czy wyszczególniono podstawowe uprawnienia i obowiązki stron umowy licencji?
TAK
Podstawowym obowiązkiem licencjodawcy jest udzielenie zgody licencjobiorcy na korzystanie z danego dobra własności intelektualnej, a następnie znoszenie tego, iż licencjobiorca realizuje swoje uprawnienia. Obowiązkowi temu odpowiada uprawnienie licencjobiorcy do korzystania z dobra w taki sposób, jaki uzgodniony został w treści licencji. Wykonując swoje uprawnienia, licencjobiorca musi jednak stosować się do zasad określonych umową, albowiem wykroczenie poza zakres przyznanych uprawnień stanowi naruszenie praw autorskich licencjodawcy i może powodować nie tylko odpowiedzialność cywilną, ale również karną.
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 2, art. 66-67 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Art. 77 w związku z art. 100, 118, 163, 221 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).
Jakie są wymogi formalne zawarcia umowy licencji
Pani Iwona nabyła w sklepie płytę DVD z filmem fabularnym. Z informacji zawartych na opakowaniu wynika, iż udzielono jej licencji, chociaż nie podpisywała żadnego dokumentu. Czy to jest zgodne z wymogami zawarcia umowy licencji?
TAK
Zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zawarcie umowy licencji może nastąpić w dowolnej formie. Niezależnie zatem, czy strony zdecydują się ustalić zasady licencji ustnie, pisemnie, czy w formie aktu notarialnego, umowa będzie wiążąca. Wyjątkiem jest licencja wyłączna, zapewniająca licencjobiorcy, przez okres obowiązywania umowy, monopol na korzystanie z utworu. Z kolei w myśl przepisów prawa własności przemysłowej właściwie każda licencja powinna zostać zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Podstawa prawna
Art. 67 ust. 5 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Art. 76 ust. 1 w związku z art. 100, 118, 163, 221 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).
Jakie umowy licencji występują w obrocie
Pani Elżbieta jest twórcą oprogramowania komputerowego, które chciałaby wprowadzić na rynek. Przygotowując biznesplan zastanawia się, czy w obrocie występuje jeden rodzaj umów licencji?
NIE
Istnieje wiele sposobów na podzielenie umów licencji na podkategorie. Możemy mówić o licencjach zawieranych na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (licencje dotyczące: utworów i artystycznych wykonań) oraz na podstawie prawa własności przemysłowej (licencje dotyczące: wynalazków, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych i topografii układów scalonych), czy też o licencjach na poszczególne rodzaje dóbr, których dotyczą umowy. Najlepiej jednak linię podziału poprowadzić w oparciu o zakres uprawnień nabywanych przez licencjobiorcę. Stosując tę metodę, można wyróżnić: licencje zawierane na czas oznaczony i nieoznaczony, licencje określające konkretne terytorium, na którym może być wykorzystywane dane dobro, oraz umowy bez ograniczeń terytorialnych, licencje umożliwiające udzielanie sublicencji oraz nieprzewidujące takiego uprawnienia, a także licencje zapewniające licencjobiorcy wyłączność na korzystanie z danego dobra oraz niegwarantujące monopolu.
Podstawa prawna
Art. 67 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Art. 76, art. 80 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).
Czy umowa licencji różni się od przeniesienia praw
Pan Tomasz jest grafikiem utrzymującym się z zamówień składanych przez klientów. Zazwyczaj udzielał na swoje projekty umowy licencji, ostatnio jednak został poproszony o przeniesienie praw do stworzonego przez siebie dzieła. Czy to stanowi różnicę?
TAK
Umowa przeniesienia praw do dobra własności intelektualnej oraz umowa licencji wykazują daleko idące podobieństwo, obie regulują bowiem przejście praw. O ile jednak przedmiotem umowy przeniesienia jest nabycie pewnego zakresu praw przez nowego uprawionego przy jednoczesnej utracie tych praw przez dotychczasowego uprawnionego, o tyle przedmiotem licencji jest upoważnienie do korzystania z danego dobra osoby trzeciej przy jednoczesnym zachowaniu praw przez dotychczasowego uprawnionego. Porównując omawiane umowy do kontraktów regulujących uprawnienia do nieruchomości, umowę przeniesienia praw można przyrównać do umowy sprzedaży, zaś umowę licencji do umowy najmu.
Podstawa prawna
Art. 41 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Art. 66-67 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).
Czy licencja jest zawsze konieczna
System prawa autorskiego tworzy rodzaj monopolu, w którym podmiot dysponujący prawami do dzieła może wedle swojego uznania udzielić albo odmówić osobie trzeciej zgody na korzystanie z chronionego dzieła. Pani Małgorzata zastanawia się, czy od powyższej zasady istnieją jakieś wyjątki. Czy zawarcie umowy licencji na korzystanie z utworu zawsze jest konieczne?
NIE
Co do zasady uprawnionym do korzystania z utworu jest podmiot posiadający prawa autorskie majątkowe lub legitymujący się upoważnieniem od osoby, której takie prawa przysługują (licencjobiorca). Ustawodawca zdecydował się jednak na wprowadzenie wyjątków od wskazanej powyżej zasady – konstruując instytucję dozwolonego użytku. W oparciu o nią można korzystać z utworów w określonych przez ustawodawcę granicach pod warunkiem jednak wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła utworu. Co więcej, zgodnie z art. 35 ustawy „dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy”. Swobodnie korzystać można również z utworów znajdujących się w domenie publicznej, a zatem dzieł, do których wskutek upływu czasu wygasły autorskie prawa majątkowe.
Podstawa prawna
Art. 23–35 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Czy licencja musi mieć charakter odpłatny
Pan Krzysztof chciałby udzielić zgody na opublikowanie krótkiego artykułu swojego autorstwa na blogu prowadzonym przez koleżankę z pracy. Czy licencja musi mieć charakter odpłatny?
NIE
Zazwyczaj nie musi, wyjątkiem jest licencja przymusowa, która zawsze wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty licencyjnej w wysokości ustalonej przez Urząd Patentowy. Warto pamiętać, iż zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, o ile strony nie postanowią inaczej, za udzielenie licencji uprawnionemu przysługuje prawo do wynagrodzenia. Co więcej, jeżeli umowa licencji nie stanowi inaczej, uprawnionemu przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji, tzn. za każdy uzgodniony sposób wykorzystywania utworu. Oczywiście należy pamiętać o tym, iż licencja nieodpłatna – choć dozwolona – może pociągać za sobą negatywne skutki podatkowe. ©?
Podstawa prawna
Art. 43–45 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Art. 82–88 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1410).