Subskrybuj nas na Youtube
Celem projektu ustawy jest doprowadzenie do szerszego i bardziej powszechnego wykorzystywania mediacji i arbitrażu w sprawach cywilnych, zwłaszcza pomiędzy przedsiębiorcami.
Do polskiego porządku prawnego mediację w sprawach cywilnych wprowadzono w 2005 r. Niestety, ten rodzaj rozwiązywania sporów nie cieszy się popularnością – liczba ugód zawieranych w wyniku mediacji nie przekracza 0,2 proc. spraw rozpoznawanych przez sądy. Jedną z głównych barier, która hamuje rozwój mediacji jest brak wiedzy o mediacji i innych sposobach polubownego rozwiązywania sporów. Dlatego część propozycji zawartych w nowych przepisach ma uświadomić stronom sporu, że mediacja może być alternatywą wobec procesu sądowego i - co najważniejsze - zakończyć konflikt w tańszy, szybszy i mniej sformalizowany sposób.
Rozwiązanie sporu w drodze polubownej ułatwi przedsiębiorcom prowadzenie działalności i pozwoli kontynuować współpracę pomiędzy firmami, co z reguły nie jest możliwe po długotrwałym i kosztownym procesie sądowym.
Najważniejsze propozycje zmian w zakresie mediacji:
Wprowadzenie obowiązku informowania w pozwie o podjęciu próby polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu
W przypadku, gdy nie podjęto takiej próby, powód powinien wyjaśnić przyczyny. To uświadomi stronom, że każdy spór powinien zostać poprzedzony oceną, czy sprawa może zostać zakończona polubownie, a sędziemu ułatwi podjęcie decyzji o skierowaniu stron do mediacji w toku postępowania sądowego.
Wzmocnienie obowiązku informowania przez sąd o możliwości skierowania sprawy do mediacji, szczególnie na wstępnym etapie postępowania
Sędzia powinien ocenić, czy sprawa może zostać rozwiązana poprzez mediację oraz nakazać stronom wzięcie udziału w spotkaniu informacyjnym, podczas którego uzyskają informację na temat mediacji, albo wezwać strony na posiedzenie niejawne. Skierowanie stron do mediacji będzie możliwe na każdym etapie sprawy, a także więcej niż raz w toku postępowania.
Uporządkowanie kwestii proceduralnych dotyczących mediacji: strony uzyskają pierwszeństwo przy wyborze mediatora
Mediator będzie mógł zapoznać się z aktami sprawy zaraz po przestąpieniu stron do mediacji, dane kontaktowe stron sąd przekaże mediatorowi w jak najkrótszym czasie. Mediacja będzie mogła zostać wyznaczona na okres do 3 miesięcy. Jeżeli nie dojdzie do wszczęcia mediacji przedsądowej z powodów niezależnych od wierzyciela (np. druga strona nie wyrazi zgody na mediację), wierzyciel zachowa pozytywne skutki związane z przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia, jeżeli wniesie pozew w terminie 3 miesięcy.
Wprowadzenie wymagań dotyczących kwalifikacji mediatorów stałych
Takie rozwiązanie zagwarantuje wysoką jakość usług. Mediatorzy posiadający odpowiednią wiedzę i umiejętności będą mogli zostać wpisani na (dostępną w Internecie) listę stałych mediatorów.
Stworzenie systemu zachęt finansowych dotyczących kosztów sądowych
Wniosek o zatwierdzenie ugody pozasądowej zawartej przed mediatorem zostanie zwolniony od opłaty sądowej. Jeżeli do zawarcia ugody dojdzie przed rozpoczęciem rozprawy, sąd zwróci stronom całość uiszczonej opłaty sądowej. Sąd uzyska możliwość obciążenia strony, która w sposób nieuzasadniony odmówiła poddania się mediacji, częścią kosztów powstałych na skutek zdecydowanie nagannego i nielojalnego zachowania strony względem sądu lub przeciwnika procesowego.
Czas, który poświęci sędzia na zainicjowanie mediacji oraz czas mediacji nie będzie wpływał negatywnie na ocenę pracy sędziego.
W projekcie zaproponowane zostały również rozwiązania, które mają na celu zwiększenie skali wykorzystania w Polsce arbitrażu jako alternatywnej metody rozwiązywania sporów.
Wprowadzenie jednoinstancyjności prowadzonych w sądach powszechnych spraw o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroków zagranicznych sądów polubownych oraz postępowań ze skarg o uchylenie wyroku sądu polubownego (tzw. postępowania postarbitrażowe).
Skrócenie terminu na wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego z 3 do 2 miesięcy.
Wprowadzenie równego standardu dla postępowań sądowych i arbitrażowych w zakresie skutków ogłoszenia upadłości. Pomimo ogłoszenia upadłości, zapis na sąd polubowny nie będzie tracił mocy, a toczące się przed sądem polubownym postępowania będą kontynuowane.
Nowe przepisy mają zwiększyć liczbę mediacji pozasądowych, a tym samym odciążyć sądy oraz obniżyć koszty, jakie spory sądowe generują w gospodarce. Wprowadzenie obowiązku poinformowania w pozwie, czy strony podjęły mediację lub inną alternatywną metodę rozwiązania konfliktu, ma wyraźnie wskazać, że każda sprawa skierowana do sądu powinna zostać poprzedzona oceną, czy jest szansa na jej polubowne zakończenie. Sędzia na każdym etapie procesu będzie nakłaniać strony do mediacji, a także pouczać o możliwości ugodowego rozwiązania sporu, w szczególności przez mediację.