Odwołanie przekazanej darowizny może zostać dokonane nawet kilka lat po jej wykonaniu – jednak może do tego dojść jedynie w szczególnych przypadkach określonych przez Kodeks cywilny. Kiedy zatem możliwe jest odwołanie darowizny i w jaki sposób można tego dokonać?

Termin darowizna został jasno określonych w art. 888 p. 1 kc, który wyjaśnia, iż darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Oznacza to, że darowizna jest umową, a nie jak może się wydawać – czynnością jednostronną.

Odwołanie – niewdzięczność obdarowanego

Zgodnie z brzmieniem art. 898 kc. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności, przy czym musi ona mieć miejsce po zawarciu umowy darowizny.

Sam fakt cofnięcia darowizny musi być jednak mocno uzasadniony. Warto zatem przedstawić przykładowe przesłanki mogące wpłynąć na ważność odwołania:

• czyn lub zaniechanie będący przejawem rażącej niewdzięczności musi być wymierzony bezpośrednio, lub pośrednio w darczyńcę;
• zarówno działanie, jak i zaniechanie musi być rażącym naruszeniem norm społecznych i rodzinnych takich jak: przemoc fizyczna czy psychiczna, znęcanie się, nieudzielenie pomocy, niewypełnienie obowiązku alimentacyjnego, przemoc psychiczna, zaniedbanie, kradzież czy oszustwo.

Co ważne - jak wskazuje w swoim orzecznictwie Sąd Najwyższy - rażąca niewdzięczność co do zasady nie występuje w sytuacji, gdy obdarowany dopuszcza się nieumyślnie działań godzących w dobra darczyńcy.

Darowizna niewykonana

Nieco inaczej wygląda sytuacja odwołania darowizny jeszcze nie wykonanej. Zgodnie z nim cofnięcie takiej darowizny będzie możliwe w sytuacji, gdy po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że jej wykonanie może spowodować uszczerbek dla jego własnego utrzymania albo dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Przesłanka niedostatku darczyńcy nie może być jednak powodem do odwołania darowizny, która została już wykonana. Gdy jednak zaistnieje niniejsza sytuacja, obdarowany obowiązany jest zapewnić darczyńcy odpowiednie środki utrzymania albo takie środki, które pozwolą mu wypełniać ciążące na nim obowiązki alimentacyjne. Warto podkreślić, że obdarowany poprzez przekazanie darczyńcy może zwolnić się z tego obowiązku, wydając darczyńcy przedmiot darowizny lub określoną sumę pieniężną.

Jak odwołać darowiznę?

Do odwołania darowizny uprawniony jest darczyńca oraz jego spadkobiercy. Jeśli chodzi o tych drugich, proces odwołania mogą zainicjować jedynie w przypadku, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do darowizny, lub gdy obdarowany umyślnie spowodował śmierć darczyńcy.

Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie obdarowanemu oświadczenia na piśmie o odwołaniu darowizny. Pismo powinno zawierać uzasadnienie oraz, dodatkowo, żądanie zwrotu przekazanego przedmiotu.

Należy zaznaczyć, że samo oświadczenie nie przywraca pierwotnego stanu własności przedmiotu darowizny. Oznacza to, że w momencie cofnięcia darowizny zobowiązuje się obdarowanego do złożenia oświadczania o zwrotnym przekazaniu przedmiotu darowizny. W sytuacji, gdy obdarowany nie godzi się na przekazanie przedmiotu darowizny, darczyńca może dochodzić swoich praw przed sądem, wytaczając powództwo o stwierdzenia obowiązku złożenia przez obdarowanego woli co do przeniesienia własności na darczyńcę.

W przypadku darowizny niewykonanej jej odwołanie pociąga za sobą fakt jej upadku z mocy prawa.

Terminy

W przypadku darowizny wykonanej, jej odwołanie możliwe jest w ciągu roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o dokonanym przez obdarowanego akcie niewdzięczności.

Darowizna niewykonana może natomiast zostać odwołana (jeśli spełnią się warunki) do momentu jej wykonania, czyli przekazania przedmiotu umowy.

Zdrada nie jest wystarczającym powodem do odwołania darowizny >>