Na razie jedynie 118 policjantów liderów zostało przeszkolonych z reformy procedury karnej. – Stan przygotowań jest zerowy – oceniają praktycy.

Zmiany w procedurze karnej spowodują, że prokuratorzy od lipca 2015 r. będą musieli skupić swoją uwagę na sali sądowej. W procesie kontradyktoryjnym sąd nie będzie wybaczał bierności i wyręczał ich, przeprowadzając dowody z urzędu. Ale większe zaangażowanie prokuratorów na etapie sądowym spowoduje, że w praktyce więcej spadnie też na policję. Zmiany w fazie sądowej mają wymusić na funkcjonariuszach wzięcie większej odpowiedzialności za wynik postępowania przygotowawczego. A to spore wyzwanie. Funkcjonariusze muszą nie tylko opanować nowe przepisy i procedury, ale też zmienić swą dotychczasową mentalność i przyzwyczajenia. Czy będą gotowi na czas?

Zespół i koordynator

Teoretycznie stan przygotowań służb do reformy procedury karnej wygląda nie najgorzej.

– Łącznie od czerwca 2014 r. do 31 maja 2015 r. przeszkolonych zostanie co najmniej 17 tys. funkcjonariuszy służby kryminalnej policji, prowadzących postępowania przygotowawcze oraz funkcjonariusze Centralnego Biura Śledczego Policji i Biura Spraw Wewnętrznych KGP. Cykl szkoleń będzie również obejmował grupę funkcjonariuszy prewencji i ruchu drogowego – zapewnia Małgorzata Woźniak, rzecznik prasowy MSW.

Decyzją komendanta głównego policji z kwietnia tego roku powołano też zespół ds. monitorowania i wdrażania zmian w procedurze karnej w policji i specjalnego pełnomocnika do tych zadań.

W szkolenia policji jest zaangażowana Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. We współpracy ze szkołami policji zajmuje się podnoszeniem kwalifikacji funkcjonariuszy. Ale za ich edukację zabierają się też prokuratorzy.

– Takie wspólne szkolenia są organizowane na poziomie prokuratur niższego rzędu, w szczególności prokuratur okręgowych – informuje Mateusz Martyniuk, rzecznik prasowy Prokuratury Generalnej.

Zapewnia, że kwestie związane z przygotowywaniem policji do reformy są stale omawiane podczas kontaktów kierownictwa Prokuratury Generalnej z Komendą Główną Policji.

Kropla w morzu potrzeb

Kiedy jednak bliżej się przyjrzeć, stan przygotowań policji staje się mniej kolorowy. MSW jednak nie odpowiada na pytanie, ile środków dotąd przeznaczono na ten cel i ile jeszcze zaplanowano. Do wejścia w życie reformy k.p.k. zostało 8 miesięcy, a z 17 tys. docelowej grupy policjantów szkolenia objęły na razie mniej niż co setnego (118 liderów).

– Przeprowadzono dwa dwudniowe stacjonarne szkolenia – w szkołach policyjnych w Pile i Katowicach – dla grupy nauczycieli liderów – informuje podinsp. Rafał Kubicki z Zespołu Prasowego KGP.

Koncepcja jest taka, że przeszkoleni liderzy będą potem szkolić swych kolegów w jednostkach. Ilu i kiedy? Nie wiadomo. Dlatego prokuratorzy nie kryją obaw. Mówią, że to improwizacja, a nie przygotowania.

– Miałem okazję rozmawiać z kilkunastoma funkcjonariuszami z pionów dochodzeniowo-śledczych różnych szczebli, w tym z kierującymi dużymi miejskimi jednostkami. Stan tych przygotowań zgodnie określili jako zerowy – mówi Jacek Skała, szef Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury.

Tłumaczy, że to zadziwiające wobec faktu, iż dochodzenia mają być prowadzone osobiście przez funkcjonariuszy policji, jedynie pod nadzorem prokuratorów, którzy nie będą zatwierdzać decyzji o umorzeniu lub odmowie wszczęcia postępowania.

– Wydawanie takich decyzji wymaga często złożonej wiedzy prawniczej, a jak wiadomo, wśród policjantów prawników jest jak na lekarstwo – dodaje prokurator Skała.

Decyzje funkcjonariuszy podlegać będą prokuratorskiej kontroli, ale tylko w ramach dość iluzorycznego nadzoru i kontroli instancyjnej.

Prokuratura Generalna pytana o ocenę stanu przygotowań policji unika odpowiedzi wprost.

– Autorzy tak poważnej reformy powinni przewidzieć konieczność przeprowadzenia szkoleń dla uczestników postępowania karnego, w tym funkcjonariuszy policji, CBA, ABW i innych służb uprawnionych do podejmowania działań w postępowaniu karnym – podkreśla rzecznik PG.