W sprawie prokuratury mamy wiele wizji. Musimy zdecydować, która z nich ma rację bytu. Jednego jestem pewien: chcemy utrzymać rozdzielenie funkcji prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości - mówi minister sprawiedliwości.
Ewa Ivanova: Krajowa Rada Prokuratury (KRP) nie zostawiła suchej nitki na pana pomyśle otwarcia dostępu do stanowiska prokuratora generalnego adwokatom i radcom prawnym. Zrezygnuje pan z tego kontrowersyjnego rozwiązania?
Cezary Grabarczyk, minister sprawiedliwości: Nie zamierzam się z niego wycofywać. Nawet mnie niepokoi taka próba zamknięcia dostępu do tej funkcji ze strony prokuratorów.
EI: Nie wycofa się pan, bo...
CG: Argumenty KRP mnie nie przekonują. Nasz pomysł ma umocowanie konstytucyjne.
EI: Czyli?
CG: Mamy art. 60 konstytucji. Gwarantuje on prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach wszystkim obywatelom polskim, korzystającym z pełni praw publicznych.
EI: Ale KRP wysuwa najcięższe argumenty: mówi o konflikcie interesów. O tym, że były adwokat lub radca prawny na stanowisku szefa prokuratury mógłby zetknąć się ze sprawą, w której reprezentował jedną ze stron. A przecież jako prokurator generalny będzie miał dostęp do akt spraw sądowych. Będzie mógł wnosić kasację nadzwyczajną w sprawach karnych.
CG: Argumenty o konflikcie interesów są zupełnie chybione. Z chwilą objęcia nowego stanowiska adwokat czy radca prawny rozstawałby się ze swoją dotychczasową praktyką. Wcześniejsze doświadczenia nie mogą stanowić bariery w dostępie do tych funkcji. Proszę też zwrócić uwagę, że już obecnie adwokaci i radcy prawni mogą bez przeszkód kandydować – podobnie jak zresztą np. prokuratorzy czy notariusze – na stanowiska sędziów Sądu Najwyższego. Tak wynika z art. 22 ustawy o Sądzie Najwyższym. Wymagane jest wówczas 10 lat praktyki. Podobnie jest w przypadku sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie wspomnę już o tym, że adwokaci i radcy prawni mają też możliwość ubiegania się o stanowiska sędziów Trybunału Konstytucyjnego. My chcemy postawić poprzeczkę wyżej. Chcemy, aby kandydat miał minimum 12-letnie doświadczenie w sprawach karnych.
EI: A czemu nie iść na całość i nie otworzyć takiej możliwości jeszcze przed innymi? Może przedstawicielami nauk prawnych.
CG: Rozważamy rozszerzenie takiej możliwości. Nie jest to jeszcze przesądzone. Konstytucja jest przecież w tej kwestii jasna. Najistotniejsze jest kryterium kompetencji.
EI: Kiedy projekt nowego prawa o prokuraturze trafi do konsultacji?
CG: Pracujemy nad zmianami.
EI: Edward Zalewski, przewodniczący KRP, ostro krytykuje pomysł wzmocnienia pozycji prokuratora generalnego. Tłumaczy, że każde takie działanie może się odbyć tylko kosztem niezależności prokuratorów. Ostrzega, że wszyscy przywódcy w systemach autorytarnych posługiwali się argumentem: dajcie mi więcej władzy, wtedy zaprowadzę porządek.
CG: W sprawie prokuratury mamy wiele wizji. Podczas posiedzenia komisji sprawiedliwości jeden z członków proponował nawet jej likwidację...
EI: ...poseł Ryszard Kalisz.
CG: My musimy zdecydować, która z tych wizji ma rację bytu. Jednego jestem pewien: chcemy utrzymać rozdzielenie funkcji prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości. Chcemy utrzymania niezależności prokuratury. Jeśli rząd zdecydował się na taką separację w 2009 r., to możemy tylko proponować zwiększenie gwarancji niezależności prokuratury.
EI: Ale taką gwarancją ma być władza jednego człowieka – prokuratora generalnego?
CG: Musi być lider projektu. Ktoś, kto bierze odpowiedzialność za skuteczne działanie prokuratury.
EI: Jednak dzisiejsze przepisy dają prokuratorowi generalnemu wielkie możliwości. Wystarczy chcieć. Prokurator Zalewski mówi, że gdyby dziś zajmował stanowisko szefa prokuratury, nie domagałby się więcej uprawnień.
CG: Jego prawo. Jako odpowiedzialny za resort sprawiedliwości chcę stworzyć model, który pozwoli uwolnić pokłady energii drzemiące w prokuraturze. Nie możemy też traktować prokuratury jako bytu wyobcowanego z systemu organów państwa. Zasada podziału władzy wyrażona w konstytucji przewiduje współdziałanie i wzajemne oddziaływanie władz. Jak usytuujemy prokuraturę? Jako byt zewnętrzny wobec innych organów państwa? Nie. Kompetencje prokuratury są przypisane w konstytucji RP do władzy wykonawczej. To rząd jest oceniany ze skuteczności działania w zakresie porządku publicznego i bezpieczeństwa.