TEZA: Przepisy prawa Unii dotyczące równego traktowania kobiet i mężczyzn, w szczególności art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7, stoją na przeszkodzie przepisowi krajowemu, na podstawie którego ustawowe świadczenie społeczne należne w następstwie wypadku przy pracy ma różną wysokość dla kobiet i mężczyzn.
Sprawa C-318/13
WYROK TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
z 3 września 2014 r.
STAN FAKTYCZNY
Pracownik został ranny w wypadku przy pracy. Sąd do spraw ubezpieczeń społecznych w państwie członkowskim stwierdził, że na podstawie ustawy o ubezpieczeniu z tytułu wypadków pracownikowi przysługuje prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu. W następstwie tego orzeczenia właściwy zakład ubezpieczeń ustalił wysokość jednorazowego odszkodowania przysługującego pracownikowi na kwotę 4197,98 euro, co uwzględniało wszelkie podwyżki.
Pracownik odwołał się od tej decyzji, podnosząc, że wypłacane jedynie jednorazowo odszkodowanie z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu powinno zostać obliczone według tych samych kryteriów, co przewidziane dla kobiet. Komisja odwoławcza ds. wypadków przy pracy oddaliła to odwołanie, a sąd utrzymał tę decyzję w mocy.
Pracownik wszczął postępowanie przed sądem administracyjnym, wnosząc o zasądzenie od państwa fińskiego wypłaty omawianej kwoty na jego rzecz. Sąd odrzucił skargę jako niedopuszczalną, gdyż nie uznał się za właściwy w sprawie. Pracownik odwołał się od tego orzeczenia do naczelnego sądu administracyjnego, który uchylił orzeczenie. Naczelny sąd administracyjny postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalne.
W odniesieniu do istoty sprawy naczelny sąd administracyjny postawił pytanie, czy przepisy prawa UE, dotyczące równego traktowania kobiet i mężczyzn, w szczególności art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 z 19 grudnia 1978 r. (Dz.Urz. UE L 6 z 1979 r., s. 24) stoją na przeszkodzie przepisowi krajowemu, na podstawie którego ustawowe świadczenie społeczne należne w następstwie wypadku przy pracy ma różną wysokość dla kobiet i mężczyzn z powodu zastosowania czynników aktuarialnych związanych z płcią.
UZASADNIENIE
Należy przypomnieć, że art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 zakazuje między innymi jakiejkolwiek bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji ze względu na płeć w odniesieniu do obliczania wysokości wskazanych w nim świadczeń. Sprawa w postępowaniu przed naczelnym sądem administracyjnym dotyczy sposobów obliczania wysokości świadczenia należnego z tytułu powstałego wskutek wypadku przy pracy uszczerbku na zdrowiu, które to świadczenie wypłacane jest jednokrotnie w postaci jednorazowego odszkodowania. Wspomnianego obliczenia należy dokonać z uwzględnieniem między innymi wieku pracownika, jak również jego średniej oczekiwanej długości życia. W celu ustalenia tego ostatniego czynnika brana jest pod uwagę płeć pracownika.
Bezsporne jest, że na podstawie sposobów obliczania rozpatrywanego w postępowaniu głównym jednorazowego odszkodowania kobieta będąca w tym samym wieku co pracownik, która tego samego dnia co on miała identyczny wypadek powodujący taki sam uszczerbek na zdrowiu, ma prawo do wyższego jednorazowego odszkodowania niż to, które przysługiwało pracownikowi.
Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że rozpatrywane w postępowaniu głównym przepisy systemu ubezpieczeń w razie wypadków powodują nierówne traktowanie, które może stanowić dyskryminację sprzeczną z art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7.
W tych okolicznościach należy ustalić, czy to nierówne traktowanie może zostać uzasadnione. Co się tyczy wymienionych w art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 ewentualnych powodów odstępstwa od zasady równego traktowania, należy stwierdzić, że uwzględnienie czynnika opartego na oczekiwanej dalszej długości trwania życia nie zostało przewidziane ani w art. 4 ust. 2 tej dyrektywy, regulującym kwestię ochrony kobiety w związku z macierzyństwem, ani w art. 7 ust. 1 omawianej dyrektywy, który zezwala państwom członkowskim na wyłączenie z jej zakresu stosowania określonej liczby zasad, przywilejów i świadczeń z zabezpieczenia społecznego.
Ponadto z brzmienia art. 7 ust. 1 dyrektywy 79/7 nie wynika, że wskazane w nim powody odstępstwa nie mają wyczerpującego charakteru i że państwa członkowskie mogą tworzyć inne powody odstępstwa od zasady równego traktowania. Okoliczność, że uwzględnienie takiego czynnika nie zostało wyraźnie zakazane przez przepisy tej dyrektywy, nie może być interpretowana jako zezwolenie ustawodawcy krajowemu na ustanowienie tego czynnika jako elementu obliczenia wysokości takiego świadczenia jak świadczenie rozpatrywane w postępowaniu głównym.
W tym względzie należy zauważyć, że bez względu na okoliczność, iż rozpatrywane w postępowaniu głównym jednorazowe odszkodowanie zostało przewidziane w systemie, który określa również świadczenia za szkodę z uwagi na wypadek przy pracy wypłacane podczas dalszej długości trwania życia osoby, która uległa wypadkowi, obliczenie tego świadczenia nie może być dokonywane na podstawie uogólnienia dotyczącego średniej oczekiwanej długości życia mężczyzn i kobiet.
Takie bowiem uogólnienie może prowadzić do dyskryminacyjnego traktowania ubezpieczonych płci męskiej w stosunku do ubezpieczonych płci żeńskiej. Ponadto przy uwzględnianiu ogólnych danych statystycznych według płci brak jest pewności, że ubezpieczony zawsze miałby dłuższą oczekiwaną długość życia od ubezpieczonego w tym samym wieku znajdującego się w porównywalnej sytuacji.